Τετάρτη 31 Μαρτίου 2021

Σκέψεις και παρατηρήσεις για το αναζωογονημένο φαινόμενο του Νεοναζισμού


Ο νεοναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός και κάθε αντικοινωνικό και αντιανθρώπινο φαινόμενο συμπεριφοράς δεν προέρχεται από ιδεολογία, δεν περιέχει ιδεολογία, δεν συνθέτει ιδεολογία. Είναι η μεγεθυμένη έκφραση-εκδήλωση του κτήνους που περιέχουμε μέσα μας χωρίς εμπόδιο στην ανάπτυξή του, όταν κοινωνικές ή πολιτικές συγκυρίες συντελούν, βοηθούν, ενισχύουν τη βάρβαρη και αντιανθρώπινη παρουσία του.

Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η Παιδεία. Η αληθινή παιδεία και όχι η ανεύθυνη εκπαίδευση και η πληροφορία χωρίς κρίση και χωρίς ανήσυχη αμφισβητούμενη συμπερασματολογία. Αυτή η παιδεία που δεν εφησυχάζει ούτε δημιουργεί αυταρέσκεια στον σπουδάζοντα, αλλά πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα και την ανασφάλεια. Όμως μια τέτοια παιδεία δεν ευνοείται από τις πολιτικές παρατάξεις και από όλες τις κυβερνήσεις, διότι κατασκευάζει ελεύθερους και ανυπότακτους πολίτες μη χρήσιμους για το ευτελές παιχνίδι των κομμάτων και της πολιτικής. Κι αποτελεί πολιτική «παράδοση» η πεποίθηση πως τα κτήνη, με κατάλληλη τακτική και αντιμετώπιση, καθοδηγούνται, τιθασεύονται. Ενώ τα πουλιά… Για τα πουλιά, μόνον οι δολοφόνοι, οι άθλιοι κυνηγοί αρμόζουν, με τις «ευγενικές παντός έθνους παραδόσεις».ι

Κι είναι φορές που το κτήνος πολλαπλασιαζόμενο κάτω από συγκυρίες και με τη μορφή «λαϊκών αιτημάτων και διεκδικήσεων» σχηματίζει φαινόμενα λοιμώδους νόσου που προσβάλλει μεγάλες ανθρώπινες μάζες και επιβάλλει θανατηφόρες επιδημίες. Πρόσφατη περίπτωση ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος. Μόνο που ο πόλεμος αυτός μας δημιούργησε για ένα διάστημα μιαν αρκετά μεγάλη πλάνη, μιαν ψευδαίσθηση. Πιστέψαμε όλοι μας πως σ’ αυτό τον πόλεμο η Δημοκρατία πολέμησε το φασισμό και τον νίκησε. Σκεφθείτε: η «Δημοκρατία», εμείς με τον Μεταξά κυβερνήτη και σύμμαχο τον Στάλιν, πολεμήσαμε το ναζισμό, σαν ιδεολογία άσχετη από μας τους ίδιους. Και τον… νικήσαμε. Τι ουτοπία και τι θράσος. Αγνοώντας πως απαλλασσόμενοι από την ευθύνη του κτηνώδους μέρους του εαυτού μας και τοποθετώντας το σε μια άλλη εθνότητα υποταγμένη ολοκληρωτικά σ’ αυτό, δεν νικούσαμε κανένα φασισμό αλλά απλώς μιαν άλλη εθνότητα επικίνδυνη που επιθυμούσε να μας υποτάξει.

Ένας πόλεμος σαν τόσους άλλους από επικίνδυνους ανόητους σε άλλους ανόητους, περιστασιακά ακίνδυνους. Και φυσικά όλα τα περί «Ελευθερίας», «Δημοκρατίας», και «λίκνων πνευματικών και μη», για τις απαίδευτες στήλες των εφημερίδων και τους αφελείς αναγνώστες. Ποτέ δεν θα νικήσει η Ελευθερία, αφού τη στηρίζουν και τη μεταφέρουν άνθρωποι, που εννοούν να μεταβιβάζουν τις δικές τους ευθύνες στους άλλους. (Κάτι σαν την ηθική των γερόντων χριστιανών. Το καλό και το κακό έξω από μας. Στον Χριστό και τον διάβολο. Κι ένας Θεός που συγχωρεί τις αδυναμίες μας εφόσον κι όταν τον θυμηθούμε μες στην ανευθυνότητα του βίου μας. Επιδιώκοντας πάντα να εξασφαλίσουμε τη μετά θάνατον εξακολουθητική παρουσία μας. Αδυνατώντας να συλλάβουμε την έννοια της απουσίας μας. Το ότι μπορεί να υπάρχει ο κόσμος δίχως εμάς και δίχως τον Καντιώτη τον Φλωρίνης). Δεν θέλω να επεκταθώ. Φοβάμαι πως δεν έχω τα εφόδια για μια θεωρητική ανάπτυξη, ούτε την κατάλληλη γλώσσα για τις απαιτήσεις του όλου θέματος. Όμως το θέμα με καίει. Και πριν πολλά χρόνια επιχείρησα να το αποσαφηνίσω μέσα μου. Σήμερα ξέρω πως διέβλεπα με την ευαισθησία μου τις εξελίξεις και την επανεμφάνιση του τέρατος. Και δεν εννοούσα να συνηθίσω την ολοένα αυξανόμενη παρουσία του. Πάντα εννοώ να τρομάζω.

Ο νεοναζισμός δεν είναι οι άλλοι. Οι μισητοί δολοφόνοι, που βρίσκουν όμως κατανόηση από τις διωκτικές αρχές λόγω μιας περίεργης αλλά όχι και ανεξήγητης συγγενικής ομοιότητος. Που τους έχουν συνηθίσει οι αρχές και οι κυβερνήσεις σαν μια πολιτική προέκτασή τους ή σαν μια επιτρεπτή αντίθεση, δίχως ιδιαίτερη σημασία που να προκαλεί ανησυχία. (Τελευταία διάβασα πως στην Πάτρα, απέναντι στο αστυνομικό τμήμα άνοιξε τα γραφεία του ένα νεοναζιστικό κόμμα. Καμιά ανησυχία ούτε για τους φασίστες, ούτε για τους αστυνομικούς. Ούτε φυσικά για τους περιοίκους). Ο εθνικισμός είναι κι αυτός νεοναζισμός. Τα κουρεμένα κεφάλια των στρατιωτών, έστω και παρά τη θέλησή τους, ευνοούν την έξοδο της σκέψης και της κρίσης, ώστε να υποτάσσονται και να γίνονται κατάλληλοι για την αποδοχή διαταγών και κατευθύνσεων προς κάποιο θάνατο. Δικόν τους ή των άλλων.

Η εμπειρία μου διδάσκει πως η αληθινή σκέψη, ο προβληματισμός οφείλει κάπου να σταματά. Δεν συμφέρει. Γι’ αυτό και σταματώ. Ο ερασιτεχνισμός μου στην επικέντρωση κι ανάπτυξη του θέματος κινδυνεύει να γίνει ευάλωτος από τους εχθρούς. Όμως οφείλω να διακηρύξω το πάθος μου για μια πραγματική κι απρόσκοπτη ανθρώπινη ελευθερία.

Ο φασισμός στις μέρες μας φανερώνεται με δυο μορφές. Ή προκλητικός, με το πρόσχημα αντιδράσεως σε πολιτικά ή κοινωνικά γεγονότα που δεν ευνοούν την περίπτωσή τους ή παθητικός μες στον οποίο κυριαρχεί ο φόβος για ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Ανοχή και παθητικότητα λοιπόν. Κι έτσι εδραιώνεται η πρόκληση. Με την ανοχή των πολλών. Προτιμότερο αργός και σιωπηλός θάνατος από την αντίδραση του ζωντανού και ευαίσθητου οργανισμού που περιέχουμε.


Το φάντασμα του κτήνους παρουσιάζεται ιδιαιτέρως έντονα στους νέους. Εκεί επιδρά και το marketing. Η επιρροή από τα Μ.Μ.Ε. ενός τρόπου ζωής που ευνοεί το εμπόριο. Κι όπως η εμπορία ναρκωτικών ευνοεί τη διάδοσή τους στους νέους, έτσι και η μουσική, οι ιδέες, ο χορός και όσα σχετίζονται με τον τρόπο ζωής τους έχουν δημιουργήσει βιομηχανία και τεράστια κι αφάνταστα οικονομικά ενδιαφέρονται. Και μη βρίσκοντας αντίσταση από μια στέρεη παιδεία όλα αυτά δημιουργούν ένα κατάλληλο έδαφος για να ανθίσει ο εγωκεντρισμός η εγωπάθεια, η κενότητα και φυσικά κάθε κτηνώδες ένστιχτο στο εσωτερικό τους. Προσέξτε το χορό τους με τις ομοιόμορφες στρατιωτικές κινήσεις, μακρά από κάθε διάθεση επαφής και επικοινωνίας. Το τραγούδι τους με τις συνθηματικές επαναλαμβανόμενες λέξεις, η απουσία του βιβλίου και της σκέψης από τη συμπεριφορά τους και ο στόχος για μια άνετη σταδιοδρομία κέρδους και εύκολης επιτυχίας.

Βιώνουμε μέρα με τη μέρα περισσότερο το τμήμα του εαυτού μας – που ή φοβάται ή δεν σκέφτεται, επιδιώκοντας όσο γίνεται περισσότερα οφέλη. Ώσπου να βρεθεί ο κατάλληλος «αρχηγός» που θα ηγηθεί αυτό το κατάπτυστο περιεχόμενό μας. Και τότε θα ‘ναι αργά για ν’ αντιδράσουμε. Ο νεοναζισμός είμαστε εσείς κι εμείς – όπως στη γνωστή παράσταση του Πιραντέλο. Είμαστε εσείς, εμείς και τα παιδιά μας. Δεχόμαστε να ‘μαστε απάνθρωποι μπρος στους φορείς του AIDS, από άγνοια αλλά και τόσο «ανθρώπινοι» και συγκαταβατικοί μπροστά στα ανθρωποειδή ερπετά του φασισμού, πάλι από άγνοια, αλλά κι από φόβο κι από συνήθεια. Και το Κακό ελλοχεύει χωρίς προφύλαξη, χωρίς ντροπή. Ο νεοναζισμός δεν είναι θεωρία, σκέψη και αναρχία. Είναι μια παράσταση. Εσείς κι εμείς. Και πρωταγωνιστεί ο Θάνατος.

του Μάνου Χατζιδάκι



Σάββατο 27 Μαρτίου 2021

ΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ

 Η στίξη - Τα σημεία στίξης

Με τη στίξη δηλώνονται στον γραπτό λόγο –όχι με μεγάλη ακρίβεια– ορισμένα υπερτμηματικά στοιχεία. Η στίξη δηλώνεται στη γραφή με τα σημεία στίξης, που είναι τα εξής: η τελεία ( . ), η άνω τελεία ( · ), το κόμμα ( , ), το ερωτηματικό ( ; ), το θαυμαστικό ( ! ), η διπλή τελεία ( : ), η παρένθεση [ ( ) ], τα αποσιωπητικά ( ... ), η παύλα (–), η διπλή παύλα ( – – ), τα εισαγωγικά ( « » ) και το ενωτικό ( - ).

Η τελεία ( . ) σημειώνεται

α) Στο τέλος μιας φράσης που έχει ένα ολοκληρωμένο νόημα. Δηλώνεται στον αναγνώστη ότι στο σημείο αυτό θα πρέπει να σταματήσει λίγο η ανάγνωση, π.χ. Χτύπησε το τηλέφωνο. Κανένας δεν το άκουσε. 

β) Στις συντομογραφίες, π.χ. Η κ. Κλαδάκη παρουσίασε το έργο της. Η απόσταση που διένυσα δεν είναι πάνω από 100 μ. 

γ) Στους αριθμούς που αποτελούνται από περισσότερα από τρία ψηφία για να χωρίσει τα εκατομμύρια από τις χιλιάδες και τις εκατοντάδες, π.χ. Στις εκλογές συμμετείχαν 7.342.156 ψηφοφόροι. 

δ) Για να χωριστεί η ώρα από τα λεπτά, π.χ. Το μάθημα αρχίζει στις 09.15΄.

Η άνω τελεία ( · ) σημειώνεται: 

στο τέλος μιας φράσης, όταν αυτή ακολουθείται από μια άλλη φράση που έχει στενή νοηματική συνάφεια με την προηγούμενη (π.χ. όταν λειτουργεί ως επεξήγησή της). Δηλώνεται στον αναγνώστη ότι στο σημείο αυτό θα πρέπει να σταματήσει η ανάγνωση λιγότερο από ό,τι στην τελεία και περισσότερο από ό,τι στο κόμμα, π.χ. Η έκπληξή του δεν ήταν μεγάλη· περίμενε τον ερχομό της.

Το κόμμα ( , ) σημειώνεται: 

μετά από λέξεις, προτάσεις και φράσεις. Δηλώνεται στον αναγνώστη ότι στο σημείο αυτό θα πρέπει να σταματήσει η ανάγνωση λιγότερο από ό,τι στην άνω τελεία, π.χ. Tο κόμμα χωρίζει λέξεις, προτάσεις, φράσεις. Πιο συγκεκριμένα: 

α) Ανάμεσα σε λέξεις και προτάσεις που έχουν την ίδια συντακτική λειτουργία και δε συνδέονται μεταξύ τους, π.χ. Η Ειρήνη πήρε μαζί της τα σεντόνια, τα μαξιλάρια, τις κουρτίνες και τις κουβέρτες. 

β) Στην κλητική πτώση, π.χ. Ανέβασες, Λευτέρη, το κουτί στον πρώτο όροφο; 

γ) Στις δευτερεύουσες προτάσεις, για να χωριστούν από τις κύριες, π.χ. Η Ανδρομάχη χάρηκε, γιατί πήρε καλό βαθμό στο διαγώνισμα. Δε σημειώνεται κόμμα στις ειδικές, βουλητικές, πλάγιες ερωτηματικές και ενδοιαστικές δευτερεύουσες προτάσεις, όταν έχουν θέση αντικειμένου ή υποκειμένου στο ρήμα της κύριας πρότασης, π.χ. Υποστηρίζει με επιμονή ότι απάντησε σε όλες τις ερωτήσεις. Επίσης δε σημειώνεται κόμμα πριν από τις περιοριστικές (ή προσδιοριστικές) αναφορικές προτάσεις, που εισάγονται συνήθως με το που, καθώς και πριν από τις ελεύθερες αναφορικές προτάσεις που έχουν θέση υποκειμένου, αντικειμένου, κατηγορουμένου ή εκφράζουν κάποια επιρρηματική σχέση, π.χ. Αυτά που είπε προχθές δεν τα ξαναλέει. Ο Γιάννης πίστεψε όσα του είπα (βλ. στο 3ο κεφάλαιο, ενότητα 5.2, γ). Τέλος δε σημειώνεται κόμμα και πριν από τις τελικές προτάσεις, όταν το νόημά τους συνδέεται στενά με το νόημα της κύριας πρότασης, π.χ. Έτρεξε για να τον προλάβει. 

δ) Στις παρενθετικές φράσεις, όταν έχουν τη θέση παράθεσης ή επεξήγησης, π.χ. O νομάρχης μας, ο κ. Γεωργίου, επισκέφθηκε το σχολείο μας. Το έργο του Σεφέρη, κυρίως το δοκιμιακό, αποτελεί παρακαταθήκη για τους νεότερους. 
Οι παραπάνω κανόνες αποτελούν τις βασικές αρχές για τη χρήση του κόμματος. Στην πράξη το κόμμα χρησιμοποιείται όπου ο συντάκτης του κειμένου θέλει να δείξει μια μικρή παύση στον λόγο. Στη λογοτεχνία η χρήση του κόμματος παρουσιάζει πολύ μεγάλη ποικιλία.

 

Το ερωτηματικό ( ; ) σημειώνεται: 

στο τέλος μιας ερωτηματικής φράσης, π.χ. Πώς περνάτε στο βουνό; Εκφράζει απορία.ροβληματισμό, υπογραμμίζει τον αυτονόητο χαρακτήρα μιας ιδέας (Ρητορικό ερώτημα), ειρωνεία (συχνά σε παρένθεση το ερωτηματικό),αποδοκιμασία/ αγανάκτηση, αμφιβολία/ αμφισβήτηση (σε παρένθεση το ερωτηματικό), παράκληση. Επίσης προσδίδει στο λόγο αμεσότητα, οικειότητα, στο λόγο διαλογικό χαρακτήρα και καθιστά το ύφος παραστατικό και οικείο. Τέλος κινητοποιεί τη σκέψη του δέκτη και τον προβληματίζει.

 

Το θαυμαστικό ( ! ) σημειώνεται: 

μετά από τα επιφωνήματα και μετά από φράσεις που εκφράζουν θαυμασμό, έκπληξη και έντονο ευχάριστο ή δυσάρεστο συναίσθημα, π.χ. Αχ! Έγινε η αυλή πολύ ωραία. Τι πλημμύρα κι αυτή! Συχνά, στον δημοσιογραφικό λόγο σημειώνεται ένα θαυμαστικό μέσα σε παρένθεση (!), όταν δηλώνεται θαυμασμός,  έκπληξη ή αμφισβήτηση για τα λεγόμενα ή γραφόμενα ενός τρίτου προσώπου, π.χ. Ο υπουργός Γεωργίας υποσχέθηκε στους αγρότες παραγραφή όλων των δανείων (!).Θαυμασμό.

 

Η διπλή τελεία ( : ) σημειώνεται: 

α) Μπροστά από ένα παράθεμα που περιέχει τα λόγια κάποιου, όπως ακριβώς τα είπε. Σε αυτήν την περίπτωση το παράθεμα κλείνεται σε εισαγωγικά, π.χ. Μπήκε με ταχύτητα στην αίθουσα και φώναξε: «Θα πάμε εκδρομή». 

β) Μπροστά από όρους που απαριθμούνται ή επεξηγούν τα προηγούμενα ή είναι αποτέλεσμα των προηγουμένων, π.χ. Οι νομοί της δυτικής Μακεδονίας είναι τέσσερις, οι εξής: των Γρεβενών, της Καστοριάς, της Κοζάνης και της Φλώρινας. 

γ) Στο τέλος φράσης που προαναγγέλλει γνωμικό ή παροιμία, π.χ. Να έχεις πάντα στο μυαλό σου την παροιμία: κάνε το καλό και ρίξ' το στο γιαλό.

 

Η παρένθεση [ ( ) ] σημειώνεται: 

για να περιλάβει μια λέξη ή μια φράση που επεξηγεί ή συμπληρώνει τα προηγούμενα και η οποία θα μπορούσε να παραλειφθεί χωρίς να αλλάξει το συνολικό νόημα της περιόδου, π.χ. Οι θεωρητικές επιστήμες (Φιλοσοφία, Θεολογία, Νομική κ.ά.) αντιδιαστέλλονται προς τις θετικές.

 

Τα αποσιωπητικά ( … ) σημειώνονται: 

για να δηλωθεί παράλειψη λόγου είτε γιατί μπορεί να εννοηθεί εύκολα από τον αναγνώστη είτε γιατί ο γράφων βρίσκεται σε αμηχανία, π.χ. Είχα στην τρίτη τάξη έναν δάσκαλο που συνεχώς επαναλάμβανε την παροιμία: άνθρωπος αγράμματος …Χρησιμοποιούνται επίσης, μέσα σε αγκύλες ( […] ), όταν παραλείπεται μέρος, πολύ ή λίγο, ενός κειμένου άλλου συγγραφέα ή πηγής που παρατίθεται σε εισαγωγικά. Οι σημειούμενες τελείες είναι πάντα τρεις. Μπορεί επίσης να δηλώνουν: προβληματισμό, υπαινιγμό/ υπονοούμενο, δισταγμό, συγκίνηση, παύση για έμφαση, ειρωνεία.

 

Η παύλα ( – ) σημειώνεται: 

στον διάλογο για να φανεί η αλλαγή προσώπου, π.χ. – Μη με τρομάζεις με τα λόγια σου. – Δε θέλω να τρομάξεις. Θέλω να σκεφτείς.

 

Η διπλή παύλα ( – – ) σημειώνεται: 

για να δηλωθεί ότι η λέξη ή η φράση που βρίσκεται ανάμεσα στις παύλες έχει παρενθετικό νόημα και χρησιμοποιείται για να επεξηγήσει ή να συμπληρώσει αυτό που έχει αναφερθεί πιο πριν. π.χ. Ο μαύρος χρυσός –το πετρέλαιο– ακριβαίνει συνεχώς.

 

Πλάγια γραμμή   ( /  )σημειώνεται: 

για να δηλώσει ότι οι δύο λέξεις που χωρίζονται έχουν νοηματική συνάφεια, αλλά και για να δηλωθεί διάζευξη.

                                                                

Τα εισαγωγικά ( « » ) σημειώνονται: 

α) Στην αρχή και στο τέλος ενός παραθέματος, στο οποίο περιέχονται τα λόγια κάποιου, όπως ακριβώς τα διατύπωσε, π.χ. Ο πατέρας του τού είπε κοφτά: «Δύναμή σου είναι το μυαλό σου. Κοίταξε να το εκμεταλλευτείς». 
β) Σε ειδικούς όρους και επωνυμίες, π.χ. Το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» είναι από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης. 

γ) Σε ειδική ή μεταφορική χρήση ορισμένων λέξεων ή φράσεων, π.χ. Η φουρτούνα όλο και θέριευε και οι επιβάτες του οχηματαγωγού έμεναν «ήσυχοι» στις θέσεις τους (δηλ. ανήσυχοι).

δ) Σε λέξει που γενικά αποκλίνουν από τη γλωσσική νόρμα, πχ προφορικού λόγου, αργκό, ειδικοί όροι, ξενισμοί, ιδιωματισμοί κ.α.

ε) Εμφαση

 

Το ενωτικό (-) σημειώνεται: 

α) Στο τέλος της σειράς, όταν δε χωράει ολόκληρη η λέξη και πρέπει ένα μέρος της να το βάλουμε στην επόμενη σειρά, π.χ. χα-ρά. 

β) Ύστερα από τις λέξεις Αγια-, Αϊ-, γερο-, γρια-, θεια-, κυρα-, μαστρο-, μπαρμπα-, παπα-, που πηγαίνουν μαζί με κύριο όνομα, π.χ. Αγια-Σοφιά, ο παπα-Κώστας. 

γ) Ανάμεσα σε δύο λέξεις, όταν πρόκειται για διπλά ονόματα ή επώνυμα ή –συνήθως παραθετικές σύνθετες λέξεις, π.χ. Άννα-Μαρία, νόμος-πλαίσιο, αλλά και νόμος πλαίσιο.

 Πηγή: www.study4exams.gr

ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

 Αναφορική/ Δηλωτική/ Κυριολεκτική

Στην αναφορική χρήση της γλώσσας το μήνυμα δε χρειάζεται ερμηνεία, μας δίνεται καθαρά, κυριολεκτικά.  Η σημασία της λέξης αποδίδεται με ακρίβεια και σαφήνεια, ταυτίζεται με αυτό που δηλώνει και γίνεται αντιληπτή μέσα από τις λογικές διεργασίες του δέκτη. Σκοπός του πομπού είναι η πληροφόρηση, η διασάφηση και η μετάδοση μηνυμάτων.. Αυτή τη λειτουργία της γλώσσας τη συναντάμε σε επιστημονικά κείμενα και σε δοκίμια πειθούς.

Π.χ. Η καρδιά του ανθρώπου

 

Ποιητική/ Συνυποδηλωτική/ Μεταφορική

Στην ποιητική χρήση της γλώσσας οι λέξεις δεν αποδίδονται με την πραγματική τους σημασία, αλλά με τη μεταφορική, δηλαδή αποκτούν αλληγορική σημασία. Υπάρχουν συναισθηματικές αποχρώσεις γι’ αυτό προσδίδει στο λόγο ζωντάνια, λυρικότητα και παραστατικότητα, αλλά και ποικιλία στο ύφος.. Σκοπός του πομπού είναι και η προσέλκυση του δέκτη, η τέρψη και η αισθητική του συγκίνηση.. Η βαρύτητα εδώ δίνεται στη μορφή περισσότερο, παρά στο ίδιο το μήνυμα/πληροφορία. Το μήνυμα που κάθε φορά υπονοείται, γίνεται αντιληπτό με τις συναισθηματικές διεργασίες του δέκτη. Ποιητική χρήση της γλώσσας συναντάμε πολύ συχνά στη δημοσιογραφία, στην ποίηση, στα στοχαστικά δοκίμια.

Π.χ. καρδιά του χειμώνα

 

 è Επιπλέον ο  μεταφορικός – εικονοπλαστικός λόγος:

 

• Καθιστά το κείμενο άμεσο, ζωντανό, παραστατικό.

• Τα μηνύματα είναι πιο κατανοητά και πιο αποτελεσματικά.

• Διεγείρει τον συναισθηματικό κόσμο του δέκτη. Προσελκύει το ενδιαφέρον του.

• Ευαισθητοποιείται το αναγνωστικό κοινό και έρχεται πιο κοντά στον προβληματισμό του

συγγραφέα.

• Μετριάζει την αυστηρότητα, το επίσημο ύφος και τη δεοντολογία του κειμένου.

• Ο λόγος αποκτά πρωτοτυπία, ποικιλομορφία και αίρεται η μονοτονία.

ΡΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΟΝΟΜΑΤΙΚΑ ΣΥΝΟΛΑ

 Α. Επιλογή ρηματικών ή ονοματικών συνόλων

Για παράδειγμα: επίρριψη ευθύνης (ονοματικό σύνολο) / επιρρίπτω ευθύνες (ρηματικό σύνολο).

Ονοματικό σύνολο: ονομάζεται ένα ουσιαστικό μαζί με τα συμπληρώματά του (άρθρο, επίθετο, αριθμητικό, αντωνυμία κ.ά.).

• Με τη χρήση ονοματικών συνόλων διατυπώνεται με συντομία και πυκνότητα ένα μήνυμα.

• Η ονοματική διατύπωση αναφέρεται στο γενικό, το αφηρημένο και το διαχρονικό.

• Η δυνατότητα του πομπού να ανάγεται από το συγκεκριμένο στο καθολικό και να χρησιμοποιεί σε εκτεταμένο βαθμό ονοματικά σύνολα αποκαλύπτει την υψηλή διανοητική δύναμή του και το ανεβασμένο επίπεδό του.

• Η συχνή χρήση ονοματικών συνόλων δείχνει ότι πρόκειται για επίσημη επικοινωνιακή

περίσταση.

Ρηματικό σύνολο: ονομάζεται ένα ρήμα μαζί με τις λέξεις ή τις φράσεις που συμπληρώνουν

το νόημά του (αντικείμενο, κατηγορούμενο, επιρρήματα, προθετικές φράσεις, πλάγιες πτώσεις κ.ά.).

• Η ρηματική διατύπωση αναφέρεται σε συγκεκριμένο γεγονός. Περιγράφει, δηλαδή, τις συγκεκριμένες πράξεις που δηλώνουν τα ρήματα που χρησιμοποιούνται.

• Η κυριαρχία ρηματικών συνόλων δείχνει ότι ο πομπός απευθύνεται σε ένα λιγότερο καλλιεργημένο κοινό και γι’ αυτό επιδιώκει την αμεσότητα της επικοινωνίας.

• Ενδεχομένως, ο συγγραφέας να μην διαθέτει υψηλό πνευματικό επίπεδο, να μην μπορεί να  αναχθεί στο γενικό και να επιμένει στο συγκεκριμένο.

• Η κυριαρχία ρηματικών συνόλων συνηθίζεται, ανεξάρτητα από το επίπεδο του πομπού ή του δέκτη, σε επικοινωνιακές περιστάσεις της καθημερινότητας.

ΕΠΙΛΟΓΗ ΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΕΓΚΛΙΣΕΩΝ


 

α) Οριστική: φανερώνει το πραγματικό, το βέβαιο, καθώς και το δυνατό, το πιθανό, ευχή, παράκληση.

 

β) Υποτακτική:

= συνοδεύεται από τα μόρια: ας, να και τους συνδέσμους: αν, όταν, πριν, μόλις, να μη, μήπως

και φανερώνει κάτι ενδεχόμενο ή επιθυμητό, καθώς και προτροπή, παραχώρηση, ευχή, το δυνατό, το πιθανό, απορία, προσταγή ή απαγόρευση.

 

γ) Προστακτική: φανερώνει την επιθυμία ως προσταγή, αλλά μπορεί να διατυπωθεί και ως

προτροπή, απαγόρευση, παράκληση, ευχή.

 

Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ

 

1.       ΕΠΙΛΟΓΗ ΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ

 

Οι ρηματικοί χρόνοι φανερώνουν τη χρονική βαθμίδα (παρελθόν, παρόν, μέλλον), καθώς και τον τρόπο ενέργειας (εξακολουθητικό, συνοπτικό, συντελεσμένο). Συγκεκριμένα:

 

α) Ο ενεστώτας χρησιμοποιείται για να δηλώσει:

– κάτι που γίνεται στο παρόν εξακολουθητικά (π.χ. Εργάζεται ακατάπαυστα για να

ανταποκριθεί στα δάνειά του).

– κάτι που συμβαίνει διαχρονικά. Είναι ο γνωμικός ενεστώτας (π.χ. Ο πεινασμένος καρβέλια ονειρεύεται).

– κάτι που αναμφισβήτητα θα συμβεί. Τίθεται αντί του μέλλοντα (π.χ. Αύριο είμαι

ελεύθερος).

– ζωντάνια στην αφήγηση. Είναι ο ιστορικός ενεστώτας αντί του αορίστου

– παρασταστικότητα. Τίθεται αντί του παρατατικού

 

β) Ο παρατατικός: φανερώνει ότι κάτι γινόταν στο παρελθόν εξακολουθητικά, με διακοπή ή χωρίς.

 

γ) Ο στιγμιαίος μέλλοντας: δηλώνει ότι κάτι θα γίνει στο μέλλον, χωρίς συνέχεια ή επανάληψη.

 

δ) Ο εξακολουθητικός μέλλοντας: γνωστοποιεί ότι κάτι θα γίνεται στο μέλλον με αδιάκοπη συνέχεια ή με επανάληψη.

 

ε) Ο συντελεσμένος μέλλοντας: διευκρινίζει ότι κάτι θα έχει τελειώσει / ολοκληρωθεί στο μέλλον, πριν από κάτι άλλο.

 

στ) Ο αόριστος: χρησιμοποιείται για να δηλώσει:

– κάτι που έγινε στο παρελθόν και παρουσιάζεται συνοπτικά, ανεξάρτητα με το αν διήρκησε πολύ ή λίγο.

– κάτι που συμβαίνει συνήθως (γνωμικός αόριστος).

– κάτι τόσο βέβαιο, ώστε ο πομπός θεωρεί ότι έχει ήδη συμβεί. Τίθεται αντί για μέλλοντα

 

ζ) Ο παρακείμενος: δηλώνει ότι κάτι έχει γίνει στο παρελθόν και παραμένει συντελεσμένο τη

στιγμή που μιλάμε.

 

η) Ο υπερσυντέλικος: καταδεικνύει ότι κάτι έγινε στο παρελθόν και τελείωσε, πριν γίνει κάτι άλλο.