Σάββατο 23 Ιουλίου 2011

Α' ΜΕΡΟΣ : ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ (συνέχεια...)

*      ΜΕΤΟΧΕΣ.

ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ ΜΕΤΟΧΩΝ:

1.      ΔΕΥΤΕΡΟΚΛΙΤΕΣ: 
  -μένος –μένη –μένον

π.χ. λυόμενος – λυομένη – λυόμενον
        λελυμένος – λελυμένη – λελυμένον
        τιμώμενος – τιμωμένη – τιμώμενον κλπ…

2.      ΤΡIΤΟΚΛΙΤΕΣ:
-ας –ασα –αν    π.χ.  λύσας –λύσασα -λῦσαν

-είς -εῖσα –έν     π.χ.  τιθείς - τιθεῖσα –τιθέν    

-ούς -οῦσα –όν  π.χ.  διδούς - διδοῦσα –διδόν

-ύς -ῦσα –ύν        π.χ.  δεικνύς -δεικνῦσα –δεικνύν     

-ων –ουσα –ον    π.χ.  φέρων –φέρουσα –φέρον

-ῶν -ῶσα -ῶν     π.χ.  τιμῶν -τιμῶσα -τιμῶν 

-ῶν -οῦσα -οῦν   π.χ.  δηλῶν -δηλοῦσα -δηλοῦν
                                       ποιῶν -ποιοῦσα -ποιοῦν
                                       βαλῶν -βαλοῦσα -βαλοῦν

-ώς -υῖα –ός         π.χ. λελυκώς -λελυκυῖα –λελυκός    

-ως -ῶσα –ώς      π.χ. ἐστως -ἐστῶσα –ἐστώς  

ΑΣΚΗΣΕΙΣ:

1. Να γράψετε τις πτώσεις των μετοχών που σας ζητούνται:


Γεν.εν.
Δοτ.εν.
Κλητ.εν.
Δοτ.πλ.
Αιτ.πλ.
ὁ βαλῶν





τό γραφέν  





ὁ ἱστάς





ὁ κατιδών





ἡ τιμῶσα





ὁ δεικνύς





ὁ διδούς





τό οἰκοδομοῦν





ὁ πεποιηκώς





ὁ φέρων






2. Να συμπληρώσετε τα κενά με τη μετοχή του ρήματος που σας δίνεται στην παρένθεση στο σωστό γένος, αριθμό και πτώση.

α. Τριήρεις ἠκουε …………… (περιπλέω. μετ. ενεστ., αιτ. πληθ.) πολλά ἀνδράποδα ἒλαβον.
β. Λύσανδρος παρέπλει εἰς Λάμψακον ………… (εἰμί, μετ. ενεστ., αιτ. εν.) σύμμαχον τῶν Ἀθηναίων.
γ. Εἳλετο τήν τοῦ …………………. (ἀποθνῄσκω, μετ. παρακ., γεν. εν.) πίστιν μᾶλλον ἢ τήν σωτηρίαν.
δ. ………………… (παρέρχομαι, μετ. αορ. β’ , ονομ. πληθ.) δ’ αὐτοῖς συνηγόρουν Φιλοκράτης καί Δημοσθένης, ἀλλ’ οὐκ Αἰσχίνης.
ε. Κῦρος ᾔδει τόν βασιλέα μέσον ………………… (ἒχω, μετ. ενεστ., αιτ. εν.) τοῦ Περσικοῦ στρατεύματος.
στ. Τούτων μή …………………….. (διατάττομαι, μετ. παθ. αορ., γεν. πληθ.) οὐκ ἂν οἷοί τ’ ἦμεν οἰκεῖν μετ’ ἀλλήλων.

Τρίτη 19 Ιουλίου 2011

ΠΕΜΠΤΟ ΘΕΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ: ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ/ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ


ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ; 
-Γύρω στο 1804 ο Αδαμάντιος Κοραής εισήγαγε τη λέξη "πολιτισμός" για να αποδώσει τον γαλλικό όρο civilisation. Eίχε διαπιστώσει ότι δεν υπήρχε στα Νέα Ελληνικά ως τότε λεκτικό αντίστοιχο, που να περιλαμβάνει συνολικά τα υλικά, πνευματικά, ηθικά επιτεύγματα μιας κοινωνίας. Η αρχική αναγωγή της λέξης "πόλη " μας πηγαίνει στο ρήμα πέλω που σημαίνει (και) συναναστρέφομαι. Επομένως γίνεται φανερό ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του πολιτισμού, η ομαδική συμβίωση. "Χωρίς την ανθρώπινη συμβίωση δεν θα εξελισσόταν ο νους και η ανθρώπινη ζωή και δεν θα δημιουργούταν ποτέ πολιτισμός." - Φ. Κωνσταντινίδου, Πολιτισμός: σημεία προσέγγισης" περιοδικό 'Φιλόλογος' τ. 93, Φθινόπωρο 1998. Σε γενικές γραμμές λοιπόν, όταν μιλάμε για πολιτισμό εννοούμε την διηνεκή προσπάθεια και αγώνα του ανθρώπου να βελτιώσει τις συνθήκες της ζωής του σε όλους τους τομείς και να προοδεύσει τόσο σε ατομικό, όσο και σε κοινωνικό και πανανθρώπινο επίπεδο

"Πολιτισμός είναι ο ασταμάτητος πολλαπλασιασμός μη αναγκαίων αναγκών."
(Μ.Τουαίην)

Μαφάλντα - το 2ο σκίτσο














  ΚΕΙΜΕΝΟ 1

 " Η ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΚΡΙΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ"

«Πολιτισμός είναι ο μηχανισμός και η οργάνωση που επινόησε ο άνθρωπος στην προσπάθεια του να ελέγχει τις συνθήκες της ζωής του και περιλαμβάνει όχι μόνο τα συστήματα της κοινωνικής οργάνωσης, αλλά και τις τεχνικές και τα υλικά μέσα που διαθέτουμε». Ο πολιτισμός είναι δημιούργημα του ανθρώπου. Δημιουργήθηκε, για να ικανοποιηθούν ανθρώπινες ανάγκες και να εκπληρωθούν σκοποί που θέτει ο ίδιος ο άνθρωπος. Με άλλα λόγια, γενεσιουργός αιτία του πολιτισμού είναι η εξυπηρέτηση του ανθρώπου. Είναι προφανής, επομένως, ο ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας του.

Αν και σε κάθε ιστορική εποχή και κοινωνία ο ανθρωπισμός είχε διαφορετική σημασία, ωστόσο ο ιδεολογικός πυρήνας της έννοιας παραμένει αναλλοίωτος· είναι η αντίληψη σύμφωνα με την οποία ο άνθρωπος είναι υπέρτατη αξία στον κόσμο και γι΄αυτό οφείλουμε να του δείχνουμε το δέοντα σεβασμό. Όλα υπάρχουν γι΄αυτόν ή εκπορεύονται απ΄αυτόν. Γύρω απ΄αυτόν στρέφεται η επιστήμη, η οικονομία, η Τέχνη, η πολιτική και όλα τα στοιχεία του πολιτισμού. Συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι οι δύο έννοιες –πολιτισμός και ανθρωπισμός- είναι αλληλένδετες, γιατί έχουν στην κορυφή της ιεραρχίας τους την ίδια αξία, τον άνθρωπο. Αυτή δε η άρρηκτη σχέση πολιτισμού και ανθρωπισμού ή, καλύτερα, ανθρωπισμού και πολιτισμού, μας επιτρέπει να συμπεράνουμε, επίσης, πως οποιαδήποτε κρίση ανθρωπισμού αντανακλάται στον πολιτισμό και αντίστροφα.
Εντοπίζοντας την έρευνά μας και τις εκτιμήσεις μας στο σύγχρονο πολιτισμό, παρατηρούμε ότι αυτός παρουσιάζει έκδηλα σημάδια κρίσης. Όσο κι αν ορισμένοι επιμένουν να παρουσιάζουν την κρίση αυτή ως παροδική ή ως εύλογη στη διαρκή εξελικτική του πορεία, πλανάται, ωστόσο, ο φόβος πως βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια προϊούσα παρακμή του, επειδή οι ρίζες της κρίσης αυτής εισχωρούν βαθιά, ως την ουσία του. Υπάρχει, δηλαδή, η εκτίμηση πως η σημερινή κρίση οφείλεται στο γεγονός ότι ο πολιτισμός μας τείνει να παραγκωνίσει –επιβουλεύεται θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε- την αιτία της ύπαρξής του, τον άνθρωπο. Δεν πρόκειται, συνεπώς, για μια επιπόλαιη και παροδική κρίση, αλλά για βαθιά κρίση ανθρωπισμού, καθώς ο άνθρωπος έπαψε να αποτελεί το αμετακίνητο μέτρο της ζωής.
Η κρίση αυτή εκδηλώνεται με πολλούς και διαφόρους τρόπους. Κύριο, όμως, χαρακτηριστικό της σε όλες τις περιπτώσεις είναι ότι ο άνθρωπος έχει πάψει να αποτελεί σκοπό. Έχει υποβιβαστεί σε μέσο. Το άτομο δε λογαριάζεται πια ως ιδιαίτερη ανθρώπινη ύπαρξη, άξια φροντίδας και σεβασμού. Υπολογίζεται περισσότερο ως μονάδα παραγωγής και κατανάλωσης, ως στοιχείο στους δείκτες της στατιστικής, ως ποσοστιαία μονάδα στα οικονομικά και δημογραφικά μεγέθη. Αυτή η εκμηδένιση της προσωπικότητας, σε συνδυασμό με το γιγαντισμό των σύγχρονων κοινωνιών και την πολιτιστική τους ομοιομορφία, οδήγησε στη μαζικοποίηση του ανθρώπου. Δεν είναι, ούτε νιώθει πως είναι, μέλος μιας κοινότητας ανθρώπων, όπου με τις αποφάσεις του, την εργασία του, τη συμπεριφορά του και τη συμμετοχή του στις πολιτικές διαδικασίες μπορεί να συμβάλλει στη διαμόρφωση της κοινωνικής ζωής. Ο άνθρωπος σήμερα αισθάνεται όχι ως μόριο μιας «υπό επεξεργασίαν» μάζας, στην οποία εύκολα μπορεί να αντικατασταθεί και για την οποία δεν έχει και ιδιαίτερη σημασία.
Θα περίμενε κανείς ότι αυτή η, έστω, υποχρεωτική συμβίωση των ανθρώπων θα συνέσφιγγε, τουλάχιστον, τις διαπροσωπικές σχέσεις. Όμως, μάλλον το αντίθετο συμβαίνει· οι άνθρωποι σήμερα δεν μπορούν να επικοινωνήσουν και να δημιουργήσουν ουσιαστικούς δεσμούς μεταξύ τους. Ζουν απομονωμένοι και αποξενωμένοι. Η μοναξιά αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα κοινωνικά προβλήματα στην εποχή μας. Θα μπορούσε, ίσως, κάποιος να ερμηνεύσει το πρόβλημα αυτό ως αποτέλεσμα ατομικισμού και εγωισμού. Αυτή είναι η φαινομενική πλευρά του. Την ουσία του θα πρέπει να την αναζητήσουμε στην αδιαφορία για την προσωπική ύπαρξη του άλλου, για το συνάνθρωπο. Και αυτή είναι, ίσως, η αιτία που στρέφει τον άνθρωπο στον εαυτό του σαν σε έσχατο καταφύγιο, καθώς βλέπει βλέπει γύρω του αδιαφορία γι΄αυτόν και προβλήματα απειλητικά.
Και η αποξένωση αυτή προχωρεί πιο πέρα· φτάνει ως την αλλοτρίωση, ένα φαινόμενο με τραγική διάσταση. Ο σύγχρονος άνθρωπος, ο παντογνώστης, ο παντοδύναμος δεν είναι κύριος του εαυτού του και της ζωής του, δεν εξουσιάζει και δεν κατευθύνει τα δημιουργήματά του. Έχει μεταβληθεί σε εξάρτημα και υπηρέτη τους. Χειρίζεται με επιδεξιότητα τις μηχανές, τις τελειοποιεί, παράγει άφθονα αγαθά, αλλά διαπιστώνει με οδύνη πως το προϊόν της εργασίας του, αλλά και η ίδια η εργασία του υπηρετούν συχνά αλλότριους και όχι ανθρώπινους σκοπούς. Αντιμετωπίζεται σαν εργαλείο, συμπεριφέρεται σαν εργαλείο και μηχανοποιείται. Έτσι, χάνει τα ουσιωδέστερα γνωρίσματα του, την ελεύθερη βούληση και κρίση του· τη δυνατότητα να σκέπτεται και να αποφασίζει ελεύθερα, να οργανώνει τη ζωή του, όπως αυτός θέλει, να δημιουργεί για τον εαυτό του, τον άνθρωπο.
(Σπ. Κούτρας, Πειστικός Λόγος, εκδ. Σαββάλας.)
  
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:
 Α.      Να γραφεί η περίληψη του κειμένου (100 – 120 λέξεις) Μονάδες 25
Β1.    Γιατί πολιτισμός και ανθρωπισμός θεωρούνται έννοιες αλληλένδετες; Μονάδες 10
Β2.    Ποιον τρόπο πειθούς εντοπίζετε στην 4η παράγραφο; Να τεκμηριώσετε την άποψη σας. Μονάδες7
Β3.    Να βρείτε τις ενότητες από τις οποίες αποτελείται το κείμενο και να δώσετε έναν πλαγιότιτλο στην καθεμιά. Μονάδες 8
Β.4    α. Να γράψετε από ένα συνώνυμο για την καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: προφανής, υπέρτατη, εκπορεύονται, έπαψε, έχει μεταβληθεί.
Β.5    α. Να γράψετε από ένα αντώνυμο για την καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: αναλλοίωτος, παροδική, υποχρεωτική, αδιαφορία, παρακμή. Μονάδες 10

Γ.    ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ
       Η τεχνολογία μπορεί να υπηρετήσει του άνθρωπο, αλλά και να προκαλέσει ανεπανόρθωτες βλάβες. Σε μια γραπτή εισήγηση προς τους συμμαθητές σας (450-500 λέξεις), να σχολιάσετε τον αμφιλεγόμενο ρόλο της σύγχρονης τεχνολογίας και να προτείνετε τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε η τεχνολογία να συμβάλλει στην βελτίωση της ποιότητας της ζωής μας. Μονάδες 40


ΚΕΙΜΕΝΟ 2

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
 
                 
Είναι γνωστό ότι η τεχνολογία ως συνολική κοινωνική λειτουργία έχει αποφασιστική σηµασία για την παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών. Ένα τµήµα της τεχνολογίας αυτής είναι οι τεχνικές παραγωγής, ενώ το σηµαντικότερο τµήµα της αποτελούν οι µέθοδοι, γνώσεις και επινοήσεις που αφορούν την τεχνολογική ανάπτυξη. Η δεύτερη αυτή διάσταση της τεχνολογίας επιτυγχάνεται µέσα από µια προγραµµατισµένη και αρµονική σύζευξη της έρευνας (βασικής και εφαρµοσµένης), της εκπαίδευσης και των τεχνολογικών επιτευγµάτων.
Η εκπαίδευση νοείται ως τµήµα της παιδείας που µε το ευρύτερο περιεχόµενό της δε στοχεύει µόνο στην τεχνικο-επιστηµονική κατάρτιση, αλλά και στην ανάπτυξη της ανθρώπινης προσωπικότητας, καθώς και στη γενικότερη κοινωνική και πολιτιστική πρόοδο. Ακόµη, η έρευνα για την προαγωγή της τεχνολογίας νοείται εδώ ως ένα λειτουργικό τµήµα της παιδείας, που συµβάλλει όχι µόνο στην εκπαίδευση ενός άριστα εκπαιδευµένου τεχνικο-επιστηµονικού προσωπικού, αλλά και στην υποβοήθηση της τεχνολογικής ανάπτυξης µέσα από την επινόηση νέων µεθόδων, µέσων, γνώσεων, πληροφοριών και τεχνικών.
Σηµαντικές περιοχές έρευνας, οι οποίες αποτελούν τη φυσική έκφραση ενός σωστού κοινωνικού σχεδιασµού, που ανεβάζει αισθητά την ποιότητα της ζωής µας, είναι ο έλεγχος της αποκέντρωσης και της προστασίας του περιβάλλοντος, τα συστήµατα βελτίωσης των εργασιακών συνθηκών, οι τεχνολογίες της ιατρικής και βιολογικής έρευνας, καθώς και η έρευνα στις κοινωνικές επιστήµες, ιδιαίτερα στις επιπτώσεις των νέων τεχνολογιών στον τρόπο ζωής και οργάνωσης των κοινωνιών. ΄Ολα τα παραπάνω δείχνουν ότι η τεχνολογία είναι ένα µέσο που απελευθερώνει ανθρώπινες δυνατότητες, οι οποίες µπορούν να αξιοποιηθούν θετικά για το καλό της ανθρωπότητας ή και αρνητικά για τη συντριβή της. Εποµένως, το πρόβληµα δεν έγκειται στη φύση της τεχνολογίας, µα στη δυνατότητα σωστής χρήσης της από τον άνθρωπο. Η αξιοποίησή της µε βάση τις κοινωνικές προτεραιότητες είναι διαδικασία πάντα θετική και επιβεβληµένη, που δίνει αισιόδοξα µηνύµατα και προοπτικές για το µέλλον του ανθρώπου. Μια τέτοια όµως επικέντρωση στην ευτυχία του ανθρώπου οδηγεί σε κοινωνικές δοµές που καταξιώνονται µέσα από την προαγωγή της επιστήµης και της παιδείας· µιας παιδείας µε περιεχόµενο τέτοιο που να δίνει γνώσεις και ικανότητες για την άσκηση της συλλογικότητας, της συνείδησης και της ευθύνης. ΄Ετσι, το περιεχόµενο του εκπαιδευτικού συστήµατος θα ευνοεί τη γνωριµία παραγωγικών, τεχνολογικών και οικονοµικών εννοιών, που δε θα αντιστρατεύονται την ανθρωπιστική παιδεία και τη σηµασία και αποτελεσµατικότητα της ανθρώπινης νόησης. Αυτή η αντίληψη στο περιεχόµενο της παιδείας απαιτεί πλήρη εναρµόνιση των χειρωνακτικών και διανοητικών ικανοτήτων στα σχολικά προγράµµατα, σύζευξη της γνώσης µε την παραγωγική διαδικασία, καθώς και σύνδεση του σχολείου µε τη ζωή, την εργασία και την κοινωνία. ΄Ετσι τελικά οδηγούµαστε σε µια εκπαιδευτική διαδικασία που δεν ενδιαφέρεται µόνο για την προσαρµογή του ατόµου στις κοινωνικο-οικονοµικές ανάγκες του τόπου, µα κύρια για τη διαµόρφωση ενός ολοκληρωµένου και ευτυχισµένου πολίτη, που θα έχει πλατιά ενηµέρωση και ενεργό συµµετοχή στη λήψη αποφάσεων, οι οποίες θα χαρακτηρίζονται από υψηλό αίσθηµα κοινωνικής ευθύνης.
Αρτ. Αθανασάκης, «Παιδεία-έρευνα-τεχνολογία» (διασκευή), Νέα Παιδεία, τεύχος 36, 1985

Α1. Να γράψετε περίληψη του κειµένου µε δικά σας λόγια (80-100 λέξεις).
Α2.  (α) Ποιοι είναι οι στόχοι της εκπαίδευσης όπως παρουσιάζονται από το συγγραφέα στην τελευταία παράγραφο;
(β) Πώς αντιλαµβάνεστε την έννοια «πλατιά ενηµέρωση»; Να αναφέρετε τρεις τρόπους µε τους οποίους µπορεί να επιτευχθεί.
Α3. (α) Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή στην τελευταία παράγραφο του κειμένου;
(β) Να δώσετε πλαγιότιτλο στη δεύτερη παράγραφο (Η εκπαίδευση … τεχνικών). 

Β1. Να ξαναγράψετε τις συνώνυμες των παρακάτω λέξεων: αποτελούν
σύζευξη, επιπτώσεις, συµβάλλει , επιτευγµάτων, αντιστρατεύονται, νόηση.
Β2. Να δώσετε ένα αντίθετο για καθεµιά από τις πιο κάτω λέξεις: - βελτίωσης, γενικότερη, απελευθερώνει , αισιόδοξα, αποτελεσµατικότητα,
Β3. Να γράψετε (α) ένα παράγωγο ουσιαστικό και (β) ένα παράγωγο επίθετο για το καθένα από τα πιο κάτω ρήµατα: - συµβάλλει - νοείται - απελευθερώνει - ευνοεί (µονάδες 4) 

Γ. Η τεχνολογία είναι ένα µέσο που απελευθερώνει ανθρώπινες δυνατότητες, οι οποίες µπορούν να αξιοποιηθούν θετικά για το καλό της ανθρωπότητας ή και αρνητικά για τη συντριβή της. Εποµένως, το πρόβληµα δεν έγκειται στη φύση της τεχνολογίας, µα στη δυνατότητα σωστής χρήσης της από τον άνθρωπο. Σε οµιλία σου σε ενδοσχολικό µαθητικό συνέδριο, µε θέµα το ρόλο της τεχνολογίας στη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου, καλείσαι ως εκπρόσωπος της τάξης σου να αναφερθείς στα προβλήµατα που δηµιουργούνται από την κακή χρήση της τεχνολογίας και να προτείνεις συγκεκριµένους τρόπους αξιοποίησής της για το καλό της ανθρωπότητας. 

  • ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ (ΣΠ.Κ.ΚΟΥΤΡΑΣ-ΠΕΙΣΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, ΕΚΔ.ΣΑΒΒΑΛΑΣ)

1. Να συμπληρώσετε συνώνυμα (μονολεκτικά ή περιφραστικά) των ρημάτων ακμάζει και παρακμάζει που συνδυάζονται με τη λέξη πολιτισμός.

 ακμάζει  -   παρακμάζει      ο πολιτισμός
............................................     ο πολιτισμός
............................................     ο πολιτισμός
............................................     ο πολιτισμός
............................................     ο πολιτισμός
 ...........................................     ο πολιτισμός

 2. Συμπληρώστε συνώνυμα του ρήματος υπάρχει και άλλα ρήματα που συνδυάζονται με τη φράση πολιτισμική κρίση.

 υπάρχει                   πολιτισμική κρίση 
........................
........................
.........................
.........................
.........................
..........................
..........................
...........................
...........................
...........................

3. Να χρησιμοποιήσετε σε προτάσεις τα επίθετα πολιτισμικός και πολιτιστικός στις οποίες θα φαίνεται η διαφορά στη σημασία τους.
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................