Κυριακή 30 Οκτωβρίου 2011

Β' ΜΕΡΟΣ: ΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ (συνέχεια..)


ΑΟΡΙΣΤΟΣ Β’ – ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΜΕΣΟΣ:

Το θέμα του Αορίστου β’ είναι  εντελώς διαφορετικό από το ενεστωτικό, αλλά οι καταλήξεις του στην Οριστική είναι ίδιες με τις καταλήξεις του Παρατατικού και οι καταλήξεις του στις υπόλοιπες εγκλίσεις, απαρέμφατο και μετοχή είναι ίδιες με τις αντίστοιχες καταλήξεις του ενεστώτα.

Π.χ. Το ρήμα λαμβάνω σχηματίζει αόριστο β’ στην οριστική ως εξής: ἐ-λάβ-ον (ενεργητική φωνή),  ἐ-λαβ-όμην (μέση φωνή)

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ

ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ
ΕΥΚΤΙΚΗ
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
ΑΠΑΡΕΜΦ.
ΜΕΤΟΧΗ
ἒ-λαβ-ον
λάβ-ω
λάβ-οιμι
-
λαβ-εῖν
λαβ-ών
ἒ-λαβ-ες
λάβ-ῃς
λάβ-οις
λαβ-έ

λαβ-οῦσα
ἒ-λαβ-ε
λάβ-ῃ
λάβ-οι
λαβ-έτω
λαβ-όν
ἐ-λάβ-ομεν
λάβ-ωμεν
λάβ-οιμεν
-

ἐ-λάβ-ετε
λάβ-ητε
λάβ-οιτε
λάβ-ετε
ἒ-λαβ-ον
λάβ-ωσιν
λάβ-οιεν
λαβ-όντων

ΜΕΣΗ ΦΩΝΗ

ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ
ΕΥΚΤΙΚΗ
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
ΑΠΑΡΕΜΦ
ΜΕΤΟΧΗ
ἐ-λαβ-όμην
λάβ-ωμαι
λαβ-οίμην
-
λαβ-έσθαι
λαβ-όμενος
ἐ-λάβ-ου
λάβ-ῃ
λάβ-οιο
λαβ-οῦ

λαβ-ομένη
ἐ-λάβ-ετο
λάβ-ηται
λάβ-οιτο
λαβ-έσθω
λαβ-όμενον
ἐ-λαβ-όμεθα
λαβ-ώμεθα
λαβ-οίμεθα
-

ἐ-λάβ-εσθε
λάβ-ησθε
λάβ-οισθε
λάβ-εσθε
ἐ-λάβ-οντο
λάβ-ωνται
λάβ-οιντο
λαβ-έσθων


ΑΣΚΗΣΕΙΣ:

1. Να συμπληρώσετε τον πίνακα:

ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ
ΕΥΚΤΙΚΗ
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
ἢγαγες




καταλίπητε




γένοιο




ἐλθέτω
εἶδον (γ’πλ.)




λάθωνται



2. Να σχηματίσετε τα απαρέμφατα και τις μετοχές των ρημάτων του παραπάνω πίνακα στον αόριστο β’.

3. Να συμπληρώσεις τα κενά με τον κατάλληλο τύπο αορίστου β΄ του ρήματος που βρίσκεται την παρένθεση:

α. Δημοσθένης, πεί …………………… (μανθάνω, οριστ.)
β.
Ολυμπιονίκης μεγίστων τιμν ……………… (τυγχάνω, οριστ.)
γ. Λίθους …………………… (βάλλω, οριστ.) οἱ στρατιῶται.
δ. Δεῖ ………………… (εὐρίσκω, απαρ.) ἀπαλλαγήν τῶν κινδύνων, ἢν ἐθελήσωμεν τήν δημοκρατίαν………………(ἀναλαμβάνω, απαρ.)
ε. Ἢν τάς ναῦς …………………… (ἀπάγω, υποτ. β’ πληθ.), βουλευσόμεθα.
στ. Κλεισθένης ὁ τούς τυρράνους ………………… (ἐκβάλλω, μτχ) κατέστησεν τήν δημοκρατίαν.
ζ. ……………………… (εὐρίσκω, προστ. β’ εν.) τό τῶν πολεμίων, στρατόπεδον, …………………… (λαμβάνω, προστ. β΄εν.) τῶν ἐπιτηδείων, …………………… (έρχομαι, προστ. β’ εν.) και …………………. (λέγω, προστ. β’ εν.) ἡμῖν ὃσα ……………… (ὁρῶ, οριστ. )

4.  Να αναγνωριστούν οι παρακάτω τύποι και έπειτα να γραφούν οι τύποι που ζητούνται:

ἀνήγου : απαρέμφ. αορ. β’,  ίδιας φωνής.
ἐπιλανθάνομαι : β’ εν. υποτακτ. αορ. β΄, ίδιας φωνής.
παραλαμβάνομαι : γ’ εν. ευκτ. αορ. β’,  ίδιας φωνής.
ἐντυγχάνωσι : α’ πληθ. οριστ. αορ. β΄, ίδιας φωνής.
κατιδεῖν : α΄εν. οριστ. ενεστ. ίδιας φωνής.
ἐγγένοιτο : μετοχή αορ. β’
ἒρχει : προστακτ. β΄εν. αορ. β΄, ενεργητ. φωνή




 

Κυριακή 16 Οκτωβρίου 2011

ΔΕΚΑΤΟ ΘΕΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ: ΓΛΩΣΣΑ

Άκουσα στον Άγιο Πέτρο της Ρώµης το Ευαγγέλιο σε όλες τις γλώσσες. Η Ελληνική αντήχησε άστρο λαµπερό µέσα στη νύχτα.

  Σ’ αυτήν την ανάρτηση γίνεται μια προσπάθεια να αποσαφηνιστεί το θέμα της Γλώσσας. Πρόκειται για ένα θέμα μεγάλο, με πολλές πτυχές και υποενότητες. Προσπαθώντας να κατηγοριοποιήσω το θέμα και να επιλέξω τα επιμέρους θέματα με τα οποία θα ήταν προτιμότερο να ασχοληθώ, κατέληξα στα εξής:

Α. Η αξία της γλώσσας.   

 "Τα όρια ενός ανθρώπου καθορίζονται από τα όρια της γλώσσας του. Ludwig Wittgenstein, 1889-1951, Αυστριακός φιλόσοφος

1. Είναι απαραίτητη για την πνευματική μας συγκρότηση: ικανοποιεί τη φιλομάθειά μας, διευρύνει τους γνωστικούς μας ορίζοντες, συμβάλει στην ανάπτυξη της κριτικής μας σκέψης κι έτσι δεν γινόμαστε θύματα της παραπληροφόρησης και της προπαγάνδας. Διαμορφώνοντας λοιπόν το κατάλληλο γλωσσικό υπόβαθρο οδηγούμαστε στην πνευματική ελευθερία
2. Με την γλώσσα επιτυγχάνεται η ανθρώπινη επικοινωνία, η οποία καθίσταται επιτακτική σε μια εποχή ηθικής ρηχότητας και αλλοτρίωσης σαν τη σημερινή. Έτσι ο άνθρωπος μέσω της γλώσσας εισέρχεται στον ψυχικό κόσμο των ανθρώπων, με αποτέλεσμα να καλλιεργούνται ευαισθησίες και να εκλεπτύνεται ο άνθρωπος σε μια εποχή γενικότερης απευαισθητοποίησης και εσωτερικής δυσαρμονίας.
3. Στα πλαίσια της κοινωνικής ζωής, συμβάλλει στη διαδικασία κοινωνικοποίησης του ατόμου (μετάδοση αξιών, κανόνων και στοιχείων πολιτισμού της κοινωνίας), με το διάλογο επιτυγχάνεται η επίλυση των διαφορών μεταξύ των ανθρώπων.
4. Συνιστά στοιχείο της πολιτιστικής και εθνικής ταυτότητας ενός λαού, αφού μέσω της γλώσσας διασώζεται και μεταδίδεται η λαϊκή δημιουργία στο σύνολό της. Έτσι ο άνθρωπος συνειδητοποιεί την ιδιαιτερότητά του και εξασφαλίζει την ιστορική συνέχεια, αλλά και την ενιαία εθνική του πορεία.
5. Η γλώσσα είναι ο καθρέφτης της κουλτούρας ενός λαού. Μέσω αυτής προοδεύουν τα γράμματα, οι τέχνες και οι επιστήμες, οπότε ενισχύεται η πνευματικότητα και εξευγενίζεται η ανθρώπινη ψυχή.
6. Με τη γλώσσα γεννήθηκε ο πολιτικός λόγος. Μέσα από τη σωστή χρήση του λόγου και την ελεύθερη έκφραση ο λαός πολιτικοποιείται ομαλά και σήμερα που η δημοκρατία δεν είναι υγιής, οι παράγοντες αυτοί μπορούν να συντελέσουν αποφασιστικά στην αποκατάσταση της πολιτικής ζωής.

ΚΕΙΜΕΝΟ 1.
   Οι λέξεις κάθε φορά πέρα από το απλό νόημά τους επιφορτίζονται με τις συνθήκες, το περιβάλλον και τα πρόσωπα προς τα οποία εκφέρονται, μα πιο πολύ διαφοροποιούνται ανάλογα με τη δική μας εσωτερική διάθεση. Ο τρόπος που εκφέρουμε τα όποια λόγια μας παίζει καθοριστικό ρόλο για την πρόσληψή τους. Η μεγαλύτερη αλήθεια, αν λεχθεί με υποκρισία ή ειρωνεία, μπορεί να απωθήσει, και το μεγαλύτερο ψέμα, αν λεχθεί έξυπνα και μειλίχια, μπορεί να γίνει πιστευτό. Αυτό μας ωθεί σε μία αναγκαιότητα, να διακρίνουμε πίσω από τα λόγια τις διαθέσεις και επιπλέον φέρνει στο προσκήνιο ένα άλλο θέμα, αυτό της ειλικρίνειας. Ειλικρίνεια είναι η ταύτιση λόγων και διαθέσεων, λόγων και εσωτερικής κατάστασης, είναι η απαλλαγή από προσωπεία, η ανυπόκριτη αγάπη και ο αυθορμητισμός των συναισθημάτων. Αν όλα αυτά είναι ειλικρίνεια, τότε μάλλον '' πας άνθρωπος ψεύστης ''. Η γλώσσα αναδεικνύεται πλέον όχι μόνο σε απλό μέσο επικοινωνίας αλλά και σε  μέσο κατάδειξης ήθους και ποιότητας.
    Η γλώσσα, όπως και κάθε άλλο χάρισμα, πανανθρώπινο ή ατομικό, εναπόκειται στην ελευθερία μας. Με τη γλώσσα μπορούμε να επαινέσουμε ή να επιπλήξουμε, να τιμήσουμε ή να υβρίσουμε, να διδάξουμε ή να τρομοκρατήσουμε, να εκβιάσουμε ή να ζητήσουμε, να απαιτήσουμε ή να παρακαλέσουμε. Με τη γλώσσα συκοφαντούμε και με τη γλώσσα εγκωμιάζουμε, με τη γλώσσα καβγαδίζουμε και με τη γλώσσα κουβεντιάζουμε. Οι επιλογές μας θα καθορίσουν τη σχέση μας με τοπρόσωπο που θα είναι κάθε φορά ο αποδέκτης των λόγων μας.
   Η γλώσσα γίνεται πλέον ρυθμιστής των σχέσεων και εργαλείο επικίνδυνο στα χέρια μας. Ίσως μάλιστα και όπλο, αν στον καθημερινό αγώνα ξεπέσει σε μέσο αυτοάμυνας ή επίθεσης, επιβολής των απόψεών μας και καταδυνάστευσης των άλλων. Η γλώσσα είναι δύναμη και πολλές φορές μεγάλη. Μια δύναμη που καλούμαστε να την κάνουμε ειρηνοποιό. Οι πολεμοχαρείς διαθέσεις μας εκδηλώνονται αρχικά στον τρόπο που συνδιαλεγόμαστε.
 (Απόσπασμα από κείμενο της Ευαγγελίας Βελλή)


Παρ’ όλη την μεγάλη αξία της γλώσσας όμως, ενίοτε χρησιμοποιείται από κυβερνήσεις επιδιώκοντας να κάμψουν τη βούληση του δέκτη, με αποτέλεσμα την αλλοτρίωσή του, την ολοσχερή εξάρτησή του και την πλύση του εγκεφάλου του.  Αυτός ο λόγος αποκαλείται Άδικος Λόγος της εξουσίας. 
"Βασικά, η γλώσσα είναι ένα εργαλείο για τη συγκάλυψη της αλήθειας."George Carlin, 1936-2008, Αμερικανός κωμικός

 Β. Χαρακτηριστικά της γλώσσας της εξουσίας:

¯  παραμορφώνει τη γλώσσα με σκοπό να εξυπηρετήσει τις επιδιώξεις και τα συμφέροντα    της εξουσίας.
¯  χρησιμοποιεί τον αυθαίρετο λόγο
¯  επιδιώκει την υποταγή
¯  παραπληροφορεί και παραπλανά
¯  εξωραΐζει την πραγματικότητα
¯  χρησιμοποιεί έννοιες με φορτισμένο ιδεολογικά, εθνικά, ηθικά, πολιτικά) περιεχόμενο, όπως πατρίδα, λαός, έθνος, αριστερά, δεξιά, συντηρητικός -προοδευτικός, προδότης, πατριώτης κλπ.
¯  κινδυνολογεί και εκφοβίζει
¯  μεγεθύνει τη σημασία μιας κατάστασης για να προκληθεί τεχνητή ένταση ή υποβαθμίζει μια άλλη, για να αποπροσανατολίσει τον πολίτη
¯  χρησιμοποιεί τη λαϊκιστική και μεσσιανική ρητορεία.
¯  μεταβάλλει σε αγέλες τα ανθρώπινα πλάσματα
¯   αλλοιώνει/ κάμπτει τη βούληση του δέκτη και τον αλλοτριώνει
¯  χρωματίζει και προσφέρει στην κοινή γνώμη ό,τι συμφέρει στην εξουσία
¯   φορτισμένη ιδεολογικά δεν αντανακλά απλώς, αλλά συμμετέχει στην πάλη των τάξεων
¯  χρησιμοποιεί λανθάνοντα από πλευράς μορφοσύνταξης διατακτικό χαρακτήρα (ευρύτατη χρήση ουσιαστικών συνοδευόμενων από προσδιορισμούς που υπογραμμίζουν δογματικά και απόλυτα αυταπόδεικτες αλήθειες)
¯   κυριαρχεί ο ονοματικός, ενώ περιορίζεται ο ρηματικός ή άλλος παραστατικός ευκρινής λόγος
¯  χρησιμοποιεί τους εξακολουθητικούς χρόνους των ρημάτων
¯  προτιμά το λεκτικό συμβολισμό που καλλιεργεί την αοριστία, τη γενικότητα και τον ημικαταληπτό λόγο
¯  επιδιώκει έντεχνα τη δημιουργία αποστάσεων ανάμεσα στο σοφό πομπό και στον ασήμαντο δέκτη

Στο περιεχόμενο :

¯  μηδενίζει τη σκέψη και την κριτική
¯  προβάλλει δομικά αντικριτικά στοιχεία
¯  επιβάλλει με δογματικότητα και απολυτότητα τα μηνύματα του πομπού
¯  είναι γλώσσα αποστεωμένη και μουσειακή, γιατί δεν ερευνά, δεν κρίνει, δε συσχετίζει, δε διαλέγεται
¯  είναι αυταρχική (δεν αφήνει περιθώρια διαλόγου)
¯  με την υπέρβαση της πραγματικότητας και τη γενίκευση του λεκτικού συμβολισμού υποβάλλει τα περιεχόμενα των μηνυμάτων της, στεγαζόμενα σε αποδεκτές και μεγάλες αξίες (πατρίδα, θρησκεία, οικογένεια)
¯  είναι γλώσσα φθοράς και διαφθοράς (διασαλεύει αυθαίρετα τη σχέση συμβόλων και συμβολιζομένων, σημαινόντων και σημαινομένων)
¯   η στρέβλωση και η αυθαιρεσία θριαμβεύουν σε βάρος της γλώσσας

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΞΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ:

ΚΕΙΜΕΝΟ 2. 
Για να ξαναχτισθεί η χώρα πρέπει να αρχίσουμε από την αρχή. Η κυβέρνηση μου δε θα λέει ψέματα και δε θα λέει απατά το λαό, όπως οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Η ανοικοδόμηση της χώρας μπορεί να γίνει μόνο από τον ίδιο το λαό, με τις δικές του προσπάθειες, με τη θέληση του, χωρίς καμία βοήθεια απ' έξω. Όχι οι ταξικές θεωρίες, αλλά οι αιώνιοι νόμοι θα είναι η βάση της ανάκαμψης: στόχος μας είναι ο αγώνας για να διατηρηθεί η ύπαρξη του γερμανικού λαού. Μόνο η ισχύς θα φέρει την παγκόσμια ειρήνη. Τα κόμματα που εκπροσωπούν τάξεις πρέπει να καταστραφούν. Ποτέ δε θα ξεφύγω από το στόχο μου να ξεριζώσω το μαρξισμό και τους συνοδοιπόρους του από τη Γερμανία. 'Ένας πρέπει να είναι ο νικητής εδώ: ή ο μαρξισμός ή ο γερμανικός λαός. Και η Γερμανία θα είναι η νικηφόρα. Η εθνική ενότητα, που θα βασίζεται πάνω στο Γερμανό αγρότη και στο Γερμανό εργάτη θα είναι η βάση της μελλοντικής κοινωνίας. Πιστεύουμε στην αξία της προσωπικότητας, στη δημιουργική δύναμη του ατόμου, θα καταπολεμήσουμε όλες τις εκδηλώσεις του κοινοβουλευτικού δημοκρατικού συστήματος. Το τέλος της διαφθοράς στη δημόσια ζωή θα συμβαδίζει με την ανάκτηση της γερμανικής τιμής. Οι νέοι άνθρωποι θα έχουν μέσα τους ενσταλάξει τις μεγάλες παραδόσεις του γερμανικού παρελθόντος. Αυτό θα είναι ένα πρόγραμμα αναγέννησης σε όλους τους τομείς της ζωής, άτεγκτο απέναντι σε οποιονδήποτε ενεργήσει ενάντιο στο έθνος και φιλικό απέναντι σε οποιονδήποτε επιθυμεί να αγωνιστεί για την ανάσταση του λαού και του έθνους μας. Γερμανικέ λαέ, δώσε μας τέσσερα χρόνια και μετά κρίνε μας και καταδίκασε μας. Γερμανικέ λαέ, δώσε μας τέσσερα χρόνια και ορκίζομαι ότι με τον τρόπο που εγώ ανέλαβα αυτό το έργο, με τον ίδιο τρόπο θα είμαι πρόθυμος και φύγω.
Δεν μπορώ να απαλλαγώ από την πίστη μου στο λαό μου ούτε να ξεφύγω οπό την πεποίθηση ότι αυτό το έθνος θα αναστηθεί ξανά, ούτε να απομακρυνθώ από την αγάπη μου σ' αυτό, στο λαό μου, και είμαι απόλυτο πεπεισμένος ότι θα έρθει η ώρα που τα εκατομμύριο που σήμερα μας μισούν, θα σταθούν πλάι μας και μαζί με μας θα καλωσορίσουν αυτό που έχουμε δημιουργήσει μαζί, που έχουμε αγωνισθεί γι’ αυτό ενάντια σε δυσκολίες και το αποκτήσαμε με θυσίες: το νέο Γερμανικό Ράιχ, του μεγαλείου και της τιμής, της ισχύος και της δόξας και της δικαιοσύνης. Αμήν.
Απόσπασμα από την ομιλία του Α: Χίτλερ προς τους μεγαλοβιομηχάνους, στις 11 Φεβρουαρίου του 1933.


Γ. Η κρίση της ελληνικής γλώσσας

Το σύγχρονο γλωσσικό πρόβλημα είναι αυτό που έχει εμφανιστεί με την διαπίστωση πως το γλωσσικό αίσθημα, ιδιαίτερα των νέων, αλλοιώνεται με αποτέλεσμα να περιορίζεται και να νοθεύεται το λεξιλόγιο και να παρουσιάζονται προβλήματα απόδοσης των νοημάτων τόσο στον προφορικό, όσο και στο γραπτό λόγο.

Μερικά δείγματα κρίσης της γλώσσας σήμερα είναι τα παρακάτω:

  • η άκριτη υιοθέτηση ξένων λέξεων
  • η συρρίκνωση , ο περιορισμός και η τυποποίηση του καθημερινού λεξιλογίου (λεξιπενία)
  • η βραχυλογία, η ελλειπτική έκφραση
  • η γλωσσοπλασία, δηλ. η παραγωγή νεολογισμών
  • η συνθηματολογική χρήση της γλώσσας
  • η λανθασμένη χρήση του λεξιλογίου 
  • η έντονη βωμολοχία- υβρεολογία
  • η έλλειψη ακριβολογίας στην έκφραση κ.λ.π.
Αίτια της κρίσης της γλώσσας σήμερα: 
  • Η ελλιπής γλωσσική παιδεία - Οι αδυναμίες του τεχνοκρατικού και εξειδικευμένου εκπαιδευτικού συστήματος στη διδασκαλία της νεοελληνικής γλώσσας.
  • Επικράτηση των σύγχρονων μέσων μαζικής επικοινωνίας: α)  στηρίζονται περισσότερο στην εικόνα από ό,τι στη γλώσσα και στον προφορικό λόγο αντί για το γραπτό λόγο, β) προβάλλουν εκπομπές με χαμηλή γλωσσική ποιότητα - αδικαιολόγητα λάθη παρουσιαστών που εμπεδώνονται στη συνείδηση του πολύ κόσμου, επικρατούν και δύσκολα διορθώνονται, γ) η συνθηματολογική χρήση της γλώσσας που προβάλλεται μέσω των διαφημίσεων κ.λ.π
    • Επικράτηση της νεανικής «αργκό» στις συνομιλίες μεταξύ των νέων, ενός κώδικα ιδιαίτερα αφαιρετικού και υπαινικτικού με πολλές συναισθηματικές εκφράσεις 
    • Η αύξηση υλικών απαιτήσεων έναντι των πνευματικών οδηγεί στη διαφορετική ιεράρχηση των αξιών και στην αδιαφορία του ανθρώπου για την πνευματική καλλιέργεια. (ηθική κρίση)
    • Εισχώρηση πολλών ξένων λέξεων και εκφράσεων 
    • Η απομόνωση του σύγχρονου ανθρώπου (η έλλειψη επικοινωνίας στις ανθρώπινες σχέσεις έχει ως αποτέλεσμα τη σταδιακή συρρίκνωση της γλώσσας
    • Απομάκρυνση του Νεοέλληνα από την παράδοση 
    • Πολιτική αλλοτρίωση – «ξύλινη γλώσσα»
    (πηγή: "Ιδέες και επιχειρήματα για την Εκφραση - Εκθεση, β' τόμος, εκδ. Κέδρος, Α. Γιαβρής - Θ. Στουφής και "Λόγου Σπουδή", Εκθεση - Εκφραση, τόμος β', γ' λυκείου, εκδ. Σαββάλα, Τ. Δ. Κωστάλα)

    ΚΕΙΜΕΝΟ 3. 
         « Η γλώσσα είναι «άξια», όχι εργαλείο»

    Ακούμε γύρω μας, διαβάζουμε στα έντυπα μία μορφή ελληνικής γλώσσας με έντονα χαρακτηριστικά του πρόχειρου, ανεπεξέργαστου, άχρωμου και ισοπεδωμένου λόγου, χωρίς την ποιότητα των επιλογών, τη δημοτικότητα, την εκφραστικότητα και την ποικιλία που επιτρέπει μία μακρόχρονης καλλιέργειας γλώσσας, όπως η Ελληνική.
    Το να κλείσουμε τα μάτια μας μπροστά στο πρόβλημα, να φερόμαστε σαν να είναι όλα ρόδινα στη γλώσσα μας και να εφησυχάζουμε, χαρακτηρίζοντας «κινδυνολογίες νοσταλγών της καθαρεύουσας ή αρχαιόπληκτων» τις ανησυχίες που εκφράζονται από πολλούς για τη γλώσσα μας, είναι μία προκλητική ως «χαζοχαρούμενη» στάση απέναντι σε ένα καίριο πνευματικό, παιδευτικό και κοινωνικό πρόβλημα, που είναι το πρόβλημα της γλώσσας.
    Το πρόβλημα της ποιότητας της γλώσσας, όταν είσαι υποψιασμένος, το συνειδητοποιείς καθημερινά σε πολλές περιπτώσεις: όταν διαπιστώνεις πως πολλοί μαθητές δε γνωρίζουν τη σημασία λέξεων, όπως θητεία, αμοιβαία, αντικρούω, όντως επώδυνος, ακαριαία, παρεμπιπτόντως, προσήλιος, προσάπτω, αμηχανία κ.ά., όταν διαβάζεις δημοσιογραφικά κείμενα όπου γράφεται: «η αντιπροσωπεία δέχτηκε από τον πρωθυπουργό» (με τη σημασία του «έγινε δεκτή»!) ή «τα μέλη της επιτροπής υπεραμύνθηκαν την ανάγκη του πόθεν έσχες» (αντί «υπεραμύνθηκαν της ανάγκης») ή «το νομοσχέδιο, δήλωσε ο υπουργός, επιδέχεται βελτίωσης» (αντί «επιδέχεται βελτίωση») κ.λ.π. όταν η δωροληψία, σε επίσημη γραπτή γλώσσα δικαστηρίου, γίνεται παθητική δωροδοκία … όταν «βάζεις» του αλλουνού προβλήματα ή ερωτήσεις (αντί να του «θέτεις»), όταν ακούς στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση»των πατριωτών», «των στοιχειώδων προϋποθέσεων», «της διεθνής τρομοκρατίας» κ.ά., όταν κάνουμε τα πάντα με το … κάνω: πόλεμο, ειρήνη, έρωτα, επιχείρηση, κατάθεση, σαγανάκι, λόγο, επίθεση, καβγά, παιχνίδι, μούτρα, λεφτά, πίσω ..
    Τέτοιες όμως διαπιστώσεις δεν πρέπει να καταλήγουν σε αφορισμούς, σε θρήνους και κοπετούς ή σε εύκολες επικρίσεις αλλά σε ενημέρωση των πολιτών, σε ευαισθητοποίηση και εγρήγορση. Πρέπει να οδηγούν σε καλύτερη διδασκαλία της γλώσσας στο σχολείο (στα «τρία ρ» της εκπαίδευσης: προφορά – γραμματική – ορθογραφία), σε καλύτερα ακούσματα από την τηλεόραση και το ραδιόφωνο, σε καλύτερα και περισσότερα διαβάσματα, σε επαφή με πρότυπα γλώσσας, σε εξοικείωση με καλύτερης ποιότητας λόγο. Και κάτι ακόμη: σε επαφή των νέων παιδιών με τα παλιότερα Ελληνικά μας, τη λόγια, τη βυζαντινή και την αρχαία γλωσσική μας παράδοση, με τις πρώτες έννοιες και μορφές των λέξεων.
    Το ότι και άλλες χώρες έχουν ανάλογα προβλήματα, το ότι υπάρχει μία ευρύτερη κρίση σε πολλούς τομείς της ζωής του σύγχρονου ανθρώπου, το ότι η εικόνα τείνει να περιορίσει το λόγο δε λύνουν ούτε απαλύνουν το δικό μας πρόβλημα.
    Ας μάθουμε να νιώθουμε τη γλώσσα καθρέφτισμα της σκέψης και του κόσμου μας, ταυτότητα του εαυτού μας και της χώρας μας, καταστάλαγμα της ιστορίας, της καλλιέργειας και του πολιτισμού μας, προϊόν ιδιαίτερης ευαισθησίας και μέριμνας. Ας μάθουμε, δηλαδή, να αισθανόμαστε τη γλώσσα μας ως αξία και όχι ως απλό χρηστικό εργαλείο, και τότε θα αλλάξει άρδην η σχέση μας με τη γλώσσα και ο τρόπος που τη μεταχειριζόμαστε.
    Ο εφησυχασμός, οι βαθυστόχαστες ερμηνείες, οι ιδεολογικές επιθέσεις και μερικά ψευτοπροοδευτικά ιδεολογήματα, υπολείμματα του παλιότερου γλωσσικού μας εμφυλίου, δεν οδηγούν πουθενά. Το ίδιο και οι κινδυνολογίες, οι αφελείς ερμηνείες και η σφαλερή ταύτιση της ζωντανής εξέλιξης της γλώσσας μας με φθορά και παρακμή. Η νηφαλιότητα, η επαγρύπνηση, η ευαισθησία, η ενημέρωση, η συνεχής ενασχόληση με τη γλώσσα, που πραγματικά είναι «έργο ζωής», μπορούν να εξασφαλίσουν στην ατομική χρήση της ελληνικής γλώσσας την ποθητή ποιότητα και την αξιοποίηση των πραγματικών δυνατοτήτων της.
    Απόσπασμα από άρθρο του Γ. Μπαμπινιώτη, καθηγητή Γλωσσολογίας, πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών, στην εφημερίδα «Τα Νέα» (13/02/1995)


    ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:

    Α.     Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου 100 - 120 λέξεις.
    Β1.   α. Να βρείτε τα συνώνυμα των λέξεων: επικρίσεις, υπεραμύνθηκαν, εγρήγορση, καταστάλαγμα, προϊόν. β. Να βρείτε τα αντώνυμα των λέξεων: χρηστικό. βαθυστόχαστες, παρακμή, ατομική, ευαισθησία.
    Β2.  Να γράψετε πέντε σύνθετες λέξεις με α΄ και πέντε με β΄ συνθετικό της λέξης γλώσσα.
    Β.3. Γιατί κατά την άποψη του συγγραφέα η γλώσσα είναι άξια και όχι εργαλείο; 
    Β.4. Πώς αναπτύσσει ο συγγραφέας την τρίτη παράγραφο;

    Γ.      ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ:
           Συμμερίζεστε την άποψη του συγγραφέα ότι υπάρχει πρόβλημα ποιότητας στη γλώσσας μας; Αν ναι, να παρουσιάσετε τους κινδύνους αυτού του προβλήματος και να προτείνετε τρόπους αντιμετώπισης του. Υποθέστε ότι εκθέτετε τις απόψεις σας γράφοντας επιστολή σε εφημερίδα (400 -450 λέξεις περίπου)      
                                                                                      
    5.3 γλώσσα
    1. Να συμπληρώσετε ρήματα που δηλώνουν άλλες λειτουργίες της γλώσσας.
        με τη γλώσσα ο άνθρωπος   ....................    ......................    .............................     ...........................
         ......................   ...............................    ...............................     .................................    .......................
            

    2. Να συμπληρώσετε ρήματα που συνδυάζονται με το ουσιαστικό η γλώσσα.
        Η γλώσσα   .........................   Η γλώσσα   .........................
        Η γλώσσα   .........................   Η γλώσσα   .........................                  
        Η γλώσσα   .........................   Η γλώσσα   .........................                  
        Η γλώσσα   .........................   Η γλώσσα   .........................                  

    3. Να συμπληρώσετε ουσιαστικά που συνδυάζονται με το επίθετο γλωσσικός, -ή, -ό.
    γλωσσικός, -ή, -ό   .........................  γλωσσικός, -ή, -ό   .........................

    γλωσσικός,-ή,-ό .........................     γλωσσικός, -ή, -ό   .........................        
                                              
    γλωσσικός, -ή, -ό ......................... γλωσσικός, -ή, -ό   .........................          

    γλωσσικός,-ή,-ό .........................     γλωσσικός, -ή, -ό   ......................... 
                                                     
     γλωσσικός, -ή, -ό   .........................     γλωσσικός, -ή, -ό   .........................

    4. Να συμπληρώσετε συνώνυμα του ρήματος αλλοιώνεται που συνδυάζονται με το ουσιαστικό γλώσσα.
        .........................  η γλώσσα     .........................  η γλώσσα
        .........................  η γλώσσα     .........................  η γλώσσα
     (Γλωσσικές ασκήσεις: "Πειστικός λόγος"- Σπ. Κούτρας, εκδ. Σαββάλας)
    *ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΑΡΘΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ ΣΤΙΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ:
    http://abnet.agrino.org/htmls/HBmap.html

    http://www.babiniotis.gr/wmt/webpages/index.php?lid=1&pid=16&catid=4

    Κυριακή 2 Οκτωβρίου 2011

    ΑΓΝΩΣΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ Β' ΛΥΚΕΙΟΥ (2000-2004)


    ΣΑΒΒΑΤΟ  27 ΜΑΪΟΥ 2000
    Αἰσχίνου τοῦ Σωκρατικοῦ
    Ἀλκιβιάδης, απόσπ. 1

    " Ἐνθυμήθητι γάρ, ὁπόθεν ἥλιος ἀνίσχει καὶ ὅπου δύεται". "Ἀλλ' οὐδέν" ἔφη "χαλεπόν, ὦ Σώκρατες, τὰ τοιαῦτα εἰδέναι."  "Ἤδη οὖν σοι πώποτ' ἐμέλησεν, ὅτι ταύτης τῆς χώρας τοσαύτης οὔσης, ὅσον ὁ ἥλιος  πορεύεται, ἣ καλεῖται Ἀσία, εἷς ἀνὴρ ἄρχει;" "Πάνυ μὲν οὖν", ἔφη, "ὁ μέγας βασιλεύς". "Οἶσθ' οὖν, ὅτι ἐκεῖνος ἐστράτευσε δεῦρο καὶ ἐπὶ Λακεδαιμονίους, ἡγούμενος, εἰ τούτω τὼ πόλει* καταστρέψαιτο, ῥᾳδίως  τούς γε ἄλλους Ἕλληνας ὑπηκόους αὑτῷ  ἔσεσθαι· καὶ οὕτως εἰς φόβον Ἀθηναίους κατέστησεν, ὥστ' ἐκλιπόντες τὴν χώραν εἰς Σαλαμῖνα ἔφυγον."
    τούτω τὼ πόλει = αυτές τις δύο πόλεις

    1.     Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παραπάνω κείμενο.  Μονάδες 20
     2α.   Να γράψετε τους ρηματικούς τύπους του κειμένου που βρίσκονται σε χρόνο Αόριστο στον αντίστοιχο τύπο του Ενεστώτα.  Μονάδες 7
     2β.    χαλεπόν, μέγας, ῥᾳδίως: Να μεταφέρετε τους τύπους αυτούς στους άλλους βαθμούς. Μονάδες 3
     3α.   δύεται, καλεῖται, ἄρχει, καταστρέψαιτο, ἔφυγον: Να γράψετε τις προτάσεις στις οποίες βρίσκονται τα προηγούμενα ρήματα και να αναγνωρίσετε το είδος της καθεμιάς. Μονάδες 5
     3β.    οὔσης, ἡγούμενος, ἐκλιπόντες, εἰδέναι, ἔσεσθαι: Να χαρακτηριστούν συντακτικώς οι προηγούμενοι τύποι. Μονάδες 5

    ΠΕΜΠΤΗ 31 ΜΑΪΟΥ 2001

    Ἰσοκράτους Αἰγινητικός, 10

             Ἐγὼ δὲ καὶ Θρασύλοχος τοσαύτην φιλίαν παρὰ τῶν πατέρων παραλαβόντες, ὅσην ὀλίγῳ πρότερον διηγησάμην, ἔτι μείζω τῆς ὑπαρχούσης αὐτὴν ἐποιήσαμεν. Ἕως μὲν γὰρ παῖδες ἦμεν, περὶ πλείονος ἡμᾶς αὐτοὺς ἡγούμεθα ἢ τοὺς ἀδελφούς, καὶ οὔτε θυσίαν οὔτε θεωρίαν οὔτ' ἄλλην ἑορτὴν οὐδεμίαν χωρὶς ἀλλήλων ἤγομεν· ἐπειδὴ δ' ἄνδρες ἐγενόμεθα, οὐδὲν πώποτ' ἐναντίον ἡμῖν αὐτοῖς ἐπράξαμεν, ἀλλὰ καὶ τῶν ἰδίων ἐκοινωνοῦμεν καὶ πρὸς τὰ τῆς πόλεως ὁμοίως διεκείμεθα καὶ φίλοις καὶ ξένοις τοῖς αὐτοῖς ἐχρώμεθα.
      
    Γ1.   Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παραπάνω κείμενο. Μονάδες 20
     Γ2α. Να μεταφέρετε στη δοτική και κλητική ενικού όλα τα ουσιαστικά της τρίτης κλίσεως που υπάρχουν στο αδίδακτο κείμενο. Μονάδες 4
     Γ2β. ἤγομεν, ἐγενόμεθα, ἐκοινωνοῦμεν: Για τον καθένα από τους τύπους αυτούς να γράψετε το β και γ ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή. Μονάδες 6
    Γ3.   Να γράψετε στο τετράδιό σας όλες τις λέξεις ή φράσεις που λειτουργούν μέσα στο αδίδακτο κείμενο ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου και να κάνετε πλήρη συντακτική αναγνώριση αυτών. Μονάδες 10

    ΤΡΙΤΗ 28 ΜΑΪΟΥ 2002

    Πλάτωνος Νόμων Α, 631b - c

                 " Ὦ ξένε, οἱ Κρητῶν νόμοι οὐκ εἰσὶν μάτην ἐν πᾶσιν διαφερόντως εὐδόκιμοι τοῖς Ἕλλησιν· ἔχουσιν γὰρ ὀρθῶς, τοὺς αὐτοῖς χρωμένους εὐδαίμονας ἀποτελοῦντες. πάντα γὰρ τἀγαθὰ πορίζουσιν. διπλᾶ δὲ ἀγαθά ἐστιν, τὰ μὲν ἀνθρώπινα, τὰ δὲ θεῖα· ἤρτηται δ' ἐκ τῶν θείων θάτερα, καὶ ἐὰν μὲν δέχηταί τις τὰ μείζονα πόλις, κτᾶται καὶ τὰ ἐλάττονα, εἰ δὲ μή, στέρεται ἀμφοῖν. ἔστι δὲ τὰ μὲν ἐλάττονα ὧν ἡγεῖται μὲν ὑγίεια, κάλλος δὲ δεύτερον, τὸ δὲ τρίτον ἰσχὺς εἴς τε δρόμον καὶ εἰς τὰς ἄλλας πάσας κινήσεις τῷ σώματι, τέταρτον δὲ δὴ πλοῦτος οὐ τυφλὸς ἀλλ' ὀξὺ βλέπων, ἄνπερ ἅμ' ἕπηται φρονήσει".
         ------------------
         ἤρτηται=  ἐξήρτηται

    Γ1.  Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παραπάνω κείμενο.
    Μονάδες 20
     Γ2.  Να γράψετε τον τύπο που σας ζητείται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

    μείζονα : αιτιατική ενικού θετικού βαθμού στο ίδιο γένος
    κάλλος  : ονομαστική πληθυντικού.
    εἰσὶν      : γ ενικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα
    ἔχουσιν : γ ενικό πρόσωπο ευκτικής αορίστου β¢
    ἡγεῖται  : απαρέμφατο αορίστου μέσης φωνής.
    Μονάδες 10
     Γ3α. "ἐὰν μὲν δέχηταί τις ... ἐλάττονα": Να χαρακτηρί-σετε τον υποθετικό λόγο και να τον μετατρέψετε σε υποθετικό λόγο που να δηλώνει την απλή σκέψη του λέγοντος.
     Μονάδες 5  
            Γ3β. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις παρακάτω λέξεις: εὐδόκιμοι, αὐτοῖς, πάντα, πόλις, ὧν.
    Μονάδες 5

    ΣΑΒΒΑΤΟ 24 ΜΑΪΟΥ 2003

    Διόδωρος Σικελιώτης, Βιβλιοθήκη ΧΙΙ 53, 1-2

    1     Ἐπὶ δὲ τούτων κατὰ τὴν Σικελίαν Λεοντῖνοι, Χαλκιδέων μὲν ὄντες ἄποικοι, συγγενεῖς δὲ Ἀθηναίων, ἔτυχον ὑπὸ Συρακοσίων πολεμούμενοι. Πιεζόμενοι δὲ τῷ πολέμῳ καὶ διὰ τὴν ὑπεροχὴν τῶν Συρακοσίων κινδυνεύοντες ἁλῶναι κατὰ κράτος ἐξέπεμψαν πρέσβεις εἰς τὰς Ἀθήνας ἀξιοῦντες τὸν δῆμον βοηθῆσαι τὴν ταχίστην   καὶ  τὴν   πόλιν   ἑαυτῶν  ἐκ  τῶν   κινδύνων
    2    ῥύσασθαι. Ἦν δὲ τῶν ἀπεσταλμένων ἀρχιπρεσβευτὴς Γοργίας ὁ ῥήτωρ, δεινότητι λόγου πολὺ προέχων πάντων τῶν καθ' ἑαυτόν. Οὗτος καὶ τέχνας ῥητορικὰς πρῶτος ἐξεῦρε καὶ κατὰ τὴν σοφιστείαν τοσοῦτο τοὺς ἄλλους ὑπερέβαλεν, ὥστε μισθὸν λαμβάνειν παρὰ τῶν μαθητῶν μνᾶς ἑκατόν.
    ῥύσασθαι (ῥύομαι = λυτρώνω, σώζω)

    Γ1.  Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παραπάνω κείμενο.
    Μονάδες 20
     Γ2.α. Να γράψετε τον τύπο που σας ζητείται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
            ὄντες:          δοτική πληθυντικού αρσενικού γένους
            ῥήτωρ:        κλητική ενικού
            δεινότητι:   ονομαστική ενικού
            πάντων:      γενική πληθυντικού θηλυκού γένους
            οὗτος:         αιτιατική πληθυντικού θηλυκού γένους
    Μονάδες 5
     Γ2.β.ἔτυχον: β΄ ενικό πρόσωπο προστακτικής  ενεργητικού αορίστου β΄
            ἐξέπεμψαν: α΄ πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού αορίστου
            ἀξιοῦντες: γ΄ ενικό πρόσωπο οριστικής παρατατικού μέσης φωνής
            ὑπερέβαλεν: απαρέμφατο ενεργητικού μέλλοντα
            λαμβάνειν: β΄ ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου.
    Μονάδες 5
     Γ3.   Να αναγνωρίσετε συντακτικώς τις παρακάτω λέξεις πολεμούμενοι, τῶν Συρακοσίων, βοηθῆσαι, ὁ ῥήτωρ, πρῶτος.
    Μονάδες 10

    ΣΑΒΒΑΤΟ 22 ΜΑΪΟΥ 2004

    Πλάτων, Μένων 71Ε κ.ε.
    Πρῶτον μέν, εἰ βούλει ἀνδρὸς ἀρετήν, ῥᾴδιον, ὅτι αὕτη ἐστὶν ἀνδρὸς ἀρετή, ἱκανὸν εἶναι τὰ τῆς πόλεως πράττειν, καὶ πράττοντα τοὺς μὲν φίλους εὖ ποιεῖν, τοὺς δ' ἐχθροὺς κακῶς, καὶ αὐτὸν εὐλαβεῖσθαι μηδὲν τοιοῦτον παθεῖν. Εἰ δὲ βούλει γυναικὸς ἀρετήν, οὐ
    χαλεπὸν διελθεῖν, ὅτι δεῖ αὐτὴν τὴν οἰκίαν εὖ οἰκεῖν, σῴζουσάν τε τὰ ἔνδον καὶ κατήκοον οὖσαν τοῦ ἀνδρός. Καὶ ἄλλη ἐστὶν παιδὸς ἀρετή, καὶ θηλείας καὶ ἄρρενος, καὶ πρεσβυτέρου ἀνδρός, εἰ μὲν βούλει, ἐλευθέρου, εἰ δὲ βούλει δούλου. Καὶ ἄλλαι πάμπολλαι ἀρεταί εἰσιν,
    ὥστε οὐκ ἀπορία εἰπεῖν ἀρετῆς πέρι ὅ,τι ἐστίν.
    - - - - - - - - - - - - - - - -
    εὐλαβεῖσθαι = να προσέχει
    διελθεῖν = να εξηγήσει κανείς
    οὐκ ἀπορία (ἐστί) = δεν είναι δύσκολο
    Γ1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παραπάνω κείμενο. Μονάδες 20
    Γ2. Να γράψετε στο τετράδιό σας τους τύπους που σας ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
    τῆς πόλεως: αιτιατική ενικού και αιτιατική πληθυντικού
    οὖσαν: γενική ενικού και ονομαστική πληθυντικού στο ίδιο γένος
    παιδός: γενική πληθυντικού και δοτική πληθυντικού
    ποιεῖν: απαρέμφατο μέλλοντα ενεργητικής φωνής
    διελθεῖν: βενικό πρόσωπο υποτακτικής του ίδιου χρόνου
    πράττειν: αενικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου της μέσης φωνής
    εἰπεῖν: βενικό πρόσωπο προστακτικής του ίδιου χρόνου και της ίδιας φωνής. Μονάδες 10
    Γ3.α. Στην τελευταία περίοδο «Καὶ ἄλλαι ... ἐστίν» να βρείτε τις προτάσεις και να αναγνωρίσετε το είδος τους.
    Μονάδες 3
    Γ3.β. Να αναγνωρίσετε συντακτικώς τα παρακάτω: πρῶτον, τὰ τῆς πόλεως, τοὺς ἐχθρούς, μηδὲν, οἰκεῖν, κατήκοον, πάμπολλαι.
    Μονάδες 7