ΟΙ ΑΡΕΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

1. Ένας σαφής σκοπός:

Αν θέλετε οι παράγραφοί σας να μεταβιβάζουν καθαρά τις σκέψεις και τα συναισθήματα σας, πρέπει πρώτα να εξετάσετε ποιος είναι ακριβώς ο σκοπός σας –τι θέλετε να πείτε πάνω στο θέμα σας. Έτσι, ο σκοπός της παραγράφου καταγράφεται από τη θεματική  πρόταση και εκφράζει τη στάση μας απέναντι σε ένα θέμα που πραγματευόμαστε, γι’ αυτό και πρέπει να διατυπώνεται με καθαρότητα

2. Επαρκής ανάπτυξη: 

Για να είναι πετυχημένη μια παράγραφος, χρειάζεται ακόμα, η ιδέα που εκφράζεται με τη θεματική πρόταση να υποστηρίζεται και να αναπτύσσεται με αρκετές λεπτομέρειες παρέχοντας σφαιρική και ολοκληρωμένη ενημέρωση στον  αναγνώστη.

è Είναι επαρκής η ανάπτυξη στις δυο παραγράφους που ακολουθούν;

π.χ. 1. Θαυμάζω το φίλο μου τον Πέτρο, γιατί είναι προικισμένος με καλλιτεχνικό ταλέντο, ευγένεια και εξυπνάδα. Είναι πολύ έξυπνος και αντιλαμβάνεται αμέσως και τα πιο σύνθετα και δύσκολα προβλήματα. Πάνω από όλα είναι λεπτός και ευγενικός σε όλους. Είναι πράγματι αδύνατο να μην τον θαυμάζει κανένας.

 π.χ. 2: Οι υποστηρικτές της διαφήμισης αντιτάσσουν στην επιχειρηματολογία των επικριτών της μια σειρά θετικών συνεπειών της. Τονίζουν ότι αυτή βελτιώνει την παραγωγική αξιοποίηση των συντελεστών της κάθε επιχείρησης, με αποτέλεσμα να παρέχει τη δυνατότητα διάθεσης του προϊόντος που διαφημίζεται σε χαμηλές τιμές. Κυρίως, όμως, συμβάλλει στην ποιοτική βελτίωση των παραγόμενων προϊόντων. Επιπλέον, μειώνει το μέγιστο εύρος των διακυμάνσεων στους οικονομικούς κύκλους, ενεργεί σταθεροποιητικά πάνω στη ζήτηση και τέλος αυξάνει την ικανοποίηση του καταναλωτή λόγω του ψυχολογικού κλίματος που δημιουργεί.

                                                           Κ. Ε. Κιουφαλάς,  διαφήμιση: Αμφιλεγόμενη Οικονομική Πραγματικότητα

3. Ενότητα: 

Θα πρέπει, δηλαδή, η παράγραφος να μην περιέχει λεπτομέρειες άσχετες προς την κύρια ιδέα (η οποία εκφράζεται με τη θεματική πρόταση)

      

    è Κοιτάξτε πως καταστρέφουν την ενότητα της παρακάτω παραγράφου οι άσχετες λεπτομέρειες:

Της γιαγιάς της άρεσε πάρα πολύ να καλλιεργεί λαχανικά. Μια απ΄τις πιο ωραίες της απολαύσεις, μας έλεγε πάντοτε, ήταν να σπέρνει μικροσκοπικούς σπόρους, να φυτεύει μικρά φυτά και να τα παρακολουθεί πως φυτρώνουν, πως αναπτύσσονται και μεταβάλλονται σε νόστιμα καρότα, παντζάρια, κουκιά, τομάτες και λάχανα. Κυρίως της άρεσε να δουλεύει το ζεστό χώμα την άνοιξη. «Νιώθω σαν ένα τμήμα της Φύσης, όταν αφήνω το πλούσιο μαύρο χώμα να γλιστρά μέσα από τα δάχτυλα μου, καθώς σκεπάζω τους σπόρους που έχω φυτέψει», μας έλεγε. «Πιστεύω ακόμη πως τα αρθριτικά μου πάνε καλύτερα έτσι. Το καλό χώμα έχει θεραπευτικές ιδιότητες», επαναλάμβανε συχνά. Η γιαγιά πίστευε πως η Φύση βοηθά στη θεραπεία των ασθενειών της, φυσικών ή ψυχικών. Όταν την στενοχωρούσαν προσωπικά προβλήματα, έβγαινε περίπατο και άφηνε τον αέρα να ανεμίζει τα μαλλιά της ή πήγαινε στη λίμνη κοντά στο σπίτι της και κοίταζε τα κύματα που φιλούσαν την ακτή και απολάμβανε το φλοίσβο τους πάνω στα βράχια. Η γιαγιά ποτέ δε μπορούσε να κρατήσει για τον εαυτό της τις εκλεκτές ποικιλίες των λαχανικών της. Τις μοίραζε στους γείτονες και στις φίλες της. Ευχαριστιόταν να τις ακούει να αναφωνούν, «Έβαλες εσύ, κυρά Άννα, τέτοιες ντομάτες;». Κι εκείνη απαντούσε χαμογελώντας με συγκατάβαση, «Πώς, πώς. Έβαλα κι εγώ».   

     

è  Κοιτάξτε πως επιτυγχάνεται η ενότητα της παρακάτω παραγράφου:

      Η ιστορία καλλιεργεί και αναπτύσσει τις ανώτερες νοητικές λειτουργίες. Η διδασκαλία της αναπτύσσει πνευματικά τον άνθρωπο, γιατί καλλιεργεί τη μνήμη με τη χάραξη γεγονότων προσώπων και χρονολογιών^. τη φαντασία με την αναπαράσταση και ανασύνθεση σκηνών και γεγονότων της ζωής του παρελθόντος^. την αντικειμενική κρίση με την αμερόληπτη εκτίμηση και χαρακτηρισμό πραγμάτων, καταστάσεων και προσώπων^. τη νόηση, προσφέροντας ευκαιρίες στον άνθρωπο να κάνει εμβαθύνσεις, διασαφήσεις, συγκρίσεις και σχηματίζει έννοιες και συλλογισμούς. Έτσι, θέτει σε κίνηση όλες τις νοητικές του δυνάμεις, με αποτέλεσμα να διαμορφώνει και ιστορική σκέψη. 

      Κ.  Γαλανόπουλος

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΔΩΣΕΤΕ ΣΤΟ ΓΡΑΠΤΟ ΣΑΣ ΕΝΟΤΗΤΑ:

w Προσηλωθείτε σταθερά στην κύρια ιδέα σας.

w Καταγράψτε τις λεπτομέρειες που θεωρείτε απαραίτητες.

w Μελετήστε κριτικά τις λεπτομέρειες. Διαγράψτε όσες δεν έχουν άμεση σχέση με την κύρια ιδέα σας

4. Αλληλουχία: μια παράγραφος μπορεί να έχει τις απαραίτητες λεπτομέρειες για επαρκή ανάπτυξη ή να μην περιέχει άσχετες λεπτομέρειες που να καταστρέφουν την ενότητά της. Αν όμως οι καλοδιαλεγμένες λεπτομέρειες δεν μπουν σε μια λογική σειρά, η παράγραφος μπορεί να μη δώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Επομένως η αλληλουχία αφορά στο λογικό δέσιμο της παραγράφου. Οι λεπτομέρειες της παραγράφου πρέπει να συνδέονται με τέτοιο τρόπο, ώστε η μια να απορρέει από την άλλη ή να οδηγεί στην άλλη.

5. Συνοχή:  λέγοντας πως μια παράγραφος πρέπει να έχει συνοχή εννοούμε πως θα πρέπει οι λεπτομέρειες όχι μόνο να κατατάσσονται σε μια λογική σειρά, αλλά και να συνδέονται μεταξύ τους με τέτοιο τρόπο, που ο αναγνώστης να μπορεί να παρακολουθεί τη σκέψη σας χωρίς να συναντήσει πουθενά χάσματα.

Διαβάστε και τη  παρακάτω και καταλάβετε τι εννοούμε όταν λέμε πως μια παράγραφος έχει ενότητα και σωστή κατάταξη νοημάτων, αλλά δεν έχει την απαιτούμενη συνοχή, ώστε τα νοήματα της να γίνονται αμέσως κατανοητά.

«Ένα εξάμηνο προσαρμογής στο νέο μου Γυμνάσιο με έκανε να διακρίνω πολύ καλά μερικές από τις διαφορές. Υπάρχει ένα κλίμα ελευθερίας, που κάνει ισχυρή αντίθεση με την καταπιεστική πειθαρχία. Υπάρχουν ανεπαίσθητος διαφορές στη συμπεριφορά και στο λεξιλόγιο ανάμεσα στους καθηγητές με την πολιτισμένη συμπεριφορά και το λεπτό χιούμορ και στους επιφυλακτικούς καθηγητές. Μπορώ να μυρίσω απλώς τη σκόνη της κιμωλίας πάνω στον πίνακα. Ενδιαφέρομαι πιο πολύ τώρα για μερικές χειροπιαστές αντιθέσεις σ΄αυτό που ο διευθυντής μας συνηθίζει να ονομάζει «διαδικασία μαθήσεως». Τρεις είναι οι πιο ενδιαφέρουσες: (1) διαφορές στη μέθοδο μελέτης· (2) διαφορές στην πορεία διδασκαλίας μέσα στην τάξη· (3) διαφορές στο σύστημα εξετάσεων.»

ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΣΧΕΣΗ	ΔΙΑΘΡΩΤΙΚΕΣ ΛΕΞΕΙΣ - ΦΡΑΣΕΙΣ
1. εναντίωση – αντίθεση	αλλά, όμως, ωστόσο, απ΄ την άλλη πλευρά, εντούτοις, μολονότι, αντίθετα, παρ΄ όλα αυτά, ακόμα και αν..
2. χρονική σειρά / σχέση	αρχικά, συγχρόνως, προηγουμένως, παλαιότερα, έπειτα, στη συνέχεια, τέλος ..
3. όρος, προϋπόθεση	αν, εκτός αν, σε περίπτωση που ..
4. επεξήγηση	για να γίνω πιο σαφής, ειδικότερα, συγκεκριμένα, με άλλα λόγια, δηλαδή, λόγου χάρη ..
5. έμφαση – επιτονισμός	αξίζει να σημειωθεί, το σημαντικότερο, συγκεκριμένα, με άλλα λόγια, λόγου χάρη, πράγματι, ιδιαίτερα, αναντίρρητα, βέβαια, φυσικά....
6. συμπέρασμα	επομένως, συνεπώς, συμπερασματικά, επιλογικά, συνοψίζοντας, ανακεφαλαιώνοντας, λοιπόν ..
7. προσθήκη	επιπλέον, εκτός από αυτό, ακόμα, επίσης, επιπροσθέτως, αφετέρου, συμπληρωματικά, εξάλλου, ας προστεθεί ακόμα, ας σημειωθεί ακόμα, αφενός....αφετέρου..., κατά πρώτο λόγο, κατά δεύτερο λόγο..., πρώτα-πρώτα, ύστερα, από τη μια μεριά.... από την άλλη, εκτός από αυτό …
8. αίτιο – αποτέλεσμα	επειδή, διότι, εξαιτίας, κατά συνέπεια, αυτό οφείλεται σε ..
9. γενίκευση	γενικά, ευρύτερα ..
10. παράδειγμα	παραδείγματος χάρη, για παράδειγμα,  όπως, όπως για παράδειγμα....

Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή;

Α.        Μέσω αντωνυμιών: Στη διαδικασία της οικονομικής ανάπτυξης θεμελιώδης είναι ο ρόλος του ανθρώπινου παράγοντα, του ανθρώπινου κεφαλαίου. Αυτός είναι που δημιουργεί εισόδημα, πλούτο και κεφάλαιο, αυτός είναι ο μοχλός της οικονομικής ανάπτυξης και ευημερίας

Β.         Μέσω μεταβατικών - συνδετικών - διαρθρωτικών λέξεων και εκφράσεων:

Γ.         Μέσω επανάληψης (π.χ. επαναλαμβάνοντας μερικές λέξεις κλειδιά από πρόταση σε πρόταση)

π.χ. Η προπαγάνδα είναι πολιτική, κοινωνική, εμπορική. Είναι το σκληρό σφυροκόπημα που επιδιώκει να επιβάλλει ένα προϊόν οποιασδήποτε μορφής. Αυτό το προϊόν μπορεί να είναι μια πίστη, μια κοινωνική οργάνωση, ένα πολιτικό καθεστώς, ή ένα είδος καθημερινής χρήσης. Όλοι οι τρόποι επικοινωνίας έχουν επιστρατευθεί, για να υπηρετήσουν την προπαγάνδα. Τρόποι επικοινωνίας όπως ο άμεσος λόγος, το ραδιόφωνο, ο κινηματογράφος, η τηλεόραση, το τυπωμένο χαρτί, περιοδικό, εφημερίδα, βιβλίο.

Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος

Δ.         Μέσω νοηματικής συγγένειας

π.χ. Η δημοκρατία δεν είναι μια κατάσταση. Χρειάζεται  να ανανεώνεται κάθε μέρα. Να προστατεύεται από  τους κινδύνους, εξωτερικούς και εσωτερικούς, που διαρκώς την απειλούν. Και η ανανέωση αυτή  εξαρτάται από τον άνθρωπο. Όσο πιο πολύ επιτυγχάνει ο άνθρωπος στον εσωτερικό του αγώνα να ξεπεράσει τον ατομοκεντρισμό του και να δείχνει με τον τρόπο ζωής του γνήσιο σεβασμό προς τους άλλους ανθρώπους και τα δικαιώματά τους τόσο πιο αποδοτική γίνεται η δημοκρατία.                                                                                                   Μ. Μαραθεύτης

5.Έμφαση: 

Το να τονίζετε, δηλαδή, τις σπουδαίες ιδέες, όχι μόνο τοποθετώντας τις σε εμφατικές θέσεις, αλλά και δίνοντας τους μεγαλύτερη αναλογία χώρου (όσο μεγαλύτερος ο χώρος, που διαθέτετε για μια ιδέα, τόσο πιο σπουδαία μπορεί να φανεί στον αναγνώστη)

Πώς εξασφαλίζεται η έμφαση;

1.   Οι πιο περίοπτες θέσεις για να τονίσουμε μια λεπτομέρεια είναι η αρχή και το τέλος της παραγράφου. Στην αρχή κεντρίζει το ενδιαφέρον του αναγνώστη, στο τέλος εντυπώνεται ανεξίτηλα στη μνήμη του.

2.   Με τη χρήση λεκτικών- φραστικών συνόλων:

-    ιδιαίτερα σημαντικό θεωρείται....

-    αξίζει να τονιστεί....

-    εκείνο που προέχει....

-    πάνω απ’ όλα όμως.....

-    είναι περιττό να τονιστεί...

-    εκείνο που έχει ιδιαίτερη σημασία...

π.χ. Αναντίρρητα η συμβολή των μέσων μαζικής ενημέρωσης στην κατοχύρωση των δικαιωμάτων του ανθρώπου είναι απαραγνώριστη. Πράγματι είναι σε θέση να προβάλουν τη φωνή του λαού, τις προσδοκίες και τις διεκδικήσεις του. συμμερίζονται τα δίκαια αιτήματά του και προσφέρουν ένα αποτελεσματικό μέσο άμυνας σε περιπτώσεις αδικίας σε βάρος των αδυνάτων. Έχουν, παράλληλα, τη δυνατότητα να δημοσιοποιούν τα ακανθώδη προβλήματα των πολιτών υποχρεώνοντας έτσι τους φορείς της πολιτείας να εγκύψουν σ’ αυτά με σοβαρότητα, να τα επεξεργαστούν και να τα επιλύσουν σε μάκρος του χρόνου. Δικαιολογημένα λοιπόν θεωρούνται το προπύργιο και το βήμα έκφρασης του λαού.