Τετάρτη 31 Μαρτίου 2021

Σκέψεις και παρατηρήσεις για το αναζωογονημένο φαινόμενο του Νεοναζισμού


Ο νεοναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός και κάθε αντικοινωνικό και αντιανθρώπινο φαινόμενο συμπεριφοράς δεν προέρχεται από ιδεολογία, δεν περιέχει ιδεολογία, δεν συνθέτει ιδεολογία. Είναι η μεγεθυμένη έκφραση-εκδήλωση του κτήνους που περιέχουμε μέσα μας χωρίς εμπόδιο στην ανάπτυξή του, όταν κοινωνικές ή πολιτικές συγκυρίες συντελούν, βοηθούν, ενισχύουν τη βάρβαρη και αντιανθρώπινη παρουσία του.

Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η Παιδεία. Η αληθινή παιδεία και όχι η ανεύθυνη εκπαίδευση και η πληροφορία χωρίς κρίση και χωρίς ανήσυχη αμφισβητούμενη συμπερασματολογία. Αυτή η παιδεία που δεν εφησυχάζει ούτε δημιουργεί αυταρέσκεια στον σπουδάζοντα, αλλά πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα και την ανασφάλεια. Όμως μια τέτοια παιδεία δεν ευνοείται από τις πολιτικές παρατάξεις και από όλες τις κυβερνήσεις, διότι κατασκευάζει ελεύθερους και ανυπότακτους πολίτες μη χρήσιμους για το ευτελές παιχνίδι των κομμάτων και της πολιτικής. Κι αποτελεί πολιτική «παράδοση» η πεποίθηση πως τα κτήνη, με κατάλληλη τακτική και αντιμετώπιση, καθοδηγούνται, τιθασεύονται. Ενώ τα πουλιά… Για τα πουλιά, μόνον οι δολοφόνοι, οι άθλιοι κυνηγοί αρμόζουν, με τις «ευγενικές παντός έθνους παραδόσεις».ι

Κι είναι φορές που το κτήνος πολλαπλασιαζόμενο κάτω από συγκυρίες και με τη μορφή «λαϊκών αιτημάτων και διεκδικήσεων» σχηματίζει φαινόμενα λοιμώδους νόσου που προσβάλλει μεγάλες ανθρώπινες μάζες και επιβάλλει θανατηφόρες επιδημίες. Πρόσφατη περίπτωση ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος. Μόνο που ο πόλεμος αυτός μας δημιούργησε για ένα διάστημα μιαν αρκετά μεγάλη πλάνη, μιαν ψευδαίσθηση. Πιστέψαμε όλοι μας πως σ’ αυτό τον πόλεμο η Δημοκρατία πολέμησε το φασισμό και τον νίκησε. Σκεφθείτε: η «Δημοκρατία», εμείς με τον Μεταξά κυβερνήτη και σύμμαχο τον Στάλιν, πολεμήσαμε το ναζισμό, σαν ιδεολογία άσχετη από μας τους ίδιους. Και τον… νικήσαμε. Τι ουτοπία και τι θράσος. Αγνοώντας πως απαλλασσόμενοι από την ευθύνη του κτηνώδους μέρους του εαυτού μας και τοποθετώντας το σε μια άλλη εθνότητα υποταγμένη ολοκληρωτικά σ’ αυτό, δεν νικούσαμε κανένα φασισμό αλλά απλώς μιαν άλλη εθνότητα επικίνδυνη που επιθυμούσε να μας υποτάξει.

Ένας πόλεμος σαν τόσους άλλους από επικίνδυνους ανόητους σε άλλους ανόητους, περιστασιακά ακίνδυνους. Και φυσικά όλα τα περί «Ελευθερίας», «Δημοκρατίας», και «λίκνων πνευματικών και μη», για τις απαίδευτες στήλες των εφημερίδων και τους αφελείς αναγνώστες. Ποτέ δεν θα νικήσει η Ελευθερία, αφού τη στηρίζουν και τη μεταφέρουν άνθρωποι, που εννοούν να μεταβιβάζουν τις δικές τους ευθύνες στους άλλους. (Κάτι σαν την ηθική των γερόντων χριστιανών. Το καλό και το κακό έξω από μας. Στον Χριστό και τον διάβολο. Κι ένας Θεός που συγχωρεί τις αδυναμίες μας εφόσον κι όταν τον θυμηθούμε μες στην ανευθυνότητα του βίου μας. Επιδιώκοντας πάντα να εξασφαλίσουμε τη μετά θάνατον εξακολουθητική παρουσία μας. Αδυνατώντας να συλλάβουμε την έννοια της απουσίας μας. Το ότι μπορεί να υπάρχει ο κόσμος δίχως εμάς και δίχως τον Καντιώτη τον Φλωρίνης). Δεν θέλω να επεκταθώ. Φοβάμαι πως δεν έχω τα εφόδια για μια θεωρητική ανάπτυξη, ούτε την κατάλληλη γλώσσα για τις απαιτήσεις του όλου θέματος. Όμως το θέμα με καίει. Και πριν πολλά χρόνια επιχείρησα να το αποσαφηνίσω μέσα μου. Σήμερα ξέρω πως διέβλεπα με την ευαισθησία μου τις εξελίξεις και την επανεμφάνιση του τέρατος. Και δεν εννοούσα να συνηθίσω την ολοένα αυξανόμενη παρουσία του. Πάντα εννοώ να τρομάζω.

Ο νεοναζισμός δεν είναι οι άλλοι. Οι μισητοί δολοφόνοι, που βρίσκουν όμως κατανόηση από τις διωκτικές αρχές λόγω μιας περίεργης αλλά όχι και ανεξήγητης συγγενικής ομοιότητος. Που τους έχουν συνηθίσει οι αρχές και οι κυβερνήσεις σαν μια πολιτική προέκτασή τους ή σαν μια επιτρεπτή αντίθεση, δίχως ιδιαίτερη σημασία που να προκαλεί ανησυχία. (Τελευταία διάβασα πως στην Πάτρα, απέναντι στο αστυνομικό τμήμα άνοιξε τα γραφεία του ένα νεοναζιστικό κόμμα. Καμιά ανησυχία ούτε για τους φασίστες, ούτε για τους αστυνομικούς. Ούτε φυσικά για τους περιοίκους). Ο εθνικισμός είναι κι αυτός νεοναζισμός. Τα κουρεμένα κεφάλια των στρατιωτών, έστω και παρά τη θέλησή τους, ευνοούν την έξοδο της σκέψης και της κρίσης, ώστε να υποτάσσονται και να γίνονται κατάλληλοι για την αποδοχή διαταγών και κατευθύνσεων προς κάποιο θάνατο. Δικόν τους ή των άλλων.

Η εμπειρία μου διδάσκει πως η αληθινή σκέψη, ο προβληματισμός οφείλει κάπου να σταματά. Δεν συμφέρει. Γι’ αυτό και σταματώ. Ο ερασιτεχνισμός μου στην επικέντρωση κι ανάπτυξη του θέματος κινδυνεύει να γίνει ευάλωτος από τους εχθρούς. Όμως οφείλω να διακηρύξω το πάθος μου για μια πραγματική κι απρόσκοπτη ανθρώπινη ελευθερία.

Ο φασισμός στις μέρες μας φανερώνεται με δυο μορφές. Ή προκλητικός, με το πρόσχημα αντιδράσεως σε πολιτικά ή κοινωνικά γεγονότα που δεν ευνοούν την περίπτωσή τους ή παθητικός μες στον οποίο κυριαρχεί ο φόβος για ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Ανοχή και παθητικότητα λοιπόν. Κι έτσι εδραιώνεται η πρόκληση. Με την ανοχή των πολλών. Προτιμότερο αργός και σιωπηλός θάνατος από την αντίδραση του ζωντανού και ευαίσθητου οργανισμού που περιέχουμε.


Το φάντασμα του κτήνους παρουσιάζεται ιδιαιτέρως έντονα στους νέους. Εκεί επιδρά και το marketing. Η επιρροή από τα Μ.Μ.Ε. ενός τρόπου ζωής που ευνοεί το εμπόριο. Κι όπως η εμπορία ναρκωτικών ευνοεί τη διάδοσή τους στους νέους, έτσι και η μουσική, οι ιδέες, ο χορός και όσα σχετίζονται με τον τρόπο ζωής τους έχουν δημιουργήσει βιομηχανία και τεράστια κι αφάνταστα οικονομικά ενδιαφέρονται. Και μη βρίσκοντας αντίσταση από μια στέρεη παιδεία όλα αυτά δημιουργούν ένα κατάλληλο έδαφος για να ανθίσει ο εγωκεντρισμός η εγωπάθεια, η κενότητα και φυσικά κάθε κτηνώδες ένστιχτο στο εσωτερικό τους. Προσέξτε το χορό τους με τις ομοιόμορφες στρατιωτικές κινήσεις, μακρά από κάθε διάθεση επαφής και επικοινωνίας. Το τραγούδι τους με τις συνθηματικές επαναλαμβανόμενες λέξεις, η απουσία του βιβλίου και της σκέψης από τη συμπεριφορά τους και ο στόχος για μια άνετη σταδιοδρομία κέρδους και εύκολης επιτυχίας.

Βιώνουμε μέρα με τη μέρα περισσότερο το τμήμα του εαυτού μας – που ή φοβάται ή δεν σκέφτεται, επιδιώκοντας όσο γίνεται περισσότερα οφέλη. Ώσπου να βρεθεί ο κατάλληλος «αρχηγός» που θα ηγηθεί αυτό το κατάπτυστο περιεχόμενό μας. Και τότε θα ‘ναι αργά για ν’ αντιδράσουμε. Ο νεοναζισμός είμαστε εσείς κι εμείς – όπως στη γνωστή παράσταση του Πιραντέλο. Είμαστε εσείς, εμείς και τα παιδιά μας. Δεχόμαστε να ‘μαστε απάνθρωποι μπρος στους φορείς του AIDS, από άγνοια αλλά και τόσο «ανθρώπινοι» και συγκαταβατικοί μπροστά στα ανθρωποειδή ερπετά του φασισμού, πάλι από άγνοια, αλλά κι από φόβο κι από συνήθεια. Και το Κακό ελλοχεύει χωρίς προφύλαξη, χωρίς ντροπή. Ο νεοναζισμός δεν είναι θεωρία, σκέψη και αναρχία. Είναι μια παράσταση. Εσείς κι εμείς. Και πρωταγωνιστεί ο Θάνατος.

του Μάνου Χατζιδάκι



Σάββατο 27 Μαρτίου 2021

ΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ

 Η στίξη - Τα σημεία στίξης

Με τη στίξη δηλώνονται στον γραπτό λόγο –όχι με μεγάλη ακρίβεια– ορισμένα υπερτμηματικά στοιχεία. Η στίξη δηλώνεται στη γραφή με τα σημεία στίξης, που είναι τα εξής: η τελεία ( . ), η άνω τελεία ( · ), το κόμμα ( , ), το ερωτηματικό ( ; ), το θαυμαστικό ( ! ), η διπλή τελεία ( : ), η παρένθεση [ ( ) ], τα αποσιωπητικά ( ... ), η παύλα (–), η διπλή παύλα ( – – ), τα εισαγωγικά ( « » ) και το ενωτικό ( - ).

Η τελεία ( . ) σημειώνεται

α) Στο τέλος μιας φράσης που έχει ένα ολοκληρωμένο νόημα. Δηλώνεται στον αναγνώστη ότι στο σημείο αυτό θα πρέπει να σταματήσει λίγο η ανάγνωση, π.χ. Χτύπησε το τηλέφωνο. Κανένας δεν το άκουσε. 

β) Στις συντομογραφίες, π.χ. Η κ. Κλαδάκη παρουσίασε το έργο της. Η απόσταση που διένυσα δεν είναι πάνω από 100 μ. 

γ) Στους αριθμούς που αποτελούνται από περισσότερα από τρία ψηφία για να χωρίσει τα εκατομμύρια από τις χιλιάδες και τις εκατοντάδες, π.χ. Στις εκλογές συμμετείχαν 7.342.156 ψηφοφόροι. 

δ) Για να χωριστεί η ώρα από τα λεπτά, π.χ. Το μάθημα αρχίζει στις 09.15΄.

Η άνω τελεία ( · ) σημειώνεται: 

στο τέλος μιας φράσης, όταν αυτή ακολουθείται από μια άλλη φράση που έχει στενή νοηματική συνάφεια με την προηγούμενη (π.χ. όταν λειτουργεί ως επεξήγησή της). Δηλώνεται στον αναγνώστη ότι στο σημείο αυτό θα πρέπει να σταματήσει η ανάγνωση λιγότερο από ό,τι στην τελεία και περισσότερο από ό,τι στο κόμμα, π.χ. Η έκπληξή του δεν ήταν μεγάλη· περίμενε τον ερχομό της.

Το κόμμα ( , ) σημειώνεται: 

μετά από λέξεις, προτάσεις και φράσεις. Δηλώνεται στον αναγνώστη ότι στο σημείο αυτό θα πρέπει να σταματήσει η ανάγνωση λιγότερο από ό,τι στην άνω τελεία, π.χ. Tο κόμμα χωρίζει λέξεις, προτάσεις, φράσεις. Πιο συγκεκριμένα: 

α) Ανάμεσα σε λέξεις και προτάσεις που έχουν την ίδια συντακτική λειτουργία και δε συνδέονται μεταξύ τους, π.χ. Η Ειρήνη πήρε μαζί της τα σεντόνια, τα μαξιλάρια, τις κουρτίνες και τις κουβέρτες. 

β) Στην κλητική πτώση, π.χ. Ανέβασες, Λευτέρη, το κουτί στον πρώτο όροφο; 

γ) Στις δευτερεύουσες προτάσεις, για να χωριστούν από τις κύριες, π.χ. Η Ανδρομάχη χάρηκε, γιατί πήρε καλό βαθμό στο διαγώνισμα. Δε σημειώνεται κόμμα στις ειδικές, βουλητικές, πλάγιες ερωτηματικές και ενδοιαστικές δευτερεύουσες προτάσεις, όταν έχουν θέση αντικειμένου ή υποκειμένου στο ρήμα της κύριας πρότασης, π.χ. Υποστηρίζει με επιμονή ότι απάντησε σε όλες τις ερωτήσεις. Επίσης δε σημειώνεται κόμμα πριν από τις περιοριστικές (ή προσδιοριστικές) αναφορικές προτάσεις, που εισάγονται συνήθως με το που, καθώς και πριν από τις ελεύθερες αναφορικές προτάσεις που έχουν θέση υποκειμένου, αντικειμένου, κατηγορουμένου ή εκφράζουν κάποια επιρρηματική σχέση, π.χ. Αυτά που είπε προχθές δεν τα ξαναλέει. Ο Γιάννης πίστεψε όσα του είπα (βλ. στο 3ο κεφάλαιο, ενότητα 5.2, γ). Τέλος δε σημειώνεται κόμμα και πριν από τις τελικές προτάσεις, όταν το νόημά τους συνδέεται στενά με το νόημα της κύριας πρότασης, π.χ. Έτρεξε για να τον προλάβει. 

δ) Στις παρενθετικές φράσεις, όταν έχουν τη θέση παράθεσης ή επεξήγησης, π.χ. O νομάρχης μας, ο κ. Γεωργίου, επισκέφθηκε το σχολείο μας. Το έργο του Σεφέρη, κυρίως το δοκιμιακό, αποτελεί παρακαταθήκη για τους νεότερους. 
Οι παραπάνω κανόνες αποτελούν τις βασικές αρχές για τη χρήση του κόμματος. Στην πράξη το κόμμα χρησιμοποιείται όπου ο συντάκτης του κειμένου θέλει να δείξει μια μικρή παύση στον λόγο. Στη λογοτεχνία η χρήση του κόμματος παρουσιάζει πολύ μεγάλη ποικιλία.

 

Το ερωτηματικό ( ; ) σημειώνεται: 

στο τέλος μιας ερωτηματικής φράσης, π.χ. Πώς περνάτε στο βουνό; Εκφράζει απορία.ροβληματισμό, υπογραμμίζει τον αυτονόητο χαρακτήρα μιας ιδέας (Ρητορικό ερώτημα), ειρωνεία (συχνά σε παρένθεση το ερωτηματικό),αποδοκιμασία/ αγανάκτηση, αμφιβολία/ αμφισβήτηση (σε παρένθεση το ερωτηματικό), παράκληση. Επίσης προσδίδει στο λόγο αμεσότητα, οικειότητα, στο λόγο διαλογικό χαρακτήρα και καθιστά το ύφος παραστατικό και οικείο. Τέλος κινητοποιεί τη σκέψη του δέκτη και τον προβληματίζει.

 

Το θαυμαστικό ( ! ) σημειώνεται: 

μετά από τα επιφωνήματα και μετά από φράσεις που εκφράζουν θαυμασμό, έκπληξη και έντονο ευχάριστο ή δυσάρεστο συναίσθημα, π.χ. Αχ! Έγινε η αυλή πολύ ωραία. Τι πλημμύρα κι αυτή! Συχνά, στον δημοσιογραφικό λόγο σημειώνεται ένα θαυμαστικό μέσα σε παρένθεση (!), όταν δηλώνεται θαυμασμός,  έκπληξη ή αμφισβήτηση για τα λεγόμενα ή γραφόμενα ενός τρίτου προσώπου, π.χ. Ο υπουργός Γεωργίας υποσχέθηκε στους αγρότες παραγραφή όλων των δανείων (!).Θαυμασμό.

 

Η διπλή τελεία ( : ) σημειώνεται: 

α) Μπροστά από ένα παράθεμα που περιέχει τα λόγια κάποιου, όπως ακριβώς τα είπε. Σε αυτήν την περίπτωση το παράθεμα κλείνεται σε εισαγωγικά, π.χ. Μπήκε με ταχύτητα στην αίθουσα και φώναξε: «Θα πάμε εκδρομή». 

β) Μπροστά από όρους που απαριθμούνται ή επεξηγούν τα προηγούμενα ή είναι αποτέλεσμα των προηγουμένων, π.χ. Οι νομοί της δυτικής Μακεδονίας είναι τέσσερις, οι εξής: των Γρεβενών, της Καστοριάς, της Κοζάνης και της Φλώρινας. 

γ) Στο τέλος φράσης που προαναγγέλλει γνωμικό ή παροιμία, π.χ. Να έχεις πάντα στο μυαλό σου την παροιμία: κάνε το καλό και ρίξ' το στο γιαλό.

 

Η παρένθεση [ ( ) ] σημειώνεται: 

για να περιλάβει μια λέξη ή μια φράση που επεξηγεί ή συμπληρώνει τα προηγούμενα και η οποία θα μπορούσε να παραλειφθεί χωρίς να αλλάξει το συνολικό νόημα της περιόδου, π.χ. Οι θεωρητικές επιστήμες (Φιλοσοφία, Θεολογία, Νομική κ.ά.) αντιδιαστέλλονται προς τις θετικές.

 

Τα αποσιωπητικά ( … ) σημειώνονται: 

για να δηλωθεί παράλειψη λόγου είτε γιατί μπορεί να εννοηθεί εύκολα από τον αναγνώστη είτε γιατί ο γράφων βρίσκεται σε αμηχανία, π.χ. Είχα στην τρίτη τάξη έναν δάσκαλο που συνεχώς επαναλάμβανε την παροιμία: άνθρωπος αγράμματος …Χρησιμοποιούνται επίσης, μέσα σε αγκύλες ( […] ), όταν παραλείπεται μέρος, πολύ ή λίγο, ενός κειμένου άλλου συγγραφέα ή πηγής που παρατίθεται σε εισαγωγικά. Οι σημειούμενες τελείες είναι πάντα τρεις. Μπορεί επίσης να δηλώνουν: προβληματισμό, υπαινιγμό/ υπονοούμενο, δισταγμό, συγκίνηση, παύση για έμφαση, ειρωνεία.

 

Η παύλα ( – ) σημειώνεται: 

στον διάλογο για να φανεί η αλλαγή προσώπου, π.χ. – Μη με τρομάζεις με τα λόγια σου. – Δε θέλω να τρομάξεις. Θέλω να σκεφτείς.

 

Η διπλή παύλα ( – – ) σημειώνεται: 

για να δηλωθεί ότι η λέξη ή η φράση που βρίσκεται ανάμεσα στις παύλες έχει παρενθετικό νόημα και χρησιμοποιείται για να επεξηγήσει ή να συμπληρώσει αυτό που έχει αναφερθεί πιο πριν. π.χ. Ο μαύρος χρυσός –το πετρέλαιο– ακριβαίνει συνεχώς.

 

Πλάγια γραμμή   ( /  )σημειώνεται: 

για να δηλώσει ότι οι δύο λέξεις που χωρίζονται έχουν νοηματική συνάφεια, αλλά και για να δηλωθεί διάζευξη.

                                                                

Τα εισαγωγικά ( « » ) σημειώνονται: 

α) Στην αρχή και στο τέλος ενός παραθέματος, στο οποίο περιέχονται τα λόγια κάποιου, όπως ακριβώς τα διατύπωσε, π.χ. Ο πατέρας του τού είπε κοφτά: «Δύναμή σου είναι το μυαλό σου. Κοίταξε να το εκμεταλλευτείς». 
β) Σε ειδικούς όρους και επωνυμίες, π.χ. Το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» είναι από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης. 

γ) Σε ειδική ή μεταφορική χρήση ορισμένων λέξεων ή φράσεων, π.χ. Η φουρτούνα όλο και θέριευε και οι επιβάτες του οχηματαγωγού έμεναν «ήσυχοι» στις θέσεις τους (δηλ. ανήσυχοι).

δ) Σε λέξει που γενικά αποκλίνουν από τη γλωσσική νόρμα, πχ προφορικού λόγου, αργκό, ειδικοί όροι, ξενισμοί, ιδιωματισμοί κ.α.

ε) Εμφαση

 

Το ενωτικό (-) σημειώνεται: 

α) Στο τέλος της σειράς, όταν δε χωράει ολόκληρη η λέξη και πρέπει ένα μέρος της να το βάλουμε στην επόμενη σειρά, π.χ. χα-ρά. 

β) Ύστερα από τις λέξεις Αγια-, Αϊ-, γερο-, γρια-, θεια-, κυρα-, μαστρο-, μπαρμπα-, παπα-, που πηγαίνουν μαζί με κύριο όνομα, π.χ. Αγια-Σοφιά, ο παπα-Κώστας. 

γ) Ανάμεσα σε δύο λέξεις, όταν πρόκειται για διπλά ονόματα ή επώνυμα ή –συνήθως παραθετικές σύνθετες λέξεις, π.χ. Άννα-Μαρία, νόμος-πλαίσιο, αλλά και νόμος πλαίσιο.

 Πηγή: www.study4exams.gr

ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

 Αναφορική/ Δηλωτική/ Κυριολεκτική

Στην αναφορική χρήση της γλώσσας το μήνυμα δε χρειάζεται ερμηνεία, μας δίνεται καθαρά, κυριολεκτικά.  Η σημασία της λέξης αποδίδεται με ακρίβεια και σαφήνεια, ταυτίζεται με αυτό που δηλώνει και γίνεται αντιληπτή μέσα από τις λογικές διεργασίες του δέκτη. Σκοπός του πομπού είναι η πληροφόρηση, η διασάφηση και η μετάδοση μηνυμάτων.. Αυτή τη λειτουργία της γλώσσας τη συναντάμε σε επιστημονικά κείμενα και σε δοκίμια πειθούς.

Π.χ. Η καρδιά του ανθρώπου

 

Ποιητική/ Συνυποδηλωτική/ Μεταφορική

Στην ποιητική χρήση της γλώσσας οι λέξεις δεν αποδίδονται με την πραγματική τους σημασία, αλλά με τη μεταφορική, δηλαδή αποκτούν αλληγορική σημασία. Υπάρχουν συναισθηματικές αποχρώσεις γι’ αυτό προσδίδει στο λόγο ζωντάνια, λυρικότητα και παραστατικότητα, αλλά και ποικιλία στο ύφος.. Σκοπός του πομπού είναι και η προσέλκυση του δέκτη, η τέρψη και η αισθητική του συγκίνηση.. Η βαρύτητα εδώ δίνεται στη μορφή περισσότερο, παρά στο ίδιο το μήνυμα/πληροφορία. Το μήνυμα που κάθε φορά υπονοείται, γίνεται αντιληπτό με τις συναισθηματικές διεργασίες του δέκτη. Ποιητική χρήση της γλώσσας συναντάμε πολύ συχνά στη δημοσιογραφία, στην ποίηση, στα στοχαστικά δοκίμια.

Π.χ. καρδιά του χειμώνα

 

 è Επιπλέον ο  μεταφορικός – εικονοπλαστικός λόγος:

 

• Καθιστά το κείμενο άμεσο, ζωντανό, παραστατικό.

• Τα μηνύματα είναι πιο κατανοητά και πιο αποτελεσματικά.

• Διεγείρει τον συναισθηματικό κόσμο του δέκτη. Προσελκύει το ενδιαφέρον του.

• Ευαισθητοποιείται το αναγνωστικό κοινό και έρχεται πιο κοντά στον προβληματισμό του

συγγραφέα.

• Μετριάζει την αυστηρότητα, το επίσημο ύφος και τη δεοντολογία του κειμένου.

• Ο λόγος αποκτά πρωτοτυπία, ποικιλομορφία και αίρεται η μονοτονία.

ΡΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΟΝΟΜΑΤΙΚΑ ΣΥΝΟΛΑ

 Α. Επιλογή ρηματικών ή ονοματικών συνόλων

Για παράδειγμα: επίρριψη ευθύνης (ονοματικό σύνολο) / επιρρίπτω ευθύνες (ρηματικό σύνολο).

Ονοματικό σύνολο: ονομάζεται ένα ουσιαστικό μαζί με τα συμπληρώματά του (άρθρο, επίθετο, αριθμητικό, αντωνυμία κ.ά.).

• Με τη χρήση ονοματικών συνόλων διατυπώνεται με συντομία και πυκνότητα ένα μήνυμα.

• Η ονοματική διατύπωση αναφέρεται στο γενικό, το αφηρημένο και το διαχρονικό.

• Η δυνατότητα του πομπού να ανάγεται από το συγκεκριμένο στο καθολικό και να χρησιμοποιεί σε εκτεταμένο βαθμό ονοματικά σύνολα αποκαλύπτει την υψηλή διανοητική δύναμή του και το ανεβασμένο επίπεδό του.

• Η συχνή χρήση ονοματικών συνόλων δείχνει ότι πρόκειται για επίσημη επικοινωνιακή

περίσταση.

Ρηματικό σύνολο: ονομάζεται ένα ρήμα μαζί με τις λέξεις ή τις φράσεις που συμπληρώνουν

το νόημά του (αντικείμενο, κατηγορούμενο, επιρρήματα, προθετικές φράσεις, πλάγιες πτώσεις κ.ά.).

• Η ρηματική διατύπωση αναφέρεται σε συγκεκριμένο γεγονός. Περιγράφει, δηλαδή, τις συγκεκριμένες πράξεις που δηλώνουν τα ρήματα που χρησιμοποιούνται.

• Η κυριαρχία ρηματικών συνόλων δείχνει ότι ο πομπός απευθύνεται σε ένα λιγότερο καλλιεργημένο κοινό και γι’ αυτό επιδιώκει την αμεσότητα της επικοινωνίας.

• Ενδεχομένως, ο συγγραφέας να μην διαθέτει υψηλό πνευματικό επίπεδο, να μην μπορεί να  αναχθεί στο γενικό και να επιμένει στο συγκεκριμένο.

• Η κυριαρχία ρηματικών συνόλων συνηθίζεται, ανεξάρτητα από το επίπεδο του πομπού ή του δέκτη, σε επικοινωνιακές περιστάσεις της καθημερινότητας.

ΕΠΙΛΟΓΗ ΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΕΓΚΛΙΣΕΩΝ


 

α) Οριστική: φανερώνει το πραγματικό, το βέβαιο, καθώς και το δυνατό, το πιθανό, ευχή, παράκληση.

 

β) Υποτακτική:

= συνοδεύεται από τα μόρια: ας, να και τους συνδέσμους: αν, όταν, πριν, μόλις, να μη, μήπως

και φανερώνει κάτι ενδεχόμενο ή επιθυμητό, καθώς και προτροπή, παραχώρηση, ευχή, το δυνατό, το πιθανό, απορία, προσταγή ή απαγόρευση.

 

γ) Προστακτική: φανερώνει την επιθυμία ως προσταγή, αλλά μπορεί να διατυπωθεί και ως

προτροπή, απαγόρευση, παράκληση, ευχή.

 

Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ

 

1.       ΕΠΙΛΟΓΗ ΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ

 

Οι ρηματικοί χρόνοι φανερώνουν τη χρονική βαθμίδα (παρελθόν, παρόν, μέλλον), καθώς και τον τρόπο ενέργειας (εξακολουθητικό, συνοπτικό, συντελεσμένο). Συγκεκριμένα:

 

α) Ο ενεστώτας χρησιμοποιείται για να δηλώσει:

– κάτι που γίνεται στο παρόν εξακολουθητικά (π.χ. Εργάζεται ακατάπαυστα για να

ανταποκριθεί στα δάνειά του).

– κάτι που συμβαίνει διαχρονικά. Είναι ο γνωμικός ενεστώτας (π.χ. Ο πεινασμένος καρβέλια ονειρεύεται).

– κάτι που αναμφισβήτητα θα συμβεί. Τίθεται αντί του μέλλοντα (π.χ. Αύριο είμαι

ελεύθερος).

– ζωντάνια στην αφήγηση. Είναι ο ιστορικός ενεστώτας αντί του αορίστου

– παρασταστικότητα. Τίθεται αντί του παρατατικού

 

β) Ο παρατατικός: φανερώνει ότι κάτι γινόταν στο παρελθόν εξακολουθητικά, με διακοπή ή χωρίς.

 

γ) Ο στιγμιαίος μέλλοντας: δηλώνει ότι κάτι θα γίνει στο μέλλον, χωρίς συνέχεια ή επανάληψη.

 

δ) Ο εξακολουθητικός μέλλοντας: γνωστοποιεί ότι κάτι θα γίνεται στο μέλλον με αδιάκοπη συνέχεια ή με επανάληψη.

 

ε) Ο συντελεσμένος μέλλοντας: διευκρινίζει ότι κάτι θα έχει τελειώσει / ολοκληρωθεί στο μέλλον, πριν από κάτι άλλο.

 

στ) Ο αόριστος: χρησιμοποιείται για να δηλώσει:

– κάτι που έγινε στο παρελθόν και παρουσιάζεται συνοπτικά, ανεξάρτητα με το αν διήρκησε πολύ ή λίγο.

– κάτι που συμβαίνει συνήθως (γνωμικός αόριστος).

– κάτι τόσο βέβαιο, ώστε ο πομπός θεωρεί ότι έχει ήδη συμβεί. Τίθεται αντί για μέλλοντα

 

ζ) Ο παρακείμενος: δηλώνει ότι κάτι έχει γίνει στο παρελθόν και παραμένει συντελεσμένο τη

στιγμή που μιλάμε.

 

η) Ο υπερσυντέλικος: καταδεικνύει ότι κάτι έγινε στο παρελθόν και τελείωσε, πριν γίνει κάτι άλλο.

 


Τετάρτη 12 Σεπτεμβρίου 2018

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΑΓΝΩΣΤΟΥ - ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΠΡΟΟΙΜΙΟΝ


ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ "ΠΡΟΟΙΜΙΟΝ"

[1] Οὐχὶ ταὐτὰ γιγνώσκειν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, παρίσταταί μοι, ὅταν τε τὸ τῆς πολιτείας ὄνομ’ ὑμῶν ἀκούσω, καὶ ὅταν τὸν τρόπον ὃν προσφέρονταί τινες ὑμῶν τοῖς ὑπὲρ ταύτης λέγουσιν ἴδω. τὴν μὲν γὰρ πολιτείαν δημοκρατίαν, ὥσπερ ἅπαντες ἴστε, ὀνομάζετε, τῶν δὲ τἀναντία ταύτῃ λεγόντων ἐνίους ἥδιον ἀκούοντας ὁρῶ. [2]  ὃ καὶ θαυμάζω τίς ποθ’ ἡ
πρόφασις. πότερον προῖκα λέγειν ταῦτ’ αὐτοὺς οἴεσθε; ἀλλ’ οἱ τῶν ὀλιγαρχιῶν, ὑπὲρ ὧν οὗτοι λέγουσιν, κύριοι καὶ πλείω σιωπῆς μᾶλλον ἂν δοῖεν. ἀλλὰ βελτίω ταῦτ’ εἶναι τῶν ἑτέρων ὑπειλήφατε; βελτίων ἄρ’ ὑμῖν ὀλιγαρχία δημοκρατίας φαίνεται. ἀλλ’ αὐτοὺς εἶναι βελτίους ἡγεῖσθε; καὶ
τίς ἂν ὑφ’ ὑμῶν χρηστὸς νομίζοιτ’ εἰκότως, ἐναντία τῇ καθεστώσῃ πολιτείᾳ δημηγορῶν; οὐκοῦν λοιπὸν ἁμαρτάνειν ὑμᾶς, ὅταν οὕτως ἔχητε τὴν γνώμην. τοῦτο τοίνυν φυλάττεσθε μὴ πάσχειν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὅπως μή ποτε τοῖς ἐπιβουλεύουσιν λαβὴν δώσετε, εἶτα τότ’ αἰσθήσεσθ’ ἡμαρτηκότες, ἡνίκ’ οὐδ’ ὁτιοῦν ὑμῖν πλέον ἔσται.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ:
1. αἰσθήσεσθ’, ἡμαρτηκότες,  ἔσται, πάσχειν, ἔχητε, ὑπειλήφατε, λέγειν, ὁρῶ, ἀκούοντας, προσφέρονταί , γιγνώσκειν: Χρονική αντικατάσταση στην Οριστική στο γ’ ενικό.
2. παρίσταταί, προσφέρονταί , λέγουσιν, δοῖεν: Να γραφεί το β’ ενικό και το γ’ πληθυντικό σε όλες τις εγκλίσεις του αορίστου (στη φωνή που βρίσκεται το κάθε ρήμα).
3. φαίνεται, ἐπιβουλεύουσιν, φυλάττεσθε: Να δημιουργήσετε τον παθητικό αόριστο και μέλλοντα των ρημάτων και έπειτα να αντικαταστήσετε εγκλιτικά τα ρήματα στον Παθητικό αόριστο στο β’ ενικό και γ’ πληθυντικό.

4. βελτίους, ἥδιον, πλείω, μᾶλλον: να γραφούν οι υπόλοιποι βαθμοί τους.

5. τινες, ἄνδρες, ὃν , ἅπαντες, ταύτῃ , ἀκούοντας, λεγόντων, βελτίους, χρηστὸς, πρόφασις, δημηγορῶν, τοῖς ἐπιβουλεύουσιν , ὑμᾶς, τὴν γνώμην, τῶν ἑτέρων, οὗτοι: να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις τους σε ενικό και πληθυντικό.
6. «Οὐχὶ ταὐτὰ γιγνώσκειν… ὑπὲρ ταύτης λέγουσιν ἴδω»: Να μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο με ρήμα εξάρτησης το λέγει.

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΑΓΝΩΣΤΟΥ - ΓΟΡΓΙΑΣ (Πλάτων, 488Α)


ΓΟΡΓΙΑΣ (Πλάτων, 488Α)

Πάντων δὲ καλλίστη ἐστὶν ἡ σκέψις, ὦ Καλλίκλεις, περὶ τούτων ὧν  σὺ  δή μοι  ἐπετίμησας,  ποῖόν  τινα  χρὴ  εἶναι  τὸν  ἄνδρα  καὶ  τί  ἐπιτηδεύειν 
καὶ  μέχρι  τοῦ,  καὶ  πρεσβύτερον  καὶ  νεώτερον  ὄντα˙  ἐγὼ  γὰρ  εἴ  τι  μὴὀρθῶς  πράττω  κατὰ  τὸν  βίον  τὸν  ἐμαυτοῦ,  εὖ  ἴσθι  τοῦτο  ὅτι  οὐχ 
ἑκὼν  ἐξαμαρτάνω  ἀλλʹ  ἀμαθίᾳ  τῇ  ἐμῇ˙  σὺ  οὖν,  ὥσπερ  ἤρξω  νουθε-τεῖν  με,  μὴ  ἀποστῇς, ἀλλʹ ἱκανῶς μοι ἔνδειξαι  τί ἐστιν  τοῦτο ὃ ἐπιτηδευ-τέον μοι,  καὶ  τίνα  τρόπον  κτησαίμην  ἂν  αὐτό,  καὶ  ἐάν  με  λάβῃς  νῦν  μέν  σοι
  ὁμολογήσαντα,  ἐν  δὲ  τῷ  ὑστέρῳ  χρόνῳ  μὴ  ταὐτὰ  πράττοντα ἅπερ ὡμολόγησα,  πάνυ  με  ἡγοῦ  βλᾶκα  εἶναι  καὶ  μηκέτι  ποτέ  με 
νουθετήσῃς
  ὕστερον, ὡς μηδενὸς ἄξιον ὄντα.

      ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ:

·       ἐπιτιμῶ = (+τι) μέμφομαι, κατηγορώ,  (+δοτ) κατακρίνω, αποδοκιμάζω, μέμφομαι
·       ἐπιτιδεύω =  (+τι) επιδιώκω κάτι, ασχολούμαι με κάτι, εφευρίσκω
·       ἀφίσταμαι τινός = απέχω, απομακρύνομαι, αποστατώ
·       ἐνδείκνυμαι = διευκρινίζω


ΑΣΚΗΣΕΙΣ:

1. Να γραφεί ό,τι ζητείται για τον κάθε τύπο:

-      ἐστὶν :  Χρονική αντικατάσταση στο β’ εν. και εγκλιτική στο γ’ πληθ.
-      ἐπετίμησας: εγκλιτική αντικατάσταση στο β’ εν. ενεστώτα Ε.Φ. και Μ.Φ. και κλίση παρατατικού Ε.Φ. και Μ.Φ.
-      ποῖόν: εγκλιτική αντικατάσταση στο γ’ πληθ. ενεστώτα Ε.Φ. και Μ.Φ. και κλίση παρατατικού Ε.Φ. και Μ.Φ.
-      ἐπιτηδεύειν: απαρέμφατο αορίστου και γ΄ενικό ευκτικής αορίστου στην Ε.Φ. και β΄εν. Προστακτικής αορίστου
-      πράττω: β’ ενικό και γ’ πληθ. παρακειμένου και υπερσυντέλικου Μ.Φ.
-      ἴσθι : κλίση στον ενεστώτα, εγκλιτική αντικατάσταση στο γ΄πληθ.ενεστώτα
-      νουθετεῖν : εγκλιτική αντικατάσταση στο β’ εν. ενεστώτα Ε.Φ. και Μ.Φ.
-      ἔνδειξαι : εγκλιτική αντικατάσταση στο γ’ εν. ενεστώτα Ε.Φ. και Μ.Φ.   και κλίση παρατατικού Ε.Φ. και Μ.Φ.
-      κτησαίμην: εγκλιτική αντικατάσταση στο β’ εν. και τα απαρέμφατα όλων των χρόνων
-      λάβῃς: χρονική και εγκλιτική αντικατάσταση, απαρέμφατα όλων των χρόνων στη Μ.Φ.
-      ὁμολογήσαντα: χρονική αντικατάσταση
-      ἡγοῦ: χρονική αντικατάσταση

2. Να  γραφούν οι υπόλοιποι βαθμοί: καλλίστη, πρεσβύτερον , νεώτερον , εὖ, ἱκανῶς, βλᾶκα, ἄξιον

3. Να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις και στους δυο αριθμούς:
πάντων ,σκέψις, τούτων, ὧν  , μοι , τινα, ὄντα, ἐμαυτοῦ, ἐμῇ, βλᾶκα , μηδενὸς, τρόπον, ἀμαθίᾳ, ἅπερ

ΟΙ ΑΡΕΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ


1. Ένας σαφής σκοπός:
Αν θέλετε οι παράγραφοί σας να μεταβιβάζουν καθαρά τις σκέψεις και τα συναισθήματα σας, πρέπει πρώτα να εξετάσετε ποιος είναι ακριβώς ο σκοπός σας –τι θέλετε να πείτε πάνω στο θέμα σας. Έτσι, ο σκοπός της παραγράφου καταγράφεται από τη θεματική  πρόταση και εκφράζει τη στάση μας απέναντι σε ένα θέμα που πραγματευόμαστε, γι’ αυτό και πρέπει να διατυπώνεται με καθαρότητα

2. Επαρκής ανάπτυξη: 
Για να είναι πετυχημένη μια παράγραφος, χρειάζεται ακόμα, η ιδέα που εκφράζεται με τη θεματική πρόταση να υποστηρίζεται και να αναπτύσσεται με αρκετές λεπτομέρειες παρέχοντας σφαιρική και ολοκληρωμένη ενημέρωση στον  αναγνώστη.

è Είναι επαρκής η ανάπτυξη στις δυο παραγράφους που ακολουθούν;

π.χ. 1. Θαυμάζω το φίλο μου τον Πέτρο, γιατί είναι προικισμένος με καλλιτεχνικό ταλέντο, ευγένεια και εξυπνάδα. Είναι πολύ έξυπνος και αντιλαμβάνεται αμέσως και τα πιο σύνθετα και δύσκολα προβλήματα. Πάνω από όλα είναι λεπτός και ευγενικός σε όλους. Είναι πράγματι αδύνατο να μην τον θαυμάζει κανένας.

 π.χ. 2: Οι υποστηρικτές της διαφήμισης αντιτάσσουν στην επιχειρηματολογία των επικριτών της μια σειρά θετικών συνεπειών της. Τονίζουν ότι αυτή βελτιώνει την παραγωγική αξιοποίηση των συντελεστών της κάθε επιχείρησης, με αποτέλεσμα να παρέχει τη δυνατότητα διάθεσης του προϊόντος που διαφημίζεται σε χαμηλές τιμές. Κυρίως, όμως, συμβάλλει στην ποιοτική βελτίωση των παραγόμενων προϊόντων. Επιπλέον, μειώνει το μέγιστο εύρος των διακυμάνσεων στους οικονομικούς κύκλους, ενεργεί σταθεροποιητικά πάνω στη ζήτηση και τέλος αυξάνει την ικανοποίηση του καταναλωτή λόγω του ψυχολογικού κλίματος που δημιουργεί.
                                                           Κ. Ε. Κιουφαλάς,  διαφήμιση: Αμφιλεγόμενη Οικονομική Πραγματικότητα

3. Ενότητα: 
Θα πρέπει, δηλαδή, η παράγραφος να μην περιέχει λεπτομέρειες άσχετες προς την κύρια ιδέα (η οποία εκφράζεται με τη θεματική πρόταση)
      
    è Κοιτάξτε πως καταστρέφουν την ενότητα της παρακάτω παραγράφου οι άσχετες λεπτομέρειες:
Της γιαγιάς της άρεσε πάρα πολύ να καλλιεργεί λαχανικά. Μια απ΄τις πιο ωραίες της απολαύσεις, μας έλεγε πάντοτε, ήταν να σπέρνει μικροσκοπικούς σπόρους, να φυτεύει μικρά φυτά και να τα παρακολουθεί πως φυτρώνουν, πως αναπτύσσονται και μεταβάλλονται σε νόστιμα καρότα, παντζάρια, κουκιά, τομάτες και λάχανα. Κυρίως της άρεσε να δουλεύει το ζεστό χώμα την άνοιξη. «Νιώθω σαν ένα τμήμα της Φύσης, όταν αφήνω το πλούσιο μαύρο χώμα να γλιστρά μέσα από τα δάχτυλα μου, καθώς σκεπάζω τους σπόρους που έχω φυτέψει», μας έλεγε. «Πιστεύω ακόμη πως τα αρθριτικά μου πάνε καλύτερα έτσι. Το καλό χώμα έχει θεραπευτικές ιδιότητες», επαναλάμβανε συχνά. Η γιαγιά πίστευε πως η Φύση βοηθά στη θεραπεία των ασθενειών της, φυσικών ή ψυχικών. Όταν την στενοχωρούσαν προσωπικά προβλήματα, έβγαινε περίπατο και άφηνε τον αέρα να ανεμίζει τα μαλλιά της ή πήγαινε στη λίμνη κοντά στο σπίτι της και κοίταζε τα κύματα που φιλούσαν την ακτή και απολάμβανε το φλοίσβο τους πάνω στα βράχια. Η γιαγιά ποτέ δε μπορούσε να κρατήσει για τον εαυτό της τις εκλεκτές ποικιλίες των λαχανικών της. Τις μοίραζε στους γείτονες και στις φίλες της. Ευχαριστιόταν να τις ακούει να αναφωνούν, «Έβαλες εσύ, κυρά Άννα, τέτοιες ντομάτες;». Κι εκείνη απαντούσε χαμογελώντας με συγκατάβαση, «Πώς, πώς. Έβαλα κι εγώ».   
     
è  Κοιτάξτε πως επιτυγχάνεται η ενότητα της παρακάτω παραγράφου:
      Η ιστορία καλλιεργεί και αναπτύσσει τις ανώτερες νοητικές λειτουργίες. Η διδασκαλία της αναπτύσσει πνευματικά τον άνθρωπο, γιατί καλλιεργεί τη μνήμη με τη χάραξη γεγονότων προσώπων και χρονολογιών. τη φαντασία με την αναπαράσταση και ανασύνθεση σκηνών και γεγονότων της ζωής του παρελθόντος. την αντικειμενική κρίση με την αμερόληπτη εκτίμηση και χαρακτηρισμό πραγμάτων, καταστάσεων και προσώπων. τη νόηση, προσφέροντας ευκαιρίες στον άνθρωπο να κάνει εμβαθύνσεις, διασαφήσεις, συγκρίσεις και σχηματίζει έννοιες και συλλογισμούς. Έτσι, θέτει σε κίνηση όλες τις νοητικές του δυνάμεις, με αποτέλεσμα να διαμορφώνει και ιστορική σκέψη. 
      Κ.  Γαλανόπουλος

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΔΩΣΕΤΕ ΣΤΟ ΓΡΑΠΤΟ ΣΑΣ ΕΝΟΤΗΤΑ:

w Προσηλωθείτε σταθερά στην κύρια ιδέα σας.
w Καταγράψτε τις λεπτομέρειες που θεωρείτε απαραίτητες.
w Μελετήστε κριτικά τις λεπτομέρειες. Διαγράψτε όσες δεν έχουν άμεση σχέση με την κύρια ιδέα σας

4. Αλληλουχία: μια παράγραφος μπορεί να έχει τις απαραίτητες λεπτομέρειες για επαρκή ανάπτυξη ή να μην περιέχει άσχετες λεπτομέρειες που να καταστρέφουν την ενότητά της. Αν όμως οι καλοδιαλεγμένες λεπτομέρειες δεν μπουν σε μια λογική σειρά, η παράγραφος μπορεί να μη δώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Επομένως η αλληλουχία αφορά στο λογικό δέσιμο της παραγράφου. Οι λεπτομέρειες της παραγράφου πρέπει να συνδέονται με τέτοιο τρόπο, ώστε η μια να απορρέει από την άλλη ή να οδηγεί στην άλλη.


5. Συνοχή:  λέγοντας πως μια παράγραφος πρέπει να έχει συνοχή εννοούμε πως θα πρέπει οι λεπτομέρειες όχι μόνο να κατατάσσονται σε μια λογική σειρά, αλλά και να συνδέονται μεταξύ τους με τέτοιο τρόπο, που ο αναγνώστης να μπορεί να παρακολουθεί τη σκέψη σας χωρίς να συναντήσει πουθενά χάσματα.

Διαβάστε και τη  παρακάτω και καταλάβετε τι εννοούμε όταν λέμε πως μια παράγραφος έχει ενότητα και σωστή κατάταξη νοημάτων, αλλά δεν έχει την απαιτούμενη συνοχή, ώστε τα νοήματα της να γίνονται αμέσως κατανοητά.

«Ένα εξάμηνο προσαρμογής στο νέο μου Γυμνάσιο με έκανε να διακρίνω πολύ καλά μερικές από τις διαφορές. Υπάρχει ένα κλίμα ελευθερίας, που κάνει ισχυρή αντίθεση με την καταπιεστική πειθαρχία. Υπάρχουν ανεπαίσθητος διαφορές στη συμπεριφορά και στο λεξιλόγιο ανάμεσα στους καθηγητές με την πολιτισμένη συμπεριφορά και το λεπτό χιούμορ και στους επιφυλακτικούς καθηγητές. Μπορώ να μυρίσω απλώς τη σκόνη της κιμωλίας πάνω στον πίνακα. Ενδιαφέρομαι πιο πολύ τώρα για μερικές χειροπιαστές αντιθέσεις σ΄αυτό που ο διευθυντής μας συνηθίζει να ονομάζει «διαδικασία μαθήσεως». Τρεις είναι οι πιο ενδιαφέρουσες: (1) διαφορές στη μέθοδο μελέτης· (2) διαφορές στην πορεία διδασκαλίας μέσα στην τάξη· (3) διαφορές στο σύστημα εξετάσεων.»


ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΣΧΕΣΗ
ΔΙΑΘΡΩΤΙΚΕΣ ΛΕΞΕΙΣ - ΦΡΑΣΕΙΣ
1. εναντίωση – αντίθεση
αλλά, όμως, ωστόσο, απ΄ την άλλη πλευρά, εντούτοις, μολονότι, αντίθετα, παρ΄ όλα αυτά, ακόμα και αν..
2. χρονική σειρά / σχέση
αρχικά, συγχρόνως, προηγουμένως, παλαιότερα, έπειτα, στη συνέχεια, τέλος ..
3. όρος, προϋπόθεση
αν, εκτός αν, σε περίπτωση που ..
4. επεξήγηση
για να γίνω πιο σαφής, ειδικότερα, συγκεκριμένα, με άλλα λόγια, δηλαδή, λόγου χάρη ..
5. έμφαση – επιτονισμός
αξίζει να σημειωθεί, το σημαντικότερο, συγκεκριμένα, με άλλα λόγια, λόγου χάρη, πράγματι, ιδιαίτερα, αναντίρρητα, βέβαια, φυσικά....

6. συμπέρασμα
επομένως, συνεπώς, συμπερασματικά, επιλογικά, συνοψίζοντας, ανακεφαλαιώνοντας, λοιπόν ..
7. προσθήκη
επιπλέον, εκτός από αυτό, ακόμα, επίσης, επιπροσθέτως, αφετέρου, συμπληρωματικά, εξάλλου, ας προστεθεί ακόμα, ας σημειωθεί ακόμα, αφενός....αφετέρου..., κατά πρώτο λόγο, κατά δεύτερο λόγο..., πρώτα-πρώτα, ύστερα, από τη μια μεριά.... από την άλλη, εκτός από αυτό …
8. αίτιο – αποτέλεσμα
επειδή, διότι, εξαιτίας, κατά συνέπεια, αυτό οφείλεται σε ..
9. γενίκευση
γενικά, ευρύτερα ..
10. παράδειγμα
παραδείγματος χάρη, για παράδειγμα,  όπως, όπως για παράδειγμα....

Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή;

Α.        Μέσω αντωνυμιών: Στη διαδικασία της οικονομικής ανάπτυξης θεμελιώδης είναι ο ρόλος του ανθρώπινου παράγοντα, του ανθρώπινου κεφαλαίου. Αυτός είναι που δημιουργεί εισόδημα, πλούτο και κεφάλαιο, αυτός είναι ο μοχλός της οικονομικής ανάπτυξης και ευημερίας

Β.         Μέσω μεταβατικών - συνδετικών - διαρθρωτικών λέξεων και εκφράσεων:


Γ.         Μέσω επανάληψης (π.χ. επαναλαμβάνοντας μερικές λέξεις κλειδιά από πρόταση σε πρόταση)

π.χ. Η προπαγάνδα είναι πολιτική, κοινωνική, εμπορική. Είναι το σκληρό σφυροκόπημα που επιδιώκει να επιβάλλει ένα προϊόν οποιασδήποτε μορφής. Αυτό το προϊόν μπορεί να είναι μια πίστη, μια κοινωνική οργάνωση, ένα πολιτικό καθεστώς, ή ένα είδος καθημερινής χρήσης. Όλοι οι τρόποι επικοινωνίας έχουν επιστρατευθεί, για να υπηρετήσουν την προπαγάνδα. Τρόποι επικοινωνίας όπως ο άμεσος λόγος, το ραδιόφωνο, ο κινηματογράφος, η τηλεόραση, το τυπωμένο χαρτί, περιοδικό, εφημερίδα, βιβλίο.
Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος

Δ.         Μέσω νοηματικής συγγένειας

π.χ. Η δημοκρατία δεν είναι μια κατάσταση. Χρειάζεται  να ανανεώνεται κάθε μέρα. Να προστατεύεται από  τους κινδύνους, εξωτερικούς και εσωτερικούς, που διαρκώς την απειλούν. Και η ανανέωση αυτή  εξαρτάται από τον άνθρωπο. Όσο πιο πολύ επιτυγχάνει ο άνθρωπος στον εσωτερικό του αγώνα να ξεπεράσει τον ατομοκεντρισμό του και να δείχνει με τον τρόπο ζωής του γνήσιο σεβασμό προς τους άλλους ανθρώπους και τα δικαιώματά τους τόσο πιο αποδοτική γίνεται η δημοκρατία.                                                                                                   Μ. Μαραθεύτης


5.Έμφαση: 
Το να τονίζετε, δηλαδή, τις σπουδαίες ιδέες, όχι μόνο τοποθετώντας τις σε εμφατικές θέσεις, αλλά και δίνοντας τους μεγαλύτερη αναλογία χώρου (όσο μεγαλύτερος ο χώρος, που διαθέτετε για μια ιδέα, τόσο πιο σπουδαία μπορεί να φανεί στον αναγνώστη)
Πώς εξασφαλίζεται η έμφαση;
1.   Οι πιο περίοπτες θέσεις για να τονίσουμε μια λεπτομέρεια είναι η αρχή και το τέλος της παραγράφου. Στην αρχή κεντρίζει το ενδιαφέρον του αναγνώστη, στο τέλος εντυπώνεται ανεξίτηλα στη μνήμη του.
2.   Με τη χρήση λεκτικών- φραστικών συνόλων:
-    ιδιαίτερα σημαντικό θεωρείται....
-    αξίζει να τονιστεί....
-    εκείνο που προέχει....
-    πάνω απ’ όλα όμως.....
-    είναι περιττό να τονιστεί...
-    εκείνο που έχει ιδιαίτερη σημασία...

π.χ. Αναντίρρητα η συμβολή των μέσων μαζικής ενημέρωσης στην κατοχύρωση των δικαιωμάτων του ανθρώπου είναι απαραγνώριστη. Πράγματι είναι σε θέση να προβάλουν τη φωνή του λαού, τις προσδοκίες και τις διεκδικήσεις του. συμμερίζονται τα δίκαια αιτήματά του και προσφέρουν ένα αποτελεσματικό μέσο άμυνας σε περιπτώσεις αδικίας σε βάρος των αδυνάτων. Έχουν, παράλληλα, τη δυνατότητα να δημοσιοποιούν τα ακανθώδη προβλήματα των πολιτών υποχρεώνοντας έτσι τους φορείς της πολιτείας να εγκύψουν σ’ αυτά με σοβαρότητα, να τα επεξεργαστούν και να τα επιλύσουν σε μάκρος του χρόνου. Δικαιολογημένα λοιπόν θεωρούνται το προπύργιο και το βήμα έκφρασης του λαού.