ΔΕΚΑΤΟ ΕΒΔΟΜΟ ΘΕΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ: ΜΑΖΟΠΟΙΗΣΗ

«Η μαζοποίηση κλείνει μέσα της διαβρωτική και διαλυτική δύναμη, η οποία πρσβάλλει κατά προτίμηση την ανθρώπινη προσωπικότητα, την αυθυπαρξία του ανθρώπου και κατ’ επέκταση ενισχύει τη φυγή του ατόμου από την κοινωνική του ευθύνη.» (Ι. Ξηροτύρης)

  Θεώρησα σκόπιμο να ξεκινήσει η ανάλυση του θέματος της μαζοποίησης με την παράθεση και τον σχολιασμό της άποψης του Ι. Ξηροτύρη, καθώς πρόκειται για μια άποψη μες στην οποία λανθάνει το νόημα της έννοιας αυτής. Η αλήθεια είναι πως η δύναμη της μαζοποίησης είναι όντως διαλυτική και διαβρωτική. Διαβρώνει συνειδήσεις, εξομοιώνει προσωπικότητες και αποδυναμώνει την ελεύθερη βούληση και δράση. Τα άτομα δεν αυτενεργούν, παρά μόνο σκέφτονται και ενεργούν πλέον με όμοιο τρόπο. Με έναν τρόπο που τους έχει επιβληθεί έξωθεν και τον αποδέχονται αμαχητί. Έτσι καταστρατηγείται η προσωπικότητά τους, η ανεξαρτησία τους, καθώς κανένας δεν έχει τη δυνατότητα να δράσει μεμονωμένα και με διαφορετικό τρόπο από το σύνολο. Ενταγμένοι σε μια ομάδα όλοι δρουν όμοια και χάνονται μες στην ανωνυμία του πλήθους. Ευθύνες πια δεν έχει το κάθε άτομο ξεχωριστά, αλλά η ομάδα συνολικά κι έτσι το ευθυνόφοβο, παθητικοποιημένο άτομο κοιμίζει τη συνείδησή του αποποιούμενος των ευθυνών του, θεωρώντας ότι όλα είναι καλά…

ΟΡΙΣΜΟΣ:

Μαζοποίηση: η διαδικασία και το φαινόμενο εκείνο κατά το οποίο η ατομική βούληση παύει να υφίσταται, οι άνθρωποι παθητικοποιούνται, μετατρέπονται σε μάζα και χαρακτηρίζονται από απόλυτη ομοιομορφία στον τρόπο σκέψης. Η διαδικασία αυτή συνήθως πραγματοποιείται μέσα από έντεχνους μηχανισμούς υποβολής διαβρωτικών μηνυμάτων, οι οποίοι αποσκοπούν στην εξυπηρέτηση «ιδίων συμφερόντων»

EΙΔΗ:

Πολλά παραδείγματα σε κάθε έκφανση της ανθρώπινης δράσης επαληθεύουν τα φαινόμενα της μαζοποίησης σήμερα:

-        η μόδα

-        η μαζική κουλτούρα στην τέχνη

-        ο τρόπος ομιλίας

-        ο καταναλωτισμός

-        η νόθη ψυχαγωγία

-        οποαδοποίηση (χουλιγκανισμός)

      ΑΙΤΙΑ:

-        Ο φόβος της κοινωνικής απόρριψης και κατ’ επέκταση της μοναξιάς, εφόσον το άτομο έχει ανάγκη να αποτελεί μέρος του συνόλου.

-        Τα κοινά πρότυπα και ο ομοιόμορφος τρόπος ζωής που προβάλλονται από τα Μ.Μ.Ε., τα οποία επηρεάζουν πλέον όλο τον κόσμο.

-        Η ξενομανία και ο μιμητισμός. Οι οικονομικά ισχυρότερες χώρες επιβάλλουν τον τρόπο ζωής τους, τον οποίο υιοθετούν οι αναπτυσσόμενες χώρες που διακατέχονται από συμπλέγματα κατωτερότητας.

-        Η βιομηχανία του ελεύθερου χρόνου – προωθούνται συγκεκριμένοι τρόποι διασκέδασης (νόθη ψυχαγωγία)

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ:

-        Το άτομο χάνει την μοναδικότητα και την αυθεντικότητά του.

-        Υιοθέτηση ξένων απόψεων, τις οποίες οικειοποιείται χωρίς να τις κρίνει και να προβληματίζεται.

-        Απουσία ηθικών γραμμών, αφού το άτομο πια δεν έχει δικό του κώδικα αξιών, αποδέχεται την ψυχολογία της μάζας  και αποβάλλει κάθε αίσθημα ευθύνης για τις πράξεις του.

-        Αδιαφορία για τα κοινά. Οι πολίτες βρίσκονται σε διαρκή ύπνωση και το μόνο που τους προσφέρει ικανοποίηση είναι η κάλυψη των υλικών αναγκών τους.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ:

-         Η οικογένεια οφείλει να γαλουχήσει τα παιδιά με ανοχή απέναντι στο διαφορετικό και με διαλλακτικότητα.

-        Το σχολείο με την παροχή ανθρωπιστικής παιδείας καλλιεργεί την κριτική σκέψη των παιδιών, εδραιώνοντας έτσι τον ορθολογισμό.

-        Τα άτομα πρέπει να έρχονται σε επαφή με την τέχνη, αποκτώντας έτσι αισθητικά κριτήρια, ώστε να μην ασχολούνται πια με τη νόθη ψυχαγωγία.

-        Το κάθε άτομο ξεχωριστά θα πρέπει να ιεραρχεί τις ανάγκες του, να εκτιμά τον εαυτό του, να είναι συνετό και να λειτουργεί με εγκράτεια.

ΚΕΙΜΕΝΟ 1.

του Γιάννη Μπασκόζου 

Βαδίζουμε προς μια ομογενοποίηση της κουλτούρας; Το ερώτημα έχει τεθεί από χρόνια. Ακουγα στο ραδιόφωνο τη συνέντευξη ενός πολύ γνωστού dj και συνθέτη που επισκέφτηκε τη χώρα μας. Στην ερώτηση αν η τεχνολογία ομογενοποιεί την ηλεκτρονική, κυρίως, μουσική ήταν σκεπτικός, αν και έδωσε παραδείγματα μουσικών που πάνε αντίθετα στην ομογενοποίηση. Μια φίλη που ήρθε από το εξωτερικό μού έλεγε προχθές ότι, διαβάζοντας μαζικά τον τελευταίο καιρό σύγχρονους έλληνες λογοτέχνες, έχει την εντύπωση ότι αφηγούνται περίπου το ίδιο πράγμα. Μια τάση ομογενοποίησης υπάρχει και στο σινεμά: αρκετές ελληνικές ταινίες της νεότερης περιόδου, παρ' ότι διαθέτουν φρεσκάδα, νέους ηθοποιούς και καταρτισμένους τεχνικούς, δεν φαίνεται να συνιστούν ένα «άλλο» σινεμά. 

   Φυσικά δεν μπορεί κανείς να δει την ομογενοποίηση έξω από την παγκοσμιοποίηση και οι πιο βασικές αιτιολογίες είναι ότι στο παγκόσμιο χωριό όλοι καταναλώνουν τα ίδια πολιτιστικά προϊόντα, εκπορευόμενα κυρίως από την τηλεόραση. Ο Παναγιώτης Κονδύλης είχε επισημάνει την ύπαρξη της μαζικής πολιτιστικής δημοκρατίας με τη χρήση των παλιών πρωτοποριών στην υπηρεσία του μοντερνισμού: «Οι μηχανισμοί της μαζικής κατανάλωσης δημιούργησαν τους όρους υπό τους οποίους τα πνευματικά προϊόντα της παλαιάς, προ παντός όμως της μοντέρνας πρωτοπορίας, με μερικές αβαρίες και μερικούς εκχυδαϊσμούς, μπορούσαν να βρουν τον δρόμο για να μπουν στις νοητικές και αντιληπτικές συνήθειες πλατειών μαζών. Η μαζική κατανάλωση συντελείται μέσω της μαζικής διαφήμισης, της ρεκλάμας και των πλακάτ, δηλαδή μέσω εικόνων και γραφικών σχεδίων, όπου οι εμπνεύσεις, οι ιδέες και τα στερεότυπα της πρωτοπορίας τίθενται στην υπηρεσία της αγοράς». Δεν υπάρχει καλύτερη έκφραση αυτού του γεγονότος από τα free press. 

   Αν όμως δει κανείς τον πολιτιστικό χάρτη της Αθήνας (εν μέρει και κάποιων άλλων πόλεων) θα διαπιστώσει πόσα πολλά πολιτιστικά γεγονότα που θέλουν να είναι διαφορετικά λαμβάνουν χώρα σε μικρά θέατρα, σε υπόγεια, σε χώρους πολλαπλής έκφρασης. Μπορεί τα μεγάλα θέατρα (Μιχαηλίδη, Απλό, Ευαγγελάτου), τα παραδοσιακά περιοδικά και οι μεγάλες σκηνές να κλείνουν τον κύκλο τους, ανοίγουν όμως συνεχώς καινούργια μικρά και ευέλικτα σχήματα τα οποία και αυτά σαν πεταλούδες καίνε γρήγορα τα φτερά τους, για να μετασχηματιστούν αμέσως σε κάτι άλλο.

   Υπάρχει μια πολυμορφία και μια ώσμωση των τεχνών που βαδίζει ενάντια στην ομογενοποίηση. Το διαφορετικό σε σχέση με παλαιότερες εποχές είναι ότι όλα αυτά που γίνονται δεν συνιστούν ένα ενιαίο ρεύμα, έναν συγκεκριμένο πνευματικό πυρήνα. Ομως αυτή είναι η εποχή μας... Κομματάκια του καθρέφτη πεταμένα εδώ κι εκεί που αντανακλούν το αποσπασματικό, το αγχώδες, το υβριδικό. Αυτή είναι η αγωνία των καιρών μας.      ΠΗΓΗ: εφημ. ΤΟ ΒΗΜΑ, 12-2-2012

KEIMENO 2.

Ο ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ

Ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος της κουλτούρας έχει ήδη αρχίσει. Και σε αυτόν τον πόλεμο δεν υπάρχει κάποιος «άξονας του κακού» (ή του καλού). Η Αμερική μάχεται εναντίον όλων και όλοι μάχονται εναντίον της Αμερικής. Τις κρίσιμες μάχες αυτού του πολέμου, που διεξάγονται για τον έλεγχο των ονείρων και των εικόνων, περιγράφει ο γάλλος κοινωνιολόγος Φρεντερίκ Μαρτέλ στις σελίδες του βιβλίου του «Mainstream» (Flammarion, 2010).

   Το βιβλίο αυτό είναι ο καρπός μιας μεγάλης έρευνας που οδήγησε τον συγγραφέα του σε μια περιπλάνηση από τον Λίβανο μέχρι την Κίνα και από την Ινδία ώς τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Μεξικό. Τα συμπεράσματά του βασίζονται σε μιαν εντυπωσιακή συλλογή και επεξεργασία δεδομένων καθώς και σε 1.250 συνεντεύξεις με πρωταγωνιστές της σύγχρονης «πολιτιστικής βιομηχανίας».

   Ο όρος «mainstream» αναφέρεται σε εκείνα τα πολιτιστικά προϊόντα που προσπαθούν να κατακτήσουν ένα πολύ μεγάλο κοινό. Η κουλτούρα mainstream είναι η κουλτούρα που αρέσει σε όλους, η μαζική κουλτούρα που συνδέεται με τον κόσμο της εικόνας και της μουσικής (και μόνο σε μικρότερο βαθμό με τη γραπτή κουλτούρα). Τα έργα της κουλτούρας mainstream αντιμετωπίζονται συχνά με κάποια δυσπιστία ή και με περιφρόνηση, καθώς γίνονται αντιληπτά σαν μια επιφανειακή διασκέδαση που είναι ξένη προς τη γνήσια τέχνη.

   Σύμφωνα με τον Μαρτέλ, αυτή είναι μια προκατάληψη πολύ διαδεδομένη μεταξύ των ευρωπαίων διανοουμένων, οι οποίοι επηρεάζονται ακόμα από την αμετάκλητη καταδίκη της μαζικής κουλτούρας που διατύπωσε η Σχολή της Φραγκφούρτης.

   Αντίθετα, ο γάλλος κοινωνιολόγος υποστηρίζει ότι πρέπει να μελετάμε σοβαρά τα έργα mainstream, γιατί μπορούν να μας μάθουν πολλά για την εξέλιξη της σύγχρονης κουλτούρας. Κατά τον Μαρτέλ, η παραδοσιακή αντίθεση ανάμεσα σε τέχνη και ψυχαγωγία είναι γέννημα μιας αριστοκρατικής αντίληψης της κουλτούρας, σύμφωνα με την οποία η αγορά διαφθείρει αναπόφευκτα την καθαρότητα της τέχνης. Η αγορά, ωστόσο, δεν είναι a priori κακή ούτε καλή.

   Η αγορά μπορεί να καταστρέψει την κουλτούρα, αλλά μπορεί και να την ευνοήσει. Η κουλτούρα mainstream μπορεί να παράγει χυδαία διασκέδαση αλλά και έργα ποιότητας.

Εξάλλου, ανάμεσα στην πιο πρωτοποριακή και ελιτίστικη τέχνη και στα πιο τυποποιημένα έργα της μαζικής κουλτούρας υπάρχουν αναρίθμητες ενδιάμεσες μορφές, στις οποίες τέχνη και ψυχαγωγία, με διαφορετική κάθε φορά δοσολογία, συνυπάρχουν, «αλληλομολύνονται» και αλληλοτροφοδοτούνται.

   Με δυο λόγια, τα έργα mainstream θέτουν υπό αμφισβήτηση τα παραδοσιακά σύνορα μεταξύ «υψηλής» και μαζικής κουλτούρας. Η κουλτούρα mainstream είναι επομένως πολύ πιο πολύπλοκη από όσο συνήθως φανταζόμαστε. Για να κατορθώσει ένα έργο να αρέσει σε όλους δεν είναι υποχρεωτικό να είναι επιφανειακό και κοινότοπο. Φυσικά η κουλτούρα mainstream μπορεί να παράγει και παράγει φθηνά και εμπορικά έργα, αλλά αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Καθώς επιδιώκει την επιδοκιμασία του μεγάλου κοινού, υποχρεώνεται συχνά να αποφεύγει τη διαρκή επανάληψη και να αναζητάει πρωτότυπες μορφές για να ανανεώνεται. Μόνον έτσι μπορεί να κατακτάει το κοινό. Αλλά και το κοινό με τη σειρά του δεν υφίσταται παθητικά τις στρατηγικές της πολιτιστικής βιομηχανίας. Αυτό καταδεικνύουν οι πολλές αποτυχίες στην ιστορία της κουλτούρας mainstream.

   Το κοινό έχει μια δική του ιεραρχία αξιών και πολλές φορές είναι ικανό να διακρίνει ένα πρωτότυπο προϊόν από μιαν ανούσια επανάληψη. Συχνά κατορθώνει να αναγνωρίσει τη δημιουργικότητα. Τα πολιτιστικά προϊόντα δεν είναι σαν την Coca-Cola, που επαναλαμβάνει αδιάκοπα την ίδια συνταγή.

   Οφείλουν, αντίθετα, να ανανεώνονται συνεχώς και να παράγουν πρωτότυπα αποτελέσματα. Ετσι, η κουλτούρα mainstream τρέφεται και από δημιουργικότητα, έρευνα και ελευθερία. Αξιοποιεί την πολιτισμική διαφορετικότητα, την τεχνολογική ανανέωση και τον καλλιτεχνικό πειραματισμό. Στην Ευρώπη νομίζουμε ότι η έρευνα και η μαζική κουλτούρα είναι κόσμοι διαφορετικοί και διαχωρισμένοι, αλλά στις Ηνωμένες Πολιτείες ζουν με διαρκείς ανταλλαγές. Οι Κινέζοι θα ήθελαν να παράγουν μια κουλτούρα mainstream, για να είναι παρόντες στη μεγάλη παγκόσμια αγορά της κουλτούρας. Ταυτόχρονα όμως καταπνίγουν τη διαφορετικότητα, την αντικουλτούρα και την ελευθερία της έκφρασης. Χωρίς όλα αυτά, όμως, δεν παράγεται κουλτούρα mainstream.

   Σήμερα, πλάι στις εθνικές κουλτούρες επιβάλλεται η κουλτούρα mainstream που παράγεται στις ΗΠΑ. Ο Batman, η Lady Gaga και «Ο Κώδικας ντα Βίντσι» γνωρίζουν παντού επιτυχία. Στα τελευταία χρόνια ωστόσο τα έργα mainstream δεν είναι μόνον αμερικανικά. Αρκεί να σκεφτούμε τις ινδικές ταινίες του Bollywood, τις βραζιλιάνικες τηλεοπτικές σειρές, τα ιαπωνικά βιντεοπαιχνίδια ή τα προγράμματα του Al Jazeera.

   Οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν βέβαια ο πρώτος παγκόσμιος εξαγωγέας πολιτιστικών προϊόντων, αλλά αναδύονται και νέα κέντρα της κουλτούρας mainstream. Το βιβλίο του Μαρτέλ προκάλεσε μια ζωηρή συζήτηση και αντιπαράθεση. Παρουσιάζουμε στη συνέχεια τις παρεμβάσεις του Ουμπέρτο Εκο και του γάλλου ανθρωπολόγου Μαρκ Οζέ σε αυτή τη συζήτηση. 

 ΠΗΓΗ: εφημ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 18-9-2011

ΚΕΙΜΕΝΟ 3 (ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ, ΓΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ)

   Όταν µιλούµε για µάζα, εννοούµε µικρό ή µεγάλο πλήθος ανθρώπων, το οποίο υφίσταται µιαν αλλαγή, ψυχική και πνευµατική, από αφορµές συνήθως τυφλής συναισθηµατικής υφής. Για να εννοήσουµε καλύτερα την έννοια µάζα, θα αντιπαραβάλουµε σ’ αυτήν την έννοια «δηµοκρατούµενη κοινότητα».

   Η δηµοκρατούµενη κοινότητα κτίζεται και στερεώνεται πάνω στις ατοµικότητες των ανθρώπων, ενώ η µάζα στηρίζεται πάνω στις ροπές, στο τυφλό συναίσθηµα και στα κολακευµένα του ανθρώπου ένστικτα. Η κοινότητα είναι µια οργανικά µεγαλωµένη µε κοινά πεπρωµένα ενότητα ατόµων, δεµένων µε τη συναίσθηση ότι συνειδητά και υπεύθυνα υπηρετούν τον ίδιο σκοπό. Η κοινότητα είναι «ολότητα» ωρίµων, υπευθύνων και αυτοκυριαρχούµενων ανθρώπων, όπου εκτιµάται το διαφοροποιηµένο των µελών της, το ανόµοιο και η ατέλειά τους. Η µάζα, αντίθετα, αγαπά την οµοιοµορφία. Είναι ενιαία, όχι ολότητα, παρά «όγκος». Τα µέλη της κατέχονται πανοµοιότυπα από τα ίδια πάθη, που θολώνουν το µάτι και το νου, όπου η ατοµικότητα χάνεται.

   Στη δηµοκρατούµενη κοινότητα κάθε µέλος ενεργεί µέσα σ’ έναν κύκλο ανεξαρτησίας, ενώ το πλήθος της µάζας το συνέχουν ορµές που εξωτερι- κεύονται κατά απαράλλαχτα όµοιο τρόπο. Εκείνο που δένει την κοινότητα είναι η ορθοφροσύνη, το κοινό πνεύµα, που σφυρηλατεί το δεσµό κατά συνειδητό και ελεύθερο τρόπο ανάµεσα στα άτοµα. Η µάζα, όµως, ακολουθεί πάντα τη γραµµή που της δίνεται, που της επιβάλλεται απ’ έξω,  χωρίς να µπορεί να ασκήσει κανένα είδος κριτικής. Η κοινότητα πραγµατοποιεί τους σκοπούς της ακολουθώντας διάφορους τρόπους, γιατί σε κάθε µέλος της είναι επιτρεπτό να ζει και να δρα ελεύθερα.

   Παροµοίασαν τον άνθρωπο, κάθε µέλος της δηµοκρατούµενης κοινότητας, µε τα πετραδάκια του ψηφιδωτού. Το καθένα κρατά µέσα στην ατέλειά του το δικό του χρώµα και σχήµα. Το ένα συµπληρώνει το άλλο κι όλα µαζί το σύνολο. Μέσα στο σύνολο έχει το καθένα την ξεχωριστή του θέση και αξία. Το ένα δεν µπορεί να αντικαταστήσει το άλλο. Ωστόσο,  αυτή η ανοµοιότητα προσδίδει στο καθένα την αξία του. Το ίδιο παρατηρείται και στα µέλη µιας σωστής κοινότητας. Ο ένας δε µοιάζει µε τον άλλο. Είναι µοναδικός. Αν οι άνθρωποι ήταν τελείως όµοιοι, τότε ο καθένας θα µπορούσε να αντικατασταθεί από τον άλλο, από τον οποιοδήποτε τυχόντα αντιπρόσωπό του.

   Σ’ αυτό το «µοναδικός» βρίσκεται το νόηµα του ανθρώπου. Αυτή η µοναδικότητα του δίνει την αξία µέσα στο «όλον». Και µόνο στο «όλο», το πρόσωπο του ανθρώπου παίρνει το νόηµα της προσωπικότητας και ξεπερνά τον εαυτό του. Πάντως, η ατοµική ύπαρξη του ανθρώπου έχει ανάγκη της κοινότητας, για να πάρει το νόηµά της, γιατί ο άνθρωπος είναι φύσει «ζώον πολιτικόν». Αλλά και η κοινότητα έχει ανάγκη την ατοµική ύπαρξη, για να αποκτήσει κι αυτή την ύπαρξη και το νόηµά της.

Ι. Ν. Ξηροτύρης

ΑΣΚΗΣΕΙΣ:

1. Να δοθεί η περίληψη του κειµένου σε περίπου 100 λέξεις. (Μονάδες 25)

2. Να αναπτύξετε το περιεχόµενο της φράσης: «Μόνο µέσα στο «όλο», το πρόσωπο του ανθρώπου παίρνει το νόηµα της προσωπικότητας και ξεπερνά τον εαυτό του» σε 80 – 100 λέξεις. (Μονάδες 10)

3.α. Να γράψετε από ένα συνώνυµο για τις παρακάτω λέξεις του κειµένου: αντιπαραβάλουµε, στερεώνεται, ροπές, κατέχονται, συνέχουν.

β. Ποια είναι τα συνθετικά των παρακάτω λέξεων του κειμένου; δηµοκρατούµενη, πανοµοιότυπα, ανοµοιότητα, επιβάλλεται , εννοήσουµε, υφίσταται. (Μονάδες 10)

4. α. Ποιος ο τρόπος ανάπτυξης και η συλλογιστική πορεία της τέταρτης

παραγράφου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (10 μονάδες)

β. «Για να εννοήσουµε καλύτερα την έννοια µάζα, θα αντιπαραβάλουµε

σ’ αυτήν την έννοια «δηµοκρατούµενη κοινότητα». Να µετατρέψετε την

ενεργητική σύνταξη σε παθητική.  (Μονάδες 5)

 5. Σε ένα δοκίµιο 500 περίπου λέξεων να αναπτύξετε τους παράγοντες που επιφέρουν τη µαζοποίηση του ανθρώπου και να εξηγήσετε τη σηµασία που έχει η προάσπιση της ατοµικής ταυτότητας του καθενός µας.   (Μονάδες 40)

ΒΙΒΛΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΘΕΜΑ:

- "H ψυχολογια των μαζών" , Le Bon Gustave

Η Ψυχολογία των μαζών του Gustave Le Bon, ένα βιβλίο που εκδόθηκε το 1895 στη Γαλλία, είναι ο γενέθλιος τόπος των «μαζών». Πριν το βιβλίο αυτό, αν εξαιρέσουμε τις σύγχρονες σχεδόν αιχμές του Friedrich Nietzsche, δεν υπήρχαν «μάζες». Πρόκειται για μια πρωτόλεια έκφραση ενός λόγου σχετικού με την «ψυχή» του κοινωνικού στοιχείου. Το κείμενο και ο συγγραφέας του υπήρξαν αντικείμενο σκληρής κριτικής. Έγιναν, έτσι, το υπόβαθρο ανάπτυξης της κοινωνικής ψυχολογίας, όπως την ξέρουμε σήμερα. Η Ψυχολογία των μαζών, ο υποτιθέμενος αυτός καταγωγικός τόπος ιδεολογικών σκληρύνσεων ολοκληρωτικού χαρακτήρα, βρίθει από σημαντικές ιστορικές αφηγήσεις, τολμηρές ιστορικές και ιστορικής σημασίας ερμηνείες, ενδιαφέρουσες ψυχολογικές αναλύσεις. Είναι βιβλίο που πρέπει να διαβάσουμε με προσοχή, αλλά πρέπει να το διαβάσουμε. (public.gr)

- "H ψυχολογια των μαζών και η ανάλυση του εγώ", Sigmund Freud

Με μια θαυμαστή σύνδεση κοινωνικής ανθρωπολογίας και ψυχανάλυσης ο Φρόυντ εξετάζει το ξεχωριστό άτομο μέσα στη μάζα, αλλά και τη «μάζα μέσα στο άτομο», την πρωταρχική οικογένεια και τους μεγάλους μαζικούς σχηματισμούς, την εκκλησία και τον στρατό, και καταλήγει σε σκέψεις και συμπεράσματα που εκπλήσσουν με την πρωτοτυπία της σύλληψής τους και την οριστικότητα της διατύπωσής τους. Είναι και αυτό ένα από τα βιβλία μεγάλης εμβέλειας, με τα οποία ο ψυχαναλυτής Φρόυντ γίνεται δάσκαλος και διαφωτιστής, συνεχιστής της μεγάλης παράδοσης του Νίτσε, του Σοπενχάουερ, του Φόυερμπαχ, του Δαρβίνου, αλλά και του Σπινόζα, του Βολταίρου και του Ντιντερό. (protoporia.gr)

- "Η παρακμή του αστικού πολιτισμού", Παν. Κονδύλη

Η πρόσφατη διεθνής συζήτηση για το «μοντέρνο» και το «μεταμοντέρνο» έγινε σε βάση αισθητική ή φιλοσοφική χωρίς να εξιχνιασθούν οι κοινωνικές προϋποθέσεις και αντιστοιχίες των όρων αυτών. Τούτο το βιβλίο ερευνά την εξέλιξη των δυτικών κοινωνιών στα τελευταία εκατόν πενήντα χρόνια και δείχνει πώς η κατάρρευση του αστικού τρόπου σκέψης και ζωής συμπορεύθηκε με τη διαμόρφωση των «μεταμοντέρνων» ιδεολογημάτων και στάσεων. Η ανάλυση κινείται σε πολλαπλά επίπεδα· αγκαλιάζει τόσο τις πολιτικές αλλαγές που συντελέσθηκαν κατά τη μετάβαση από τον κλασσικό φιλελευθερισμό στη μαζική δημοκρατία, όσο και τις αλλαγές που επέφεραν στην κοινωνική και προσωπική ζωή η σύγχρονη τεχνική, ο σύγχρονος καταμερισμός της εργασίας και τα κινήματα της νεολαίας. Ιδιαίτερο βάρος δίνεται στις κοσμοθεωρητικές μετατοπίσεις, οι οποίες εντοπίζονται με δομικές αναλύσεις της νεότερης λογοτεχνίας, τέχνης φιλοσοφίας και επιστήμης. Μια εισαγωγή γραμμένη ειδικά για την ελληνική έκδοση εξετάζει την υφή και την τύχη του αστικού πολιτισμού στη χώρα μας. (greekbooks.gr)

-  “Η εξέγερση των μαζών”, Οrtega Jose Gasset

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=233712

ΤΑΙΝΙΕΣ ΚΑΙ ΒΙΝΤΕΟ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΘΕΜΑ:

- «Παγκόσμιος Πόλεμος Ζ» («World War Z»)

http://www.clickatlife.gr/story.aspx?id=2300432

- «Το κύμα» («Die Welle»)

http://cine.gr/film.asp?id=711198&page=4

-  Παρακολουθήστε στο link που ακολουθεί το πείραμα της κοινωνικής συμμόρφωσης του Ash.

http://ohifront.wordpress.com/2011/12/18/%CF%84%CE%BF-%CF%80%CE%B5%CE%AF%CF%81%CE%B1%CE%BC%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%89%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82-%CF%83%CF%85%CE%BC%CE%BC%CF%8C%CF%81%CF%86%CF%89%CF%83%CE%B7/

Γ. ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗ

Κείμενα για τη γλώσσα και τα λεξικά

Προκλητικές ορθογραφίες λέξεων

   Πολλοί, μιλώντας για την «κακοδαιμονία» —όπως την χαρακτηρίζουν— τής σύγχρονης γλώσσας, τής δημοτικής, και συγχέοντας γλώσσα και ορθογραφία (πράγμα που είναι φυσικό για έναν μη ειδικό), αναφέρουν ως δείγματα αυτής τής «κακοδαιμονίας» ορισμένες αδιανόητες ή εξωφρενικές, όπως τις χαρακτηρίζουν, ορθογραφίες λέξεων. «Τώρα στη δημοτική», λέει ένας, «γράφουν το αφτί με φ και το αβγό με β. ΄Αντε να γράψεις σωστά!». «Εγώ είδα το εταιρεία με ει», λέει άλλος, «και το αλλοιώς που το μαθαίναμε στο σχολείο με -οι- το είδα αλλιώς με -ι-. Δεν ξέρω πια τι είναι σωστό και τι δεν είναι στη δημοτική!». Άλλος προσθέτει στη συζήτηση ως καινοφανές χαρακτηριστικό τής ορθογραφίας τής δημοτικής ότι είδε κάπου το παλιός με -ι- αντί τού παληός με -η- που μάθαινε στο σχολείο, το βρομώ με -ο- και το γλείφω με -ει- αντί για -υ-. «Εγώ», δηλώνει, «δεν ξέρω να γράψω τη δημοτική. Γράφω τις λέξεις όπως τις ήξερα στην καθαρεύουσα»! Τη χαριστική βολή στους απελπισμένους συνομιλητές δίνει ένας αρχιτέκτονας: «Αμ το κτήριοπου το γράφουν με -η-, ενώ το κτίζω γράφεται με -ι-; Ναι, όπως σας το λέω! ΄Ασε τοπιρούνι που το έχω δει με -ι- και το καλύτερος με -υ- αντί τού καλλίτερος που μαθαίναμε. Πρέπει να ξαναπάμε στο σχολείο, να μάθουμε να γράφουμε στη δημοτική»!

   Όλοι, ιδίως όσοι ασχολούμαστε επαγγελματικά με τη γλώσσα (γλωσσολόγοι, φιλόλογοι, δάσκαλοι κ.ά.), ακούμε συχνά τέτοιες παρατηρήσεις-καταγγελίες, ο οποίες στηρίζονται σε μία πλάνη: ότι αυτές οι ορθογραφήσεις οφείλονται στην καθιέρωση τής νεοελληνικής ή δημοτικής. Πρόκειται για πλάνη, το επαναλαμβάνω, αφού η ορθογραφία δεν είναι ζήτημα δημοτικής και (παλιότερα) καθαρεύουσας, αλλά ζήτημα ετυμολογικής προέλευσης των λέξεων, αυτής που καθορίζει σε μια γλώσσα με ιστορική ορθογραφία όπως η Ελληνική και την ορθή γραφή κάθε λέξης. Στην Ελληνική δηλ., όπως και στις περισσότερες άλλες εθνικές γλώσσες (Αγγλική, Γαλλική, Γερμανική, Κινεζική, Ιαπωνική κ.ά.), γράφουμε τις λέξεις όχι ακριβώς όπως τις προφέρουμε σήμερα, άλλα όπως γράφονταν παραδοσιακά σύμφωνα με την ιστορία κάθε λέξης και την ορθογραφία της από τότε που εμφανίζεται στην ιστορία μιας γλώσσας. Στις περισσότερες περιπτώσεις η ιστορική ορθογραφία συμπίπτει με αυτό που ονομάζουμε ετυμολογία τής λέξης, δηλ. με «την αληθή προέλευσή της (έτυμος= αληθής). ΄Ετσι όταν ο ΄Αγγλος προφέρει «νάιτ» και γράφει knight «ιππότης», είναι γιατί γράφει τη λέξη με την ιστορική (και όχι τη φωνητική) ορθογραφία· την γράφει όπως προφερόταν παλιά (κνιχτ) στις γερμανικές γλώσσες σύμφωνα με την (ετυμολογική) προέλευσή της. Η ιστορική, λοιπόν, ορθογραφία, που ακολουθούμε και στην Ελληνική, είναι αυτή που υπαγορεύει να γράφουμε το ποιητικός με τρία διαφορετικά i (οι, η και ι), τοεπώνυμο με -ω- και -υ- (τα σύνθετα τής αρχαίας λέξης όνυμα, τύπου τής αρχαίας θεσσαλικής διαλέκτου, αντί τού αττικού όνομα, γράφονται με -ω- · πρβλ. συνώνυμος,ανώνυμος, διώνυμο κ.λπ.), το ιστορία με ι- (από το ίστωρ «γνώστης»· προέρχεται από το θέμα ιδ- τού ιδ-είν, που συνδέεται ετυμολογικά με το οίδα «γνωρίζω») κ.ο.κ.

   Αφού, λοιπόν, κύριο κριτήριο τής ορθογραφίας των λέξεων είναι η ιστορική, δηλ. η ετυμολογική τους προέλευση, η ορθογραφία μιας λέξης καθορίζεται από την ετυμολογία της όπως προσδιορίζεται από τους ειδικούς μελετητές τής ιστορίας τής γλώσσας (κανονικά από γλωσσολόγους τής ιστορικοσυγκριτικής, λεγόμενης, γλωσσολογίας, όπως ήταν παλιότερα ο Γ. Χατζιδάκις, (ο Γιάννης Ψυχάρης, ο Γ. Αναγνωστόπουλος, ο Β. Φάβης, ο Μ. Τριανταφυλλίδης, ο Ν. Ανδριώτης, ο Αγ. Τσοπανάκης, ο Γ. Κουρμούλης, ο Α. Γεωργακάς, ο σοφός Αδ. Κοραής, ο Αντ. Θαβώρης, οι κλασικοί φιλόλογοι Κ. Κόντος, Χ. Χαριτωνίδης, Ι. Κακριδής, Στ. Καψωμένος, οι βυζαντινολόγοι Φ. Κουκουλές, Εμμ. Κριαράς κ.ά.), ο αυτοδίδακτος Μένιος Φιλήντας κ.ά. Από αυτό φαίνεται, νομίζω, ότι η ορθογραφία μιας λέξης δεν είναι ζήτημα δημοτικής ή καθαρεύουσας, αλλά θέμα επιστημονικό, που συνδέεται με την ετυμολογία τής λέξης κατά τις επιταγές τής ιστορικής ορθογραφίας που εφαρμόζουμε στη γλώσσα μας. ΄Ετσι ό,τι φαίνεται να ξενίζει δεν είναι νεοτερισμός τής γλώσσας (πέρα από μερικές ορθογραφικές απλοποιήσεις που καθιερώθηκαν και από την καθαρεύουσα παλιότερα και, κυρίως, από τη γραμματική τής δημοτικής, όπως λ.χ. η ορθογραφία των -ότερος/-ότατος με -ο- σε όλες τις περιπτώσεις) αλλά προϊόν επιστημονικής διδασκαλίας. Και χρωστάμε πολλά και στους επιστήμονες που εργάστηκαν στον χώρο τής ετυμολογίας —σήμερα οι περισσότεροι γλωσσολόγοι έχουν στρέψει αλλού τα ερευνητικά τους ενδιαφέροντα— και, πολύ περισσότερα, στον αείμνηστο καθηγητή τής Γλωσσολογίας Νικόλαο Ανδριώτη, τού οποίου το «Ετυμολογικό Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής» (έκδ. Ιδρύματος Μ. Τριανταφυλλίδη), όπου κωδικοποιούνται κριτικά οι ετυμολογήσεις και οι ορθογραφίες των λέξεων που προκύπτουν από αυτές, αποτελεί πολύτιμο βοήθημα.

   Ας έλθουμε σε συγκεκριμένα παραδείγματα. Το αβγό (όπως έδειξαν ο Χατζιδάκις και ο Τριανταφυλλίδης), έχοντας τους φθόγγους βγ από φωνητική εξέλιξη, γράφεται κανονικά με -β- (τα ωά > ταουα > ταγουά > ταουγά > ταβγά > τ' αβγό). Όμοια και το αφτί (τα ωτία > ταουτία > ταφτία > τ' αφτί). Το αβγό δηλ., συνδεόμενο με την αρχ. λ. ωόν, και το αφτί, συνδεόμενο με την αρχ. λ. ωτίον (υποκοριστικό τού ους, ωτός), δεν δικαιολογούν αντιστοίχως γραφές με αυ (αυγό) και αυ (αυτί). Το αλλιώς έδειξε ο Στ. Ψάλτης ότι προέρχεται από το μεσαιωνικό αλλιώς, (στο οποίο μεταβλήθηκε με συνίζηση το επίρρ.αλλέως από επίθ. αλλέος, παράλληλο τού άλλος) και όχι από το επίθ. αλλοίος, που θα δικαιολογούσε τη γραφή αλλοιώς. Το παλιός γράφεται με ι, γιατί δεν είναι άλλο από το αρχ. παλαιός όπου το / e / (αι) συμπροφέρθηκε ως ι με το τονούμενο φωνήεν που ακολουθεί. Δεν πρόκειται δηλ. για τροπή τού αι σε η, όπως νόμιζαν παλιά και έγραφανπαληός, προτού η γλωσσολογία διδάξει ότι όταν έγινε η συμπροφορά (συνίζηση) τού αι σε ι σε νεότερους χρόνους ούτε το αι ήταν δίφθογγος (έγινε e ήδη στην αρχαία) ούτε το η ήταν μακρό! (έγινε παντού ι, «ιωτακίστηκε» όπως λέμε, στους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες). Το ίδιο ισχύει και για το ελιά (από το ελαία), που παλιότερα γράφτηκε εσφαλμένα με -η- εληά (πρβλ. και μηλεά> μηλιά, νέος> νιός, πανωραία> πανώρια κ.λπ.). Το εταιρείαγράφεται σωστά με -ει- ως θηλ. (εταιρεία) τού αρχ. επιθέτου εταιρείος και όχι ως παράγωγο τού εταίρος, οπότε θα ήταν εταιρία (για θηλυκά από επίθετα πρβλ. φίλιος- φιλία, πλατύς- πλατεία κ.ά.). Το βρομώ γράφεται με -ο-, γιατί ο Χατζιδάκις έδειξε ότι παράγεται από το αρχ. βρομώ «κάνω κρότο» (επειδή ορισμένοι χαρακτηριστικοί κρότοι ακολουθούνται από δυσοσμία) και όχι από το βρώμα «φαγητό», γιατί τότε θα είναι βρωματίζω (πρβλ. χρώμα- χρωματίζω, θρύμμα- θρυμματίζω κ.λπ.). Το γλείφω γράφεται με -ει- (άλλο είναι το γλύφωμε -υ- απ' όπου το γλύπτης), γιατί παράγεται από το αρχ. εκλείχω (λείχω σημαίνει «γλείφω») με -φ- αντί -χ- κατά το αλείφω. Το κτήριο γράφεται με -η-, γιατί είναι από τοευκτήριον (οίκημα) «οίκος προσευχής». Το ρήμα κτίζω δεν μπορεί να δώσει παράγωγο σε -ριος που να δικαιολογεί γραφεί με -ι- (κτίριο), η δε παρετυμολογική σύνδεση ως εξήγηση θα αποτελούσε ερμηνευτικό τέχνασμα. Το πιρούνι γράφεται με -ι-, για να δηλωθεί με τον πιο απλό τρόπο η φωνητική τροπή τού -ε- (περόνη- περόνιον) σε -ι- (πιρούνι)· πρβλ. καιπιγούνι από μεσ. πουγούνι που προέρχεται από το αρχ. πωγώνιον, υποκορ. τού πώγων. Τοκαλύτερος γράφεται με -υ- (όχι καλλίτερος), γιατί σχηματίζεται κατά τη συγκριτική σε -ύτερος των επιθ. σε -ύς ( πλατύς- πλατύτερος, παχύς- παχύτερος, ταχύς- ταχύτερος κ.λπ. και καλός- καλύτερος, μεγάλος- μεγαλύτερος, πρώτος- πρωτύτερος/ πρωτύτερα, κοντά- κοντύτερα κ.τ.ό.).

   Απ' όσα είπαμε φαίνεται καθαρά ότι «προκλητικές ορθογραφίες» ελληνικών λέξεων, όπως αυτές που αναφέραμε, δεν είναι νεοτερισμοί τής δημοτικής αλλά επιστημονικές αποκαταστάσεις τής ορθής γραφής μέσω τής διαδικασίας τής ετυμολογίας. Και δεν χρειάζεται «να ξαναπάμε στο σχολείο» παρά να ανατρέχουμε συχνότερα σε έγκυρα λεξικά που περιέχουν τέτοιες πληροφορίες, όπως το τελευταίο (1995) έξοχο απόκτημα τής ελληνικής λεξικογραφίας, το «Νέο Ελληνικό Λεξικό» τού καθηγητή κ. Εμμ. Κριαρά, που είναι πολύτιμο βοήθημα και για τον πλούτο των ερμηνευμάτων του.

Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, 20 Ιουλίου 1997

(www.lexicon.gr)

ΘΕΜΑΤΑ ΕΚΘΕΣΗΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ 2013

=> "Ενα ιδιαίτερο και τόσο αληθινό κείμενο για τη σχέση των ανθρώπων με το περιβάλλον, αλλά και τη σχέση μεταξύ ανθρώπων. Δυο σχέσεις που φθίνουν με τον καιρό, παρά την εξέλιξη του ανθρώπου σε τόσα άλλα επίπεδα. Ένα κείμενο τόσο επίκαιρο και διαχρονικό, που αν μη τι άλλο, προβληματίζει όποιον το διαβάζει. Οι ερωτήσεις αρκετές, αλλά απλές και τα ερωτήματα στο θέμα της έκθεσης , εύστοχα και ξεκάθαρα διατυπωμένα." 

ΚΕΙΜΕΝΟ

   Τη ζωή στη Γη ο άνθρωπος ελάχιστα την σέβεται, η ζωή όμως σε άλλους κόσμους διεγείρει το ενδιαφέρον και τη φαντασία του. Είναι άραγε περιέργεια, κατακτητική διάθεση ή απλώς ένα διανοητικό παιχνίδι; Ίσως όλα μαζί, ταυτόχρονα όμως κι ένα βαθύ αίσθημα μοναξιάς. Άλλωστε τη ζωή του εδώ ο άνθρωπος την έχει καταστήσει πιεστική και ανούσια.  Περιμένει λοιπόν ένα χέρι βοηθείας και παρηγοριάς από τους πλανήτες και τα μακρινά άστρα.  Ακόμη όμως και αν δεχθούμε με αισιοδοξία ότι η ζωή δεν ανθίζει μόνον στη Γη, αλλά ότι αφθονεί στο Σύμπαν, ένας άλλος καθοριστικός παράγοντας ορθώνεται. Είναι ανάγκη να συνειδητοποιηθεί –όσο και αν αντιτίθεται στις ενδόμυχες επιθυμίες μας– ότι με τη ζωή αυτή η επικοινωνία εμφανίζεται, για το ορατό τουλάχιστον μέλλον, ανέφικτη.  

   Με τη ζωή λοιπόν στο Σύμπαν είναι αδύνατο να επικοινωνήσουμε, η ζωή όμως γύρω μας ανθίζει. Η ζωή εδώ, σ’ έναν μικρό και πανέμορφο πλανήτη, ανέδειξε ύστερα από σιωπηλές διεργασίες που διήρκεσαν δισεκατομμύρια χρόνια μια θαυμαστή ποικιλία έμβιων όντων. Οι θάλασσες και τα δάση της Γης, τα βουνά και οι πεδιάδες της αποκαλύπτουν κάθε στιγμή τη γοητεία που κρύβουν τα χιλιάδες όμοια ή ανόμοια δημιουργήματα της εξελίξεως. Η ανεμώνη και το δελφίνι, ο αίλουρος αλλά και ο γυπαετός, τα ανθρώπινα όντα στις πολλαπλές φυλετικές τους παραλλαγές, είναι δίπλα μας, συμμέτοχα του ίδιου πλανήτη καιτου μέλλοντός του.  

   Αποκαλύπτεται όμως επίσης σε όλη του την τραγική αντίφαση ότι ο άνθρωπος, αυτή η περιούσια κορύφωση της εξελίξεως, έχει διπλή υπόσταση. Από τη μια είναι ικανός για μεγάλες πράξεις, έμαθε με την επιστημονική του γνώση να κατανοεί τον κόσμο αλλά και γέννησε αριστουργήματα στον λόγο και στην τέχνη. Από την άλλη, ο ίδιος ο άνθρωπος σφραγίζει την ιστορική πορεία του με πολέμους και αγριότητες, θεοποιεί τα υλικά αγαθά και συντηρεί την αδικία και τις ανισότητες. Ελάχιστα, τέλος, σέβεται τις πολλαπλές εκφράσεις της ζωής, ενώ η φύση και οι θάλασσες του πλανήτη είναι συχνά τα θύματα των συμφερόντων του. Η υπερφίαλη αυτή στάση του ανθρώπου έχει αλλοιώσει έτσι ένα θαυμαστό περιβάλλον, που ωστόσο υπήρξε καιτο λίκνο της δικής του υπάρξεως. 

   Είναι λοιπόν καιρός να κατανοήσει ο άνθρωπος ότι η ζωή αλλού ίσως υπάρχει, αλλά η προσδοκία να την συναντήσει δεν θα πραγματωθεί εύκολα. Η ζωή όμως στη Γη ανθίζει ακόμα και τον περιμένει. Αν όσο είναι ακόμα καιρός τείνει το χέρι του προς τη ζωή αυτή, το φυτικό και ζωικό της θαύμα, τον Άλλο καιτους άλλους, ίσως αισθανθεί λίγο πιο άξιος έποικος της Γης.

   Έτσι είναι σοφότερο να εξαντλήσουμε τις προσπάθειες για καλύτερη επικοινωνία, εδώ στη Γη. Το περίεργο ωστόσο είναι ότι, όσο η επικοινωνία αυτή πυκνώνει με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, το διαδίκτυο και τα κινητά τηλέφωνα, τόσο η μοναξιά μας, η ανθρώπινη,  μεγαλώνει και η αποξένωση κυριαρχεί. Φαίνεται ότι αυτό που απαιτείται είναι κάτι περισσότερο από την τεχνολογική έκρηξη της εποχής: απαιτείται βαθύτερη παιδεία και ουσιαστικότερες αξίες του πολιτισμού. Οι εφιάλτες, άλλωστε, από τα περιβαλλοντικά προβλήματα πληθαίνουν,  και η Γη δεν φαίνεται να αντέχει για καιρό ακόμα την αφροσύνη μας. 

   Σημασία επομένως δεν έχει να συναντηθούμε –αν ποτέ συναντηθούμε– στο πολύ μακρινό μέλλον με κάποια όμοια ή ανόμοια με μας δημιουργήματα της εξελίξεως. Το σπουδαίο θα ήταν να μπορούμε τότε να υπερηφανευθούμε, σε χιλιάδες ή εκατομμύρια χρόνια, ότι το ανθρώπινο είδος έχει κατακτήσει υψηλά επίπεδα ισότητας και αξιών, και ότι οι πόλεμοι έχουν εκλείψει και ότι η Γη, το λίκνο της ανθρώπινης ζωής, έχει επουλώσει τις πληγές στις θάλασσες,  τα δάση ή την ατμόσφαιρά της, και είναι πάλι ένας πανέμορφος πλανήτης. Διάσπαρτα άλλωστε, εδώ ή εκεί, θα βρίσκονται πάντοτε τα επιτεύγματα των σπουδαίων πολιτισμών, που αιώνες τώρα συνοδεύουν τη διαδρομή του ανθρώπου. 

   Η «εξωγήινη μοναξιά», λοιπόν, δεν φαίνεται ότι θα εγκαταλείψει εύκολα τον άνθρωπο. Η γήινή του ωστόσο μοναξιά, που είναι επικίνδυνη και πιο ανάλγητη, είναι μεγάλη ανάγκη να απαλυνθεί. Τότε θα αναδειχθεί η μοναδικότητα του κάθε ανθρώπου, και η αναζήτηση της εξωγήινης ζωής θα αποκτήσει άλλο περιεχόμενο και νόημα. 

Γιώργος Γραμματικάκης, Ένας Αστρολάβος του Ουρανού και της Ζωής.
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2013. 2η
έκδοση (Διασκευή).

A1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (100-120 λέξεις).
Μονάδες 25

Β1. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 100 έως 120 λέξεων το περιεχόμενο του αποσπάσματος που ακολουθεί: «…όσο η επικοινωνία […] πυκνώνει με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, το διαδίκτυο και τα κινητά τηλέφωνα, τόσο η μοναξιά μας, η ανθρώπινη, μεγαλώνει και η αποξένωση κυριαρχεί». 

Μονάδες 10
Β2. α) Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου του κειμένου:  «Αποκαλύπτεται όμως…υπάρξεως».
Μονάδες 3
β) Να βρείτε μέσα στο κείμενο τέσσερα παραδείγματα μεταφορικής χρήσης του λόγου.
Μονάδες 4

Β3. α) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:  ταυτόχρονα, γέννησε, αισθανθεί, πληθαίνουν, ανάλγητη

Μονάδες 5

β) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:  ανούσια, εμφανίζεται, ανέφικτη, πυκνώνει, υψηλά

Μονάδες 5

Β4. α) Να αιτιολογήσετε τη χρήση του ερωτηματικού («Είναι άραγε περιέργεια, κατακτητική διάθεση ή απλώς ένα διανοητικό παιχνίδι;») (μονάδες 3), καθώς και της διπλής παύλας («−όσο και αν αντιτίθεται στις ενδόμυχες επιθυμίες μας−») που υπάρχουν στην πρώτη παράγραφο του κειμένου (μονάδες 2). 

Μονάδες 5

β) Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική στο απόσπασμα που ακολουθεί: «Από την άλλη, ο ίδιος ο άνθρωπος σφραγίζει την ιστορική πορεία του με πολέμους και αγριότητες, θεοποιεί τα υλικά αγαθά και συντηρεί την αδικία και τις ανισότητες». 

Μονάδες 3
Γ1. Σε άρθρο που πρόκειται να αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα του σχολείου σας να εκθέσετε τις απόψεις σας σχετικά με:

α) τις επιπτώσεις που έχει προκαλέσει η έλλειψη σεβασμού του ανθρώπου προς το φυσικό περιβάλλον και

β) τους τρόπους με τους οποίους μπορεί ο άνθρωπος να αποκαταστήσει τη σχέση του με αυτό (500-600 λέξεις).
Μονάδες 40

KEIMENA XVI - XX

KEIMENO XVI

Nostri,  postquam  pila  in  hostes  miserunt, gladiis  rem gerunt. Repente post  tergum  equitatus  cernitur; cohortes appropinquant;  hostes  terga  vertunt  ac  fugiunt; eis  equites  occurunt;  Fit  magna  caedes. Sedulius, dux  et  princeps  Lemovicum, occiditur; Dux Arvenorum vivus in fuga comprehenditur; Signa  militaria  LXXIIII  (septuaginta  quattor)  ad  Caesarem  referuntur;   magnus  numerous   hostium  capitur  atque  interficitur;  reliqui  ex  fuga  in   civitates  discedunt. Postero die ad Caesarem legati mittuntur . Caesar iubet arma tradi  ac  principes  produci. Ipse  pro  castris  consedit; eo duces   producuntur. Vercingetorix deditur, arma proiciuntur.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Οι δικοί μας διεξάγουν τον αγώνα με τα ξίφη, αφού έριξαν τα ακόντια στους εχθρούς. Το ιππικό εμφανίζεται ξαφνικά πίσω από τα νώτα τους΄ οι κοόρτεις πλησιάζουν΄ οι εχθροί στρέφουν τα νώτα και φεύγουν΄οι ιππείς τους επιτίθενται. Γίνεται μεγάλη σφαγή. Ο Σεδούλιος, ο στρατηγός και ηγεμόνας των Λεμοβίκων, σκοτώνεται΄ ο στρατηγός των Αρβέρνων συλλαμβάνεται ζωντανός πάνω στη φυγή ΄ 74 στρατιωτικά λάβαρα παραδίδονται στον Καίσαρα΄ μεγάλος αριθμός εχθρών αιχμαλωτίζεται και εκτελείται΄ οι υπόλοιποι καταφεύγουν στις χώρες τους μετά τη φυγή. Πρεσβευτές στέλνονται στον Καίσαρα την επόμενη μέρα΄ Ο Καίσαρας διατάζει να παραδοθούν τα όπλα και να οδηγηθούν μπροστά του οι αρχηγοί. Ο ίδιος πήρε θέση μπροστά στο στρατόπεδο΄ οι αρχηγοί οδηγούνται σ’ αυτό το σημείο. Ο Βερκιγγετόριγας παραδίδεται, τα όπλα κατατίθενται.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να συμπληρωθεί ο πίνακας:

ENIKOΣ

		dux
rem
					die

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ

	Equites		cohortes
				principes

2. Να κλιθούν μαζί: magnus numerus, postero die, ipse dux, nostril hostes.

3. Να κλιθεί η οριστική παθητικού ενεστώτα και μέλλοντα των παρακάτω ρημάτων και να γραφεί το απαρέμφατο παθητικού ενεστώτα: referuntur, capitur, interficitur.

4. Nα γραφούν οι αρχικοί χρόνοι των ρημάτων στην ενεργητική και παθητική φωνή: verto, cerno, fugio, occido, comprehendo, trado, produco, proicio.

5. Ποιο ρήµα χρησιµοποιείται ως παθητικό του ρήµατος «facio»; Να γράψετε τους αρχικούς του χρόνους και να κλίνετε την οριστική του ενεστώτα, παρατατικού και µέλλοντα. Σύμφωνα με ποια συζυγία κλίνεται;

6. Nα µεταφέρετε τους παρακάτω ρηµατικούς τύπους στο α΄ πληθυντικό

πρόσωπο της οριστικής του µέλλοντα, στη φωνή που δίδονται:

α) miserunt: .....................................................................................................

β) appropinquaverunt: .....................................................................................

γ) consedit: .......................................................................................................

δ) occiditur: ......................................................................................................

ε) referuntur: ....................................................................................................

στ) mittuntur: ...................................................................................................

ζ) fit :    …………………………………………………………………………….

η) producuntur:……………………………………………………………………..

θ) comprehenditur: ………………………………………………………………….

7. Σε ποιο τύπο της ενεργητικής φωνής αντιστοιχούν οι παρακάτω τύποι της

παθητικής;

α) capiebantur: .................................................................................................

β) cernimini: .....................................................................................................

γ) referris: ........................................................................................................

δ) occidentur: ...................................................................................................

ε) deduntur: ......................................................................................................

στ) proici: ...................................................................................................

8. Να µετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική. Στη θέση του

ποιητικού αιτίου να εννοήσετε το a Romanis ή το ab hostibus, µε βάση το

νόηµα του κειµένου:

α) Fit magna caedes.

β) Sedulius, dux et princeps Lemovicum, occiditur.

γ) Signa militaria ad Caesarem referuntur.

δ) Magnus numerus hostium capitur atque interficitur.

ε) Arma proiciuntur.

στ) Ceasar iubet principes produci.

9. Να µετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική και να δηλώσετε το

ποιητικό αίτιο:

α) Homines deos colunt (γ’ συζυγία).

β) Omnes pacem optant (α’συζυγία).

γ) Disputatio consulis metum equitatus vincet.

δ) Imperator exercitum alacrem in pugnam mittet.

στ) Dux omnes gentes bello superat.

ζ) Incolae magnam caedem pavidi audient.

θ) Caesar cohortes in Galliam transfert.

ι) Pater filiae osculum dabit.

10. Να αντικαταστήσετε το ενεργητικό απαρέµφατο µε παθητικό και να κάνετε

τις απαραίτητες αλλαγές:

α) Hostes Romanos in castra importare frumentum non sinunt.

β) Romani Gallos transferre copias vetunt.

γ) Dux hostium Romanos arma proicere iubet.

δ) Romani barbaros referre ad se LXXIII signa militaria cogunt.

ε) Galli suos principes legatos mittere prohibent.

11. Να εντάξετε τις παρακάτω λέξεις στον πίνακα που ακολουθεί:

eis, ac, fuga, in, et, terga, ad, pro, eo, post ,rem, militaria, atque, nostri.

Ουσιαστικό	επίθετο	αντωνυμία	επίρρημα	πρόθεση	σύνδεσμος

KEIMENO XVII

 Magnus timor exercitum occupavit ex vocibus Gallorum ac mercatorum, qui Germanos ingenti magnitudine corporum et incredibili virtute esse praedicabant. Alius alia de causa discedere cupiebat. Nonulli pudore adducti remanebant. Hi neque vultum fingere neque lacrimas tenere poterant; abditi in tabernaculis aut suum fatum querebantur aut cum familiaribus suis commune periculum miserabantur. Totis castris testamenta obsignabantur. Horum vocibus ac timore paulatim etiam ii, qui rei militaris periti habebantur, pertubabantur

 METΑΦΡΑΣΗ

Μεγάλος φόβος κατέλαβε το στράτευμα από τις διαδόσεις των Γαλατών και των εμπόρων, που διακήρυσσαν ότι οι Γερμανοί ήταν τεράστιου σωματικού μεγέθους και απίστευτης ανδρείας. Άλλοι επιθυμούσαν να φύγουν για διαφορετικό λόγο ο καθένας. Μερικοί έμεναν σπρωγμένοι από την ντροπή. Αυτοί δεν μπορούσαν ούτε να προσποιηθούν ούτε να συγκρατήσουν τα δάκρυα’ κρυμμένοι στις σκηνές είτε παραπονιόντουσαν για τη μοίρα είτε θρηνολογούσαν για τον κοινό κίνδυνο μαζί με τους φίλους. Διαθήκες υπογράφονταν και σφραγίζονταν σε όλο το στρατόπεδο. Ακόμη και αυτοί που θεωρούνταν έμπειροι στα στρατιωτικά θέματα, ταράζονταν σιγά – σιγά από τις διαδόσεις και το φόβο αυτών.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να συμπληρωθεί ο πίνακας:

				fatum
		magnitudine	virtue		pudore

	mercatorum
vocibus

2. Nα κλιθούν οι συνεκφορές: ingenti magnitudine, incredibili virtute, commune periculum, totis castris, rei militaris.

3. α. Nα γραφούν οι αρχικοί χρόνοι των ρημάτων στη φωνή που βρίσκεται το καθένα: cupiebat, tenere, remanebat,  praedicabant, quaerebantur, obstingabantur, miserabantur, habebantur.

β. Να γίνει χρονική αντικατάσταση των ρημάτων της ενεργητικής φωνής στο β’ πληθυντικό και

γ. να γράψετε τις μετοχές των υπογραμμισμένων ρημάτων (Παρακείμενος παθητικής φωνής)

4.Να γράψετε το β’ ενικό και το γ’ πληθυντικό των παρακάτω ρημάτων στον ενεστώτα και στον μέλλοντα στη φωνή που βρίσκεται το καθένα:

α) occupavit: .......................................................................................................................

β) adducti: ...........................................................................................................................

γ) abdidi: .............................................................................................................................

δ) querebantur: ....................................................................................................................

ε) miserabantur: .........................................................................................................

στ) remanebat:……………………………………………………………………………

ζ) tenere  : ………………………………………………………………………………..

η) habebantur:……………………………………………………………………………

5. Nα µεταφέρετε τις αντωνυµίες του κειµένου (όχι τα αντωνυµικά επίθετα)

στην αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθµού και στα τρία γένη.

6. Nα µετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική:

α) Lupa liberos nutriebat.

β) Milites testamenta obsignabant.

γ) Venti Aenean in Africam portabant.

δ) Nostri pila in hostes mittebant.

ε) Belua incolis nocebat.

στ) Silius ingenium Vergili fovebat.

ζ) Puella catellum multum amabat.

η) Romani pericula audacia propulsabant.

θ) Magnus timor exercitum occupavit

ι) Totis castris testamenta obsignabantur. (ab exercitu)

KEIMENO XVIII

Hercules boves Geryonis ex Hispania in eum locum adduxisse dicitur, ubi postea Romulus urbem Romam condidit. Prope Tiberim fluvium Hercules boves refecisse fertur et ipse de via fessus ibi dormivisse. Tum Cacus pastor, fretus viribus, boves quosdam in speluncam caudis traxit aversos. Ubi Hercules, e somno excitatus, gregem aspexit et partem abesse sensit, pergit ad proximam speluncam; Sed postquam boum vestigia foras versa vidit, confusus gregem ex loco infesto amovere coepit. Sed bovum mugitus ex spelunca auditus Herculem convertit. Tum Cacus, vi prohibere eum conatus, Herculis clava interficitur.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Λέγεται πως ο Ηρακλής οδήγησε τα βόδια του Γηρυόνη από την Ισπανία σε αυτόν τον τόπο, όπου αργότερα ο Ρωμύλος έχτισε την πόλη Ρώμη. Υπάρχει η παράδοση πως ο Ηρακλής ξεκούρασε τα βόδια κοντά στον ποταμό Τίβερη και πως ο ίδιος κοιμήθηκε εκεί αποκαμωμένος από το δρόμο. Τότε ο Κάκος βοσκός, έχοντας πεποίθηση στις δυνάμεις του, έσυρε από τις ουρές σε μια σπηλιά μερικά βόδια στραμμένα ανάποδα. Μόλις ο Ηρακλής ξύπνησε και είδε το κοπάδι, κατάλαβε πως έλειπε ένα μέρος και κατευθύνθηκε στην πλησιέστερη σπηλιά· όταν όμως είδε πως τις πατημασιές των βοδιών στραμμένες προς τα έξω, βρέθηκε σε αμηχανία κι άρχισε να απομακρύνει τα βόδια από τον εχθρικό τόπο. Αλλά το μουγκρητό των βοδιών που ακούστηκε από τη σπηλιά έκανε τον Ηρακλή να γυρίσει πίσω. Τότε ο Κάκος προσπάθησε να τον εμποδίσει με τη βία, αλλά ο Ηρακλής τον σκοτώνει με το ρόπαλό του.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να συμπληρώσετε τον πίνακα:

	Δοτ. εν.	Αφαιρ. Εν.	Γεν. Πλ.	Αιτ. Πλ.
boves
urbem
ipse
pastor
quosdam
caudis
gregem
partem
mugitus
clava

2. boves, vi: Να κλιθούν στον ενικό και στον πληθυντικό.

3. Να γράψετε τα απαρέφατα του ενεστώτα και παρακειµένου της ενεργητικής φωνής των ρηµάτων «excito», «amoveo», «adduco», «pergo» και «sentio», «confundo», «prohibeo»

4. Να γράψετε τη µετοχή (& στα τρια γένη) του παθητικού παρακειµένου των ρηµάτων «conor», «video», «condo», «fero», «verto» και «audio».

5. α) Να γράψετε τους αρχικούς χρόνους των ρημάτων στη φωνή που βρίσκεται το καθένα και β) να µεταφέρετε τους παρακάτω ρηµατικούς τύπους στο β΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του µέλλοντα και υπερσυντέλικου, στη φωνή που δίδονται:

α) dicitur: .........................................................................................................

β) aspexit: .........................................................................................................

γ) condidit: .......................................................................................................

δ) sensit: ...........................................................................................................

ε) fertur: ...........................................................................................................

στ) pergit: ...........................................................................................................

ζ) traxit: ............................................................................................................

η) interficitur: ...................................................................................................

6. coepit: Να κλίνετε την οριστική των συντελικών χρόνων του ρήµατος. Ποια είναι η σηµασία τους; Ποιο ρήµα αναπληρώνει τους χρόνους του «coepi»που λείπουν; (Ο παρακείµενος έχει σηµασία ενεστώτα, ο υπερσυντέλικος παρατατικού και ο συντελεσµένος µέλλοντας έχει σηµασία µέλλοντα. Οι χρόνοι του «coepi» που λείπουν αναπληρώνονται από τους αντίστοιχους χρόνους του ρ. incipio (= αρχίζω), -cepi, -ceptum, -ere. Βλ. Α. Τζαρτζάνου, Λατινική γραµµατική, § 98.)

7. Να αλλάξει η σύνταξη των παρακάτω προτάσεων σε απαρεµφατική µε

εξάρτηση από τα παθητικά ρήµατα, που δίδονται στην παρένθεση.

α) Cacus vi Herculem prohibuit. (dicor)

β) Multos Hercules clava interfecit. (feror)

γ) Terror Cassium e somno excitavit. (dicor)

δ) Incolae mugitum boum audiverunt et ad proximam speluncam perrexerunt. (feror)

ε) Speculatores hostes aspexerunt et confusi se amovere coeperunt. (nuntior)

στ) Milites apud flumen refecerunt et dormiverunt. (feror)

ζ) Romani Germanos, homines ingentis magnitudinis corporum, ad se venire viderunt. (nuntior)

8. Να µετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική.

α) Ibi postea Romulus urbem Romam condit.

β) Cacus pastor boves quosdam in speluncam caudis trahit aversos.

γ) Hercules gregem aspicit.

δ) Hercules boum vestigia foras versa videt.

ε) Bovum mugitus ex spelunca auditus Herculem convertit (ενεστ.).

9. Να µετατραπούν τα ρήµατα των παρακάτω προτάσεων σε απαρέµφατα εξαρτώµενα από τη φράση «Titus Livius narrat» και να γίνουν οι αλλαγές που απαιτεί η απαρεµφατική σύνταξη µε ειδικό απαρέµφατο.

α) Tum Cacus pastor, fretus viribus, boves quosdam in speluncam caudis traxit aversos.

β) Hercules, e somno excitatus, gregem aspexit et partem abesse sensit.

γ) Hercules perrexit ad proximam speluncam.

δ) Hercules boum vestigia foras versa vidit et, confusus, gregem ex loco infesto amovere coepit.

ε) Bovum mugitus ex spelunca auditus Herculem convertit.

στ) Tum Cacus, vi prohibere eum conatus, Herculis clava interficitur.

ΚΕΙΜΕΝΟ XVIX

Marco Tulio Cicerone et Gaio Antonio consulibus, Lucius Sergius Catilina, nobilissimi generis vir sed ingenii pravissimi, contra rem publicam coniuravit. Eum clari quidam sed improbi viri consecuti erant . Catilina a Cicerone ex urbe expulsus est. Socii eius deprehensi sunt et in carcere strangulati sunt. Ab Antonio altero consule, Catilina ipse cum exercitu suo, proelio victus, interfectus est. Gaius Sallustius tradit multos etiam milites Romanos in eadem cruentissima pugna occisos esse, multos autem graviter vulneratos esse.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

 Όταν ήταν ύπατοι ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας και ο Γάιος Αντώνιος, ο Λεύκιος Σέργιος Κατιλίνας, ένας άντρας από πολύ αριστοκρατική γενιά αλλά με χαρακτήρα πολύ διεστραμμένο, συνωμότησε εναντίον της πολιτείας. Τον ακολούθησαν μερικοί επιφανείς αλλά αχρείοι άντρες. Ο Κικέρωνας έδιωξε τον Κατιλίνα από τη Ρώμη. Οι σύντροφοί του πιάστηκαν και στραγγαλίστηκαν στη φυλακή. Ο ίδιος ο Κατιλίνας με το στρατό του αφού νικήθηκε στη μάχη από τον Αντώνιο, τον άλλο ύπατο, σκοτώθηκε. Ο Γάιος Σαλλούστιος αναφέρει πως στην ίδια φονικότατη μάχη σκοτώθηκαν ακόμη πολλοί Ρωμαίοι στρατιώτες και πολλοί (άλλοι) τραυματίστηκαν βαριά.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να συμπληρωθεί ο πίνακας:

		vir
	generis
			carcere		pugna

				milites
consulibus

2. Nα µεταφέρετε τις αντωνυµίες και τα αντωνυµικά επίθετα του κειµένου στην

αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθµού και στα τρία γένη.

3. Nα αντικατασταθούν χρονικώς τα ρήµατα της 3ης συζυγίας του κειµένου.

4. Nα γραφούν οι αρχικοί χρόνοι όλων των ρηµάτων του κειµένου και στις δύο

φωνές (εφόσον υπάρχουν).

5. Tων ρηµάτων της 1ης συζυγίας του κειµένου να γραφεί το 2ο πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής όλων των χρόνων στη φωνή που βρίσκονται.

6. Nα ξαναγραφούν οι παρακάτω περίοδοι, αφού µεταφερθούν τα ρήµατα στο αντίστοιχο πρόσωπο του άλλου αριθµού (στο χρόνο και στην έγκλιση που βρίσκονται) και γίνουν, όπου χρειάζεται, οι αναγκαίες τροποποιήσεις ώστε οι νέες προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές. Nα µη θίξετε τις περιόδους εκείνες που αν τροποποιηθούν δεν παρέχουν αποδεκτό νόηµα:

α) Ille a Cicerone ex urbe expulsus est.

β) Vos ab illo ex urbe expulsi estis.

γ) Socii illius deprehensi erunt.

δ) Feminae quaedam ab hostibus deprehensae sunt.

ε) Ille in carcere strangulatus erat.

στ) Catilina cum exercitu suo proelio victus est.

ζ) Vos proelio victi eritis.

η) Clari quidam sed improbi viri illum consecuti erant.

θ) Omnes gentes Hispaniae ab Hannibale bello victae erant.

ι) Multi milites in eadem cruentissima pugna occisi erant.

ια) Ipse vulneratus deprehensus est.

ιβ) Nobilissimi viri ex urbe expulsi erant.

7. Να αναγνωριστεί το είδος της σύνταξης και να την μετατρέψετε στο αντίθετο είδος.

α) Catilina a Cicerone ex urbe expulsus est.

β) Iulus regnum ab Lavinio transtulit et Albam Longam munivit

γ) Ilia duos filios, Romulum et Remum, peperit, quos lupa nutrivit.

δ) Ab Antonio, altero consule, Catilina ipse cum exercitu suo proelio victus est.

ε) Romulus moenia Martia condidit Romanosque de suo nomine appellavit.

στ) Multae gentes ab illo superatae erant.

ζ) Caesar Augustus Belli portas clausit et Saturnium regnum restituet.

η) Magnus numerus hostium a militibus nostris captus est

ΚΕΙΜΕΝΟ XX

Claudius quinquagesimoanno aetatis suae imperium cepit mirabilis quodam casu. Exclusus ab insidiatoribus Caligulae recesserat in diaetam cui nomen est Hermaeum.Paulo post rumore caedis exterritus prorepsit ad solarium proximum et inter vela  praetenda foribus se abdidit. Discurrens miles pedes eius animadvertit; Eum latentem addgnovit; Extractum imperatorem eum salutavit. Hinc ad commilitiones suos eum adduxit. Ab his in castra delatus est tristis et trepidus, dum obvia turba quasi moriturum eum miseratur. Postero die Claudius imperator factus est.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Στο πεντηκοστό έτος της ηλικίας του ο  Κλαύδιος κατέλαβε την εξουσία χάρη σε ένα παράδοξο και τυχαίο γεγονός. Αποδιωγμένος από τους δολοφόνους του Καλιγούλα , είχε αποσυρθεί σε μια θερινή κατοικία που το όνομά της είναι Ερμαίο. Λίγο αργότερα, τρομοκρατημένος από τα νέα της σφαγής, σύρθηκε προς το πλησιέστερο λιακωτό και κρύφτηκε ανάμεσα στα παραπετάσματα που κρέμονταν από την πόρτα. Ένας στρατιώτης που έτρεχε πέρα- δώθε πρόσεξε τα πόδια του· τον αναγνώρισε που κρυβόταν · αφού τον τράβηξε έξω τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα. Από εκεί τον οδήγησε στους συντρόφους του. Μεταφέρθηκε από αυτούς στο στρατόπεδο σκυθρωπό και περιδεή, ενώ το πλήθος που τον συναντούσε τον λυπόταν σα να επρόκειτο να πεθάνει. Την άλλη μέρα ο Κλαύδιος ανακηρύχτηκε αυτοκράτορας.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1.  Να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις των παρακάτω τύπων στον αντίθετο αριθμό από αυτόν που βρίσκονται: aetatis, imperium, rumore, caedis, foribus, pedes, commilitiones, tristis.

2.  Να κλίνετε στον ενικό αριθµό τα ουσιαστικά µαζί µε τα επίθετα που τα

συνοδεύουν: mirabilis casus, posterus dies.

3. Να µεταφέρετε τις αντωνυµίες του κειµένου στην ίδια πτώση του άλλου αριθµού και στα τρία γένη.

4. Να σχηµατίσετε τα απαρέµφατα των ρηµάτων φωνή που βρίσκεται το καθένα: prorepor, saluto, exterreo, adduco, discurro, adgnosco, morior.

5. a. Να σχηματίσετε τις μετοχές των ρημάτων στη φωνή που βρίσκεται το καθένα: excludo, recedor, praetendo, defero, morior.

b. Να κλίνετε και στους δυο αριθμούς μια μετοχή ενεστώτα από τα παραπάνω ρήματα στο αρσενικό και στο ουδέτερο.

6. Να µετατραπούν τα ρήµατα των παρακάτω προτάσεων σε απαρέμφατα εξαρτώµενα από την έκφραση «Suetonius tradit», αφού κάνετε τις αλλαγές που απαιτεί η απαρεµφατική σύνταξη µε ειδικό απαρέµφατο:

α) Claudius quinquagessimo anno aetatis suae imperium cepit mirabili quodam casu.

β) Paulo post rumore caedis Claudius exterritus prorepsit ad solarium proximum et inter vela praetenta se abdidit.

γ) Discurrens miles pedes eius animadvertit.

δ) Miles eum latentem adgnovit.

ε) Miles hinc ad commilitones suos eum adduxit.

7. Να µετατραπούν τα ρήµατα των παρακάτω προτάσεων σε απαρέµφατα

εξαρτώµενα από το ρήµα που δίδεται στην παρένθεση.

α) Claudius quinquagessimo anno aetatis suae imperium cepit mirabilis quodam casu. (dicor)

β) Discurrens miles pedes eius animadvertit. (feror)

γ) Miles hinc ad commilitones suos eum adduxit. (dicor)

8. Να µετατρέψετε τη σύνταξη από ενεργητική σε παθητική.

α) Claudius quinquagessimo anno aetatis suae imperium cepit mirabilis quodam casu.

β) Discurrens miles pedes eius animadvertit.

γ) Imperatorem eum salutavit.

δ) Hinc ad commilitones suos eum adduxit.

9.  Να µετατρέψετε τη σύνταξη από παθητική σε ενεργητική.

α) Claudius ab insidiatoribus Caligulae exclusus est.

β) Claudius rumore caedis exterritus est.

γ) Claudius ab his in castra delatus est tristis et trepidus.

δ) Postero die Claudius imperator factus est.