Τρίτη 9 Αυγούστου 2011

ΕΒΔΟΜΟ ΘΕΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ: ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗ



 ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Τι είναι τα μεταλλαγμένα ;
Μεταλλαγμένα ή αλλιώς γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί είναι οι οργανισμοί εκείνοι οι οποίοι δημιουργήθηκαν τεχνητά από τους επιστήμονες με την αφαίρεση ή την προσθήκη γονιδίων που προέρχονται από οργανισμούς που μπορεί να ανήκουν ακόμα και σε εντελώς διαφορετικά είδη.
Παράδειγμα: Οι επιστήμονες μπορούν να πάρουν γονίδια από τα ζώα και να τα μεταφέρουν στα φυτά ή ακόμη γονίδια από μικρόβια και να τα προσθέσουν στο καλαμπόκι. Έτσι ο νέος οργανισμός που θα προέλθει με αυτόν τον τρόπο θα είναι ένας τροποποιημένος οργανισμός που δε θα γινόταν ποτέ με φυσικό τρόπο.

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΩΝ

Οι επιδράσεις των μεταλλαγμένων αφορούν δυο βασικά σημεία: πρώτον, την υγεία των ανθρώπων και δεύτερο το περιβάλλον.
Για τον άνθρωπο:
Από έρευνες που έχουν γίνει έχει αποδειχθεί ότι υπάρχει το ενδεχόμενο πρόκλησης αλλεργιών μέσω της κατανάλωσης μεταλλαγμένων, αύξηση της αντίστασης των μικροβίων στα αντιβιοτικά και μείωση της αποτελεσματικότητας αυτών των φαρμάκων. Παραγωγή νέων τοξινών από μεταλλαγμένα φυτά που βγάζουν τοξικές ουσίες ενάντια σε ζιζάνια και έντομα και οι οποίες μπορεί να είναι τοξικές και για τον άνθρωπο
Για το περιβάλλον :
Οι κίνδυνοι από την απελευθέρωση των μεταλλαγμένων στο περιβάλλον είναι πολλοί και μεγάλοι.
Μέσω της γύρης μπορούν να μεταφερθούν γονίδια και σε άλλα φυτά που δεν είναι μεταλλαγμένα αλλά ακόμη και σε άγρια είδη και έτσι να έχουμε μια γενετική μόλυνση όπως π.χ. η γύρη από το μεταλλαγμένο καλαμπόκι είναι καταστρεπτική για ένα είδος πεταλούδας.
Μπορεί να αυξηθεί η ανθεκτικότητα ορισμένων ζιζανίων. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα ορισμένα είδη να αυξηθούν υπερβολικά και άλλα να εξαφανιστούν εντελώς. Το ίδιο ισχύει φυσικά και για τα ζώα που τρώνε τα φυτά. Αυτό όμως είναι μια τεράστια ΑΠΕΙΛΗ για την ισορροπία του περιβάλλοντος..
Υπάρχει πιθανότητα εξαφάνισης των φυτών που δεν είναι μεταλλαγμένα γιατί δεν θα μπορούν να τα ανταγωνιστούν.
Η διασταύρωση των μεταλλαγμένων με την φυσική βλάστηση θα έχει τεράστιους κινδύνους για το περιβάλλον.
Το χειρότερο βέβαια είναι ότι έτσι και ελευθερωθούν τα μεταλλαγμένα στο περιβάλλον δεν θα μπορέσουμε να τα πάρουμε πίσω. Η ζημιά ήδη θα έχει γίνει.
Πώς φτάνουν τα μεταλλαγμένα στο πιάτο μας;
Από το 1996 που ξεκίνησε η μαζική εισαγωγή μεταλλαγμένων στην Ευρώπη, η αντίδραση των καταναλωτών κατάφερε να εμποδίσει τα σχέδια των εταιρειών που ήθελαν να κατακλύσουν την αγορά με μεταλλαγμένα προϊόντα. Τα μεταλλαγμένα τρόφιμα έχουν μπει πια στη ζωή μας και τρυπώνουν στη διατροφή μας. Αγαπημένα μας προϊόντα όπως σοκολάτες, μπισκότα, σνακ, σάντουιτς, γλυκά, πίτες, παιδικές τροφές κλπ. Μερικές εταιρείες που απάντησαν στις ερωτήσεις της Greenpeace είναι :
ΠΙΝΔΟΣ κοτόπουλα: Εγγυώνται ότι τα κοτόπουλα τους έχουν τραφεί με μη μεταλλαγμένους οργανισμούς και προσκομίζουν συστηματικά πιστοποιητικά για την καθαριότητα των ζωοτροφών.
ΑΓΝΟ :Advance, Danette, Επιδόρπια, Vitaline, γιαούρτια, κρέμα γάλακτος, φέτα φρέσκο γάλα, Milko, ασαφείς απαντήσεις.
ΕΒΓΑ: παγωτά, κρουασάν Folie, τσουρεκάκια, ασαφείς απαντήσεις.
ΜΕΒΓΑΛ: beautiful, chocomania, κρέμα γάλακτος, φέτα, φρέσκο γάλα, Harmony, γιαούρτια, ασαφείς απαντήσεις.
ΝΕΟΓΑΛ: τυροκομικά, φρέσκο γάλα, γιαούρτια, ασαφείς απαντήσεις.
ΝΙΚΑΣ: λουκάνικα, παρίζα σαλάμι, ασαφείς απαντήσεις
ΥΦΑΝΤΗΣ: λουκάνικα, μπέικον, ασαφείς απαντήσεις.
Ας μάθουμε όμως λίγα πράγματα για τα μεταλλαγμένα που ίσως στο μέλλον να μας φανούν χρήσιμα.
Τέσσερα είναι τα βασικά είδη που υπόκεινται γενετικές μεταλλάξεις: το καλαμπόκι, η σόγια, η ελαιοκράμβη (φυτό που χρησιμοποιείται στην παραγωγή ραφινέλαιων) και η πατάτα. Ακόμα και αν δεν τρώμε μεταλλαγμένο καλαμπόκι εμείς οι ίδιοι, το 80% της καλλιέργειας μεταλλαγμένης σόγιας και καλαμποκιού καταλήγουν στα εκτροφεία και στα ιχθυοτροφεία για να θρέψουν τα ζώα, των οποίων αργότερα θα καταναλώσουμε το γάλα, τα αβγά, το κρέας και τα παράγωγά τους. Θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι, τελικά, το μεταλλαγμένο υλικό δεν φτάνει στο στομάχι μας, καθώς έχει ήδη υποστεί αλλοίωση μέσα στο σώμα του ζώου. Δεν είναι εξακριβωμένο κατά πόσο η ποσότητα τροφής ενός ζώου χάνεται με την επεξεργασία της τροφής της τροφής από το ίδιο το ζώο ή αν διατηρείται και μεταφέρεται στον άνθρωπο. Το πρόβλημα είναι ότι τα ζώα καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες μεταλλαγμένης τροφής που οι εκτροφείς τους αγνοούν τι τα ταΐζουν. Σύμφωνα με σχέδιο του νέου Ευρωπαϊκού Κανονισμού, σύντομα θα εφαρμοστεί νομοθεσία για τη σήμανση των ζωοτροφών. Μέχρι τότε, όμως, κανείς δεν ξέρει τι τρώνε τα ζώα και σε ποιο ποσοστό η τροφή τους είναι μεταλλαγμένη ή ακόμα και ζωικής προέλευσης. Μια από τις εταιρείες κολοσσούς στην παραγωγή μεταλλαγμένων σπόρων πήρε άδεια τον περασμένο Φεβρουάριο να ρίξει στην αγορά γενετικά μεταλλαγμένο καλαμπόκι: το φυτό αυτό περιέχει ένα γονίδιο που παράγει μια τοξίνη για να σκοτώσει τα σκουλήκια που καταστρέφουν τις ρίζες του. Οι ιθύνοντες της εταιρείας διαβεβαιώνουν ότι το καλαμπόκι αυτό δεν προορίζεται να καταναλωθεί από ανθρώπους, αλλά από ζώα. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί και σε επεξεργασμένα προϊόντα, όπως σιρόπια. Κανείς όμως δεν μπορεί να εγγυηθεί αν αυτή η έμμεση κατανάλωση του μεταλλαγμένου καλαμποκιού είναι βλαβερή ή όχι για μας.
Η οργάνωση που αντιτίθεται στα μεταλλαγμένα προϊόντα.
Ενώ η βιομηχανία της γενετικής μηχανικής συνεχίζει να δημιουργεί εντελώς νέες μορφές ζωής , που δεν θα είχαν ποτέ αναπτυχθεί με φυσικό τρόπο, ταυτόχρονα αρνείται πεισματικά να αναγνωρίσει τη σοβαρότητα των πιθανών κινδύνων.
Η Greenpeace αντιτίθεται στην απελευθέρωση των γενετικά μεταλλαγμένων οργανισμών στο περιβάλλον.
Οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι είναι ανυπολόγιστοι και μη αναστρέψιμοι. Ανάμεσα στους κινδύνους που εντοπίζουν σήμερα οι επιστήμονες σημειώνουμε την αλλοίωση της βιοποικιλότητας, την αύξηση αντοχής ζιζανίων και εντόμων σε ζιζανιοκτόνα και εντομοκτόνα αντίστοιχα κ.α.
Οι κίνδυνοι για την υγεία των ανθρώπων και των ζώων (μέσω των ζωοτροφών) είναι σε πολλούς άγνωστοι. Οι πλέον πιθανοί κίνδυνοι είναι η εμφάνιση νέων αλλεργιών, αύξηση ανθεκτικότητας σε αντιβιοτικά και τοξική δράση.
Επιπλέον είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί η δυνατότητα επιλογής για τους καταναλωτές. Οι καταναλωτές δηλώνουν όλο και πιο έντονα την αντίθεση τους στα μεταλλαγμένα τρόφιμα, αλλά διαθέτουν ελάχιστες πληροφορίες για να επιλέξουν τη διατροφή τους. Γι’ αυτό το λόγο η Greenpeace ανέλαβε πρωτοβουλία και δημιούργησε το Δίκτυο Καταναλωτών. Ανάλογες πρωτοβουλίες έχουν αναληφθεί από την Greenpeace σε πολλές χώρες σε Ευρώπη, Ασία και Αμερική. Το Δίκτυο Καταναλωτών αφορά όλους εμάς που δεν θέλουμε να παίξουμε το ρόλο του παθητικού καταναλωτή αλλά απαιτούμε να έχουμε έναν πιο ουσιαστικό λόγο και ρόλο στα ζητήματα που άπτονται της διατροφής μας, της προστασίας του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας.
Η επιτυχία του Δικτύου Καταναλωτών στηρίζεται αποκλειστικά στην ενεργό συμμετοχή σας. Ως μέλος του δικτύου θα λαμβάνετε ενημερωτικά φυλλάδια με νέα από την εκστρατεία της Greenpeace ενάντια στην απελευθέρωση μεταλλαγμένων οργανισμών στο περιβάλλον καθώς και προτάσεις για δράση με πληροφορίες για το τι μπορείτε να κάνετε.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΟΔΗΓΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ;
Ο Οδηγός Καταναλωτών έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο κενό που υπάρχει στην ενημέρωση των καταναλωτών σχετικά με τους μεταλλαγμένους οργανισμούς και τη χρήση τους στα τρόφιμα. Η Greenpeace ζήτησε από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες τροφίμων στην Ελλάδα να δώσουν γραπτές εγγυήσεις για τη θέση τους όσον αφορά στη χρήση μεταλλαγμένων οργανισμών στις ζωοτροφές. Οι απαντήσεις τους αποτέλεσαν τη βάση για να συνταχθεί αυτός ο οδηγός. Παράλληλα, με ελέγχους και δειγματοληπτικές αναλύσεις, η Greenpeace προσπαθεί να επιβεβαιώσει «του λόγου το αληθές».
Ο Οδηγός Καταναλωτών αποτελεί ένα εργαλείο για τον κάθε πολίτη που θέλει να διεκδικήσει το δικαίωμα στην ενημέρωση και την επιλογή. Οι καταναλωτές μπορούν να εμπλουτίσουν τον Οδηγό, να πιέσουν τις βιομηχανίες, τους εισαγωγείς, την πολιτεία και να απαιτήσουν ζωικά προϊόντα που προέρχονται από καθαρές ζωοτροφές.
Στον Οδηγό Καταναλωτών (δείτε εδώ: http://www.greenpeace.org/greece/el/news/gmo_new_guide_a_2011/), που αυτή τη στιγμή κρατάτε στα χέρια σας, περιλαμβάνονται μόνο προϊόντα ζωικής προέλευσης.
Ο Οδηγός καταχωρεί τα προϊόντα με τον εξής τρόπο:
ΚΟΚΚΙΝΟ
Προσοχή! Τα προϊόντα αυτά είναι πιθανό να προέρχονται από ζώα που έχουν τραφεί με μεταλλαγμένους οργανισμούς. Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει επίσης προϊόντα των εταιρειών που έχουν δώσει ασαφείς απαντήσεις και τα προϊόντα εταιρειών που δεν έχουν απαντήσει στο σχετικό ερωτηματολόγιο.

ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ
Για τα προϊόντα αυτά οι εταιρείες παραγωγής ήδη αναζητούν τρόπους για να εξασφαλίσουν ζωοτροφές απαλλαγμένες από μεταλλαγμένους οργανισμούς και έχουν δεσμευτεί εγγράφως ότι στο άμεσο μέλλον θα “καθαρίσουν” το σύνολο των ζωοτροφών από μεταλλαγμένα συστατικά.

ΠΡΑΣΙΝΟ
Για τα προϊόντα αυτά οι εταιρείες παραγωγής εγγυώνται ότι προέρχονται από ζώα που δεν έχουν τραφεί με μεταλλαγμένους οργανισμούς.

ΠΡΑΣΙΝΟ
Για τα προϊόντα αυτά η Greenpeace  έχει πραγματοποιήσει έλεγχο των πιστοποιητικών που διαθέτουν οι παραγωγοί από τους προμηθευτές τους για τη χρήση μη μεταλλαγμένων οργανισμών στις ζωοτροφές.

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ ;
  • Χρησιμοποιήστε την αγοραστική σας δύναμη και πείτε ΟΧΙ ΣΤΑ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΑ
  • Χρησιμοποιήστε τον οδηγό της Greenpeace σε κάθε αγορά σας .
  • Αγοράστε βιολογικά προϊόντα τα οποία είναι :
  • Απαλλαγμένα από γενετικά μεταλλαγμένους οργανισμούς
  • Παράγονται χωρίς χημικά φυτοφάρμακα και ζιζανιοκτόνα και με τεχνικές που σέβονται την φύση και προστατεύουν την βιοποικιλότητα.
  • Απαιτήστε τρόφιμα απαλλαγμένα από γενετικά μεταλλαγμένα συστατικά
  • Υποστηρίξτε τους βιοκαλλιεργητές και τους άλλους αγρότες που αντιτίθενται ενεργά στην απελευθέρωση γενετικά μεταλλαγμένων οργανισμών στο περιβάλλον.
  • Υποστηρίξτε την εκστρατεία της Greenpeace.


Ποιες βιομηχανίες ασχολούνται με τα μεταλλαγμένα;
Ποιοι προωθούν τα «μεταλλαγμένα»; Τα προωθούν πολυεθνικές εταιρείες, κυρίως αμερικάνικες (Monsando, Aventis, Du Pont, Zeneca), όπως και ευρωπαϊκές (Sygenta, Bayer, κ.α) και άλλων χωρών που παράγουν «γενετικά τροποποιημένο» πολλαπλασιαστικό υλικό, το οποίο κατοχυρώνουν με «πατέντες» και το διαθέτουν σε παραγωγούς με συμβόλαια, επιδιώκοντας το μέγιστο κέρδος. Οι πιο πάνω πολυεθνικές έχουν τη στήριξη του ΠΟΕ, καθώς και ορισμένων κυβερνήσεων, πρώτα απ’ όλα των ΗΠΑ, που πιέζουν προς κάθε κατεύθυνση για πλήρη άρση των εμποδίων στην παραγωγή και εμπορία τους. Με τον έλεγχο του «γενετικού υλικού», πολυεθνικές και μεγάλες χώρες, αποκτούν «στρατηγικό πλεονέκτημα» και θέτουν υπό, ιδιόμορφη ομηρία, χώρες, λαούς, παραγωγούς και καταναλωτές.
Ο πρώτος ρόλος σ’ αυτήν την εκστρατεία επιβολής των ΓΤΟ ήταν ασφαλώς στην αμερικανική Monsando, η οποία εύστοχα χαρακτηρίστηκε ως η Microsoft της βιοτεχνολογίας στη γεωργία ( The New York Times Magazine, 28.10.98.). Μετά την καθιέρωσή της στις ΗΠΑ, με μια καταιγιστική διαφημιστική καμπάνια, κόστους 1,6 εκατ. δολαρίων, η εταιρεία επιχείρησε το 1998 να κάμψει όλες τις αντιδράσεις στην Ευρώπη και να πείσει ότι η γενετική μηχανή- και κατ’ επέκταση οι εφαρμογές της στη γεωργία- είναι η λύση στα προβλήματα του υποσιτισμού της ανθρωπότητας. Ποια είναι όμως αυτή η Monsando; Πρόκειται για την τρίτη σε μέγεθος βιομηχανία των ΗΠΑ. Το 1995 δήλωσε καθαρά έσοδα 739 εκατ. Δολάρια και απ’ αυτά τα 46% προέρχονται από τον αγροτικό τομέα. Από τα τέλη της δεκαετίας του ’70 η εταιρεία έχει δαπανήσει σχεδόν 2 δισ δολάρια στην έρευνα και την ανάπτυξη της γενετικής μηχανικής. Η ίδια προβλέπει ότι οι πωλήσεις της σε γενετικά μεταλλαγμένα προϊόντα θα φτάσουν τα 6,6 εκατ. Δολάρια το 2005.
Όμως η Monsando έρχεται από πολύ μακριά. Ίσως κι αυτή η μεγάλη της ιστορία δίνει κάποια εξήγηση για τον επιθετικό χαρακτήρα της σημερινής της καμπάνιας.
Το 1901 ιδρύθηκε από έναν αυτοδίδακτο χημικό, ο οποίος μετέφερε στις ΗΠΑ τη γερμανική τεχνολογία παραγωγής ενός τεχνητού γλυκαντικού, της ζαχαρίνης.
Τη δεκαετία του ’20 η Mosando αναδεικνύεται σε μια από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες χημικών και φαρμάκων της χώρας.
Από το 1962 εως το 1971 ο στρατός των ΗΠΑ έκανε χρήση «ζιζανιοκτόνου» Agent Orange στο Βιετνάμ, με στόχο να αποψιλώσει τη βλάστηση της ζούγκλας που προστάτευε τους Βιετκόνγκ και να καταστρέψει τη σοδειά τους. Την παραγωγή του ανέλαβαν οι μεγαλύτερες χημικές βιομηχανίες της χώρας, ανάμεσά τους ασφαλώς και η Monsando. Φυσικά δεν επρόκειτο για απλό ζιζανιοκτόνο, αλλά για ένα ισχυρότατο τοξικό που προκάλεσε άγνωστο αριθμό θυμάτων, όχι μόνο μεταξύ των εχθρών αλλά και στον αμερικανικό στρατό. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα της μεταπολεμικής περιόδου. Έπειτα από μακροχρόνιο δικαστικό αγώνα, τα δικαστήρια των ΗΠΑ επεδίκασαν το 1984 το ποσό των 180 εκατ. Δολαρίων σε 250.000 δικαιούχους και τις οικογένειες τους από το ποσό αυτό το 45% υποχρεώθηκε να πληρώσει η Mosando, διότι η δική της παραγωγή είχε πολύ υψηλότερες τιμές συγκέντρωσης διοξίνης από την παραγωγή όλων των άλλων εταιρειών.
Το πρώτο σημαντικό βήμα της Monsando προς τη βιοτεχνολογία είναι η παραγωγή της αυξητικής ορμόνης για βοοειδή (BGH και BST) . Η ορμόνη υποτίθεται ότι σχεδιάστηκε για να αυξάνει το γάλα των αγελάδων, όμως στις ΗΠΑ υπήρχε πλεόνασμα γάλακτος. Επιστημονικές έρευνες μετά τη χρήση της ορμόνης διαπίστωσαν ότι προκαλείται μαστίτιδα στα ζώα. Μόλις πριν από λίγους μήνες δημοσιεύτηκαν και μελέτες που ενοχοποιούν το γάλα με BGH όσον αφορά την πρόκληση του καρκίνου του προστάτη και του μαστού. Για να πάρει την τελική άδεια του αρμόδιου φορέα, του FDA, το 1994, η εταιρεία φρόντισε να αξιοποιήσει ορισμένα στελέχη του δημοσίου αυτού ελεγκτικού μηχανισμού, τα οποία, κατά σύμπτωση, διετέλεσαν και δικοί τους υπάλληλοι. Το σημαντικότερο προϊόν της εταιρείας είναι το Roundup, παρασιτοκτόνο, με τις μεγαλύτερες πωλήσεις. Πρόκειται για το τελευταίο μιας σειράς φυτοφαρμάκων. Το 1997, έπειτα από 5 χρόνια αγώνων η Monsando υποχρεώθηκε να αποσύρει τις διαφημίσεις της που υποστηρίζουν ότι το παρασιτοκτόνο Roundup είναι βιοδιασπώμενο και φιλικό προς το περιβάλλον.
Το απαραίτητο συμπλήρωμα του παρασιτοκτόνου είναι οι μεταλλαγμένοι σπόροι της σόγιας η παραγωγή τους προδιαθέτει τη μεταλλαγή ων φυσικών σπόρων με την μεσολάβηση βακτηρίων και ιών. Το δεύτερο βήμα είναι η ανάμιξη της μεταλλαγμένης σόγιας με τη φυσική και η προώθηση τους στην αγορά.
Η ολοκλήρωση του σχεδίου παίρνει μορφή με την ανάπτυξη της πιο πρόσφατης τεχνολογίας της Monsando, της λεγόμενης πατέντας Terminator. Αυτή η τεχνική εξασφαλίζει την στειρότητα των σπόρων της σόγιας. Οι παραγωγοί αγοράζουν τα προϊόντα της έτσι υποχρεώνονται να καταβάλλουν κάθε χρόνο το τίμημα για την αγορά των σπόρων, εφόσον δεν είναι δυνατόν να κρατήσουν κάποιο μέρος από τους σπόρους που προέρχονται από δική τους παραγωγή. Η πατέντα Terminator είναι αποκαλυπτική για την στρατηγική των αγροβιομηχανικών κολοσσών. Μέσο της γενετικής μηχανικής ιδιοποιούνται τις δυνατότητες αναπαραγωγής και πολλαπλασιασμού των ζώντων οργανισμών, κάτι που μέχρι σήμερα ήταν κοινό κτήμα της ανθρωπότητας. Σύμφωνα με τις έρευνες της κοινής γνώμης τις οποίες χρηματοδότησε η Mosando, η πλειοψηφία των ευρωπαίων πολιτών διατηρεί τις επιφυλάξεις της και απαιτεί τουλάχιστον να έχει την δυνατότητα να επιλέξει μεταξύ γενετικά μεταλλαγμένων και φυσικών προϊόντων. Όμως στις ΗΠΑ η υπόθεση της γενετικής μηχανικής έχει ήδη κερδιθεί από τις εταιρείες. Ο ίδιος ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Αλ Γκορ κάνει δηλώσεις υπέρ του ζιζανιοκτόνου Roundup και ο πρόεδρος Κλίντον τηλεφωνεί στον βρετανό πρωθυπουργό για να τον πιέσει να αποδεχτεί την παρουσία της Monsando στην Βρετανία.
Η Mosando είναι μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες παραγωγής φυτοφαρμάκων στον κόσμο. Κατά τα τελευταία 2 χρόνια δαπάνησε πάνω από 600 εκατ. Δολάρια για να θέσει υπό τον έλεγχο της τις άλλες εταιρείες σπόρων και βιοτεχνολογίας και σήμερα είναι η μεγαλύτερη βιομηχανία σ’ αυτόν τον τομέα. Ο κύριος στόχος της είναι να αναπτύξει καλλιέργειες που θα αντέχουν υψηλότερες δόσεις του Roundup.
Αντί να τείνει χείρα βοηθείας προς τους αγρότες, η Monsando τους απειλεί με μηνύσεις και φυλακή.
Αντί να αναπτύξει μια τεχνολογία που θα θρέψει τον κόσμο, η Monsando χρησιμοποιεί τη γενετική μηχανική για να εμποδίσει τους γεωργούς να ξανασπείρουνε το σπόρο τους ξόδεψε 18 δις. δολλάρια για να αγοράσει μια εταιρεία η οποία κατείχε μια πατέντα γνωστή ως «τεχνολογία εξολοθρευτή». Πρόκειται για σπόρους οι οποίοι σπείρονται μόνο μια φορά. Ο μοναδικός λόγος ανάπτυξης αυτής της τεχνολογίας είναι να υποχρεώνει τους αγρότες να καταφεύγουν στο μαγαζί της Monsando κάθε χρόνο.
 
[ ΠΗΓΗ:  http://11dim-kaval.kav.sch.gr/main/metal/metal.htm ]

 ΚΕΙΜΕΝΟ 2.

ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ
του Στ. Αλαχιώτη, καθηγητή Γενετικής

   Δεν έχουν περάσει πολλές δεκαετίες από την περίοδο του Μεσοπολέμου, που αθηναϊκή εφημερίδα έδιδε μια είδηση γράφοντας «γέρων, ετών τεσσαράκοντα, εφονεύθη υπό αμάξης». Την ίδια εποχή οι μελλοντολόγοι της επιστήμης «προφήτευαν» ότι η πιθανότητα σύνθεσης πρωτεΐνης στο εργαστήριο είναι τόσο μικρή όσο και η πιθανότητα να γράψει ένας χιμπαντζής την Οδύσσεια του Ομήρου παίζοντας με τα πλήκτρα μιας γραφομηχανής. Καμία οργουελιανή φαντασία λοιπόν, καλπάζουσα ή νοσηρή, δεν θα μπορούσε να προβλέψει την πρόοδο της Γενετικής και, μέσα από αυτήν, της Βιοϊατρικής. Ισως γιατί αυτή η αδυναμία μάς κάνει πιο ανθρώπινους, αφού αν μπορούσαμε να προβλέψουμε με κάποια σιγουριά, θα κάναμε τον κόσμο μας ανυπόφορο.
   Η πρόοδος στην κατανόηση της έννοιας «γονίδιο» κινείται με ασύλληπτους ρυθμούς, αφού η βιολογική αυτογνωσία μας έχει διανύσει έτη φωτός τα τελευταία χρόνια. Και η πρόοδος αυτή συνεχώς επιταχύνεται, με αποτέλεσμα τα αντανακλαστικά μας να βρίσκονται σε εγρήγορση. Η Γενετική, και στη χώρα μας, απασχόλησε επανειλημμένα, τη χρονιά που μας πέρασε, την κοινή γνώμη μέσα από τα ΜΜΕ· και ίσως περισσότερο από κάθε άλλη χρονιά.
   Η διάσημη Ντόλι, η προβατίνα, το πρώτο κλωνοποιημένο ζώο, άνοιξε πολλές συζητήσεις και έδειξε τον δρόμο για τη λύση πολλών προβλημάτων, αλλά και την ηθική μας αντοχή, σε περίπτωση που επεκταθεί η κλωνοποίηση και στον άνθρωπο. Η κλωνοποίηση συνδυασμένη με τη γενετική τροποποίηση, δηλαδή με τη δημιουργία διαγονιδιακών εμβρύων στα οποία μπορεί να εμφυτεύονται γονίδια από άλλον οργανισμό, μπορεί να λύσει προβλήματα παραγωγής φαρμάκων. Π.χ. η ερυθροποιητίνη είναι μια πανάκριβη ουσία που χρησιμοποιείται για την ανάπλαση του αίματος και κοστίζει 800.000 δρχ. το ένα εκατομμυριοστό του γραμμαρίου. Μια αγελάδα ή ένα πρόβατο που θα φέρει το αντίστοιχο γονίδιο της ερυθροποιητίνης του ανθρώπου μπορεί να παράγει κιλά ερυθροποιητίνη τον χρόνο. Και ένα κλωνοποιημένο κοπάδι ακόμη περισσότερη ερυθροποιητίνη ή επίσης ινσουλίνη, ιντερφερόνη κ.ά. Ηδη ετοιμάζεται η διάθεση στο εμπόριο άνω των 40 πρωτεϊνών του ανθρώπου που θα παράγονται σε αγροκτήματα και που θα δώσουν λύση στην επαρκή διάθεση πολλών φαρμάκων.
   Από τις τράπεζες σπέρματος περάσαμε γρήγορα στις τράπεζες εμβρύων. Εκεί θα παίρνουμε το έμβρυο με τα χαρακτηριστικά που μας ταιριάζουν. Ηδη όμως αναπτύσσονται και ευκολίες κύησης καθώς έχει κατασκευαστεί τεχνητή μήτρα, σε επίπεδο πειραματόζωου, που μπορεί να βελτιωθεί και να φιλοξενεί το έμβρυο προς αποφυγή πόνων και περιορισμών της μητέρας. Εχει επιτευχθεί η αλλαγή φύλου κατά την κύηση στα ποντίκια, ενώ η επιλογή φύλου και στον άνθρωπο αντιμετωπίζεται με πιθανότητες επιτυχίας. Οι επεμβάσεις στο έμβρυο βελτιώνονται και η μετάγγιση αίματος για θεραπευτικούς σκοπούς μπορεί να γίνει με επιτυχία.
   Η τεχνητή γονιμοποίηση βελτιώνεται συνεχώς και χρησιμοποιείται κάθε δυνατότητα αντιμετώπισης του προβλήματος στείρων ζευγαριών. Ασύλληπτες είναι και εδώ οι δυνατότητες γιατί μπορεί να παράγονται έμβρυα από μητέρες που δεν γεννήθηκαν ποτέ, όπως στην περίπτωση χρησιμοποίησης ωαρίων από θηλυκά έμβρυα των οποίων η κύηση διακόπηκε με άμβλωση. Στη Βρετανία φέτος μια Βρετανίδα κυοφορεί έμβρυα που προήλθαν από τα ωάρια της κόρης της και τα σπερματοζωάρια του γαμπρού της και έτσι θα γεννήσει εγγόνια.
   Διάγνωση και θεραπεία κατά την κύηση ή πριν από την εμφύτευση του εμβρύου ανοίγει νέους δρόμους μείωσης του γενετικού φορτίου του ανθρώπου. Ενα ή λίγα μόνο κύτταρα του εμβρύου στα πρώτα του στάδια μπορεί να δώσουν πολλές γενετικές πληροφορίες και όταν η γονιδιακή θεραπεία γίνει εφικτή, να θεραπεύονται γενετικές ασθένειες και μετά να γίνεται η εμφύτευση του εμβρύου στη μήτρα. Η γονιδιακή θεραπεία αντιμετωπίζεται πειραματικά και στους ενηλίκους, στα σωματικά κύτταρα, και ήδη έχουν θεραπευτεί περιπτώσεις μελανώματος. Τα παιδιά του σωλήνα επωφελούνται από τις υπάρχουσες δυνατότητες και μπορεί να αποφύγουν ορισμένες ασθένειες και να γεννιούνται πιο υγιή.
   Η χαρτογράφηση του ανθρώπινου γονιδιώματος εξελίσσεται με γοργούς ρυθμούς και ήδη έχουν χαρτογραφηθεί και έχουν ταυτοποιηθεί πάνω από 6.000 γονίδια, ενώ το 1984 γνωρίζαμε μόνο περίπου 1.000. Η συσχέτιση των γονιδίων με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και ασθένειες θα οδηγήσει στην αντιμετώπιση των ανεπιθύμητων γνωρισμάτων, ενώ θα μάθουμε τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν τα γονίδια για τον σχηματισμό του ανθρώπου.
   Ακέφαλοι κλώνοι έκαναν την εμφάνισή τους στο βασίλειο των βατράχων και ίσως δεν αργήσουν να φανούν και στον άνθρωπο. Ο στόχος είναι η καλλιέργεια οργάνων για μεταμόσχευση. Πέραν τούτου η μεταμόσχευση, με βάση τη γενετική προβολή, αντιμετωπίζεται με μεγαλύτερη επιτυχία και ήδη είμαστε κοντά στη μεταμόσχευση εγκεφάλου, όπως έχει γίνει με εγκεφαλικά κύτταρα στα ποντίκια που είχαν απολέσει εγκεφαλικές λειτουργίες, τις οποίες επανέκτησαν μετά τη μεταμόσχευση.
  Οργανα κατά παραγγελία ίσως διατίθενται στο μέλλον. Κατασκευάστηκαν ήδη τεχνητά χρωμοσώματα που θα μπορεί να διευκολύνουν τη μεταφορά γονιδίων και τη γονιδιακή θεραπεία. Ενας νέος κλάδος, η Μικρομηχανική, αναδύεται σε μια προσπάθεια μίμησης της δομής και λειτουργίας του κυττάρου προς αποδοτικότερη παραγωγή. Η Βιοπληροφορική έχει γεννηθεί από το «πάντρεμα» υπολογιστή και Γενετικής και οδηγούμαστε στη δημιουργία βιολογικών μικροτσίπ. Πολλά γενετικά τροποποιημένα προϊόντα ήδη κυκλοφορούν στην αγορά με την επιδίωξη να βελτιώσουν την παραγωγή και την ποιότητά τους, όπως π.χ. οι τομάτες με περισσότερες βιταμίνες, το βαμβάκι που παράγει ίνες με χαρακτηριστικά πολυεστέρα κ.ά.
   Ο κατάλογος αυτός των επιτευγμάτων είναι μεγάλος και θα μεγαλώνει ακόμη περισσότερο με τον χρόνο. Θα μείνουμε όμως σε αυτή την περιληπτική οριοθέτηση που κάναμε, θαυμάζοντας το μεγαλείο του ανθρώπου για να δούμε το νόμισμα και από την άλλη πλευρά, που είναι η ευθύνη του. Γιατί η κλωνοποίηση λ.χ. έχει και την αρνητική της πλευρά αν ξεφύγει από το πλαίσιο της δεοντολογίας, καθώς αν επιτευχθεί στον άνθρωπο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, με την κλωνοποίηση ατόμων για ειδικούς σκοπούς, όπως λ.χ. τύπους όμορφων γυναικών ή ανδρών για χειρωνακτικές εργασίες που θα χρησιμοποιούνται ανάλογα.
Τα γενετικά τροποποιημένα προϊόντα μπορεί να «μολύνουν» το περιβάλλον και να μειώσουν τη γενετική ποικιλότητα, καταστρέφοντας την ισορροπία που η φύση κτίζει εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια. Η επιλογή φύλου μπορεί να διαταράξει την κοινωνική δομή, καθώς είναι δυνατόν να επιλέγεται προνομιακά το ένα φύλο έναντι του άλλου. Η γνώση του γονιδιώματος του ανθρώπου και η ανίχνευση ιδιαιτεροτήτων ή ατελειών μπορεί να οδηγήσει σε μια νέα ευγονική, όπου οι εργαζόμενοι θα προεπιλέγονται γενετικά και θα απορρίπτονται οι ανεπιθύμητοι, οδηγώντας τους στα υπό εκκόλαψη γενετικά γκέτο. Τα νομικά προβλήματα που προκαλούνται από την τεχνητή γονιμοποίηση είναι πολλά και το ισχύον δίκαιο τρέχει ασθμαίνον πίσω από αυτούς τους νεωτερισμούς.
   Τα λάθη της Γενετικής μπορεί να είναι πολλά και ανεπανόρθωτα. Πολλά γενετικά τροποποιημένα προϊόντα δεν αποδίδουν αυτό για το οποίο σχεδιάστηκαν. Κάτι ανάλογο αποδείχθηκε πριν από αρκετές δεκαετίες όταν είχε γίνει προσπάθεια διασταύρωσης λάχανου με ραπανάκι, με στόχο το υβρίδιο να παράγει τους βολβούς του ραπάνου και τα φύλλα του λάχανου· στην πράξη όμως συνέβη το αντίθετο και το πρώτο κλασικό «διαγονιδιακό» αυτό φυτό δεν αντάμειψε τον εμπνευστή του. Η κλωνοποίηση μπορεί να επεκταθεί και στον άνθρωπο. Και αυτό είναι ηθικά απαράδεκτο, γιατί παραβιάζονται ορισμένες από τις θεμελιώδεις αρχές που διέπουν την αναπαραγωγή, τον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και την προστασία του ανθρώπινου γενετικού υλικού.
   Η πρόοδος λοιπόν που αναδύεται μέσα από τις προσπάθειες των ερευνητών έχει και παρενέργειες βιολογικές, ηθικές, νομικές. Γι' αυτό αναπτύσσεται μια κινητικότητα σε επίπεδο ατόμων, ομάδων, συμβουλίων και κρατών για να καθορίζεται η σωστή πορεία κάθε φορά. Κάτι που δεν είναι εύκολο αφού ανεξέλεγκτες παράμετροι (επιστημονική αναζήτηση, κέρδος, δύναμη) μπορεί να παρεισφρέουν και να διαταράσσουν το δέον γενέσθαι. Μια δυναμική στην οποία ο άνθρωπος πρέπει να συμπληρώσει το μεγαλείο του και να μην αφήσει περιθώρια αυτοκαταστροφής του και απεμπόλησης της ευθύνης του.
   Γιατί η γνώση προάγει την ηθική όταν ξέρουμε να επωφεληθούμε από αυτήν. Αλλωστε ο Αριστοτέλης έχει δώσει και εδώ το στίγμα του, υποστηρίζοντας ότι η γνώση πρέπει να ελέγχεται από τους πολίτες και να αποσκοπεί στο κοινό καλό. Γιατί η πρόοδος της γνώσης δεν μπορεί να σταματήσει, καθώς ο άνθρωπος αρέσκεται από τη φύση του στο να γνωρίζει και γι' αυτό αμφισβητεί και ερευνά, αποκαλύπτει και ανακαλύπτει, νεωτερίζει και προοδεύει.
[ΠΗΓΗ: εφημ. ΤΟ ΒΗΜΑ, 4-1-1998]

ΑΣΚΗΣΕΙΣ:

Α.  Να γραφεί η περίληψη του κειμένου σε 120 περίπου λέξεις.
Β1. "η γνώση πρέπει να ελέγχεται από τους πολίτες και να αποσκοπεί στο κοινό καλό" : Συμφωνείτε με την άποψη αυτή του Αριστοτέλη; Να στηρίξετε την άποψή σας αυτή με τα κατάλληλα επιχειρήματα σε μία παράγραφο 100 - 120 λέξεων.
Β2.α. Να βρείτε 2 διαφορετικούς τρόπους πειθούς που χρησιμοποιούνται στο κείμενο καθώς και τα μέσα του κάθενός.
β.Ποια είναι η συλλογιστική πορεία της 12ης παραγράφου;
Β3. Σε ποιο κειμενικό είδος ανήκει το παραπάνω κείμενο; Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας με στοιχεία μέσα από το κείμενο.
Β4. α. Να βρείτε  τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων: νοσηρή, επιταχύνεται, ανεπανόρθωτα, αποκαλύπτει.
β. Να βρείτε  τα συνώνυμα των παρακάτω λέξεων: καλπάζουσα, είχαν απολέσει, νεωτερισμούς, παρεισφρέουν, απεμπόλησης προοδεύει.

Γ. "Ζήτημα τεράστιου ενδιαφέροντος αποτελεί η κλωνοποίηση ανθρώπινων ιδιαίτερα κυττάρων, παραβιάζοντας όμως ορισμένες από τις θεμελιώδεις αρχές που διέπουν την αναπαραγωγή, τον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και την προστασία του ανθρώπινου γενετικού υλικού. Οι ενδεχόμενες ωφέλειες ή βλάβες προκαλούν στους ανθρώπους σύγχυση τόσο για το περιεχόμενο, όσο και για τη σκοπιμότητα της κλωνοποίησης" . Ποιες, κατά την άποψη σας, είναι οι ωφέλειες και ποιοι οι κίνδυνοι απ' την ενδεχόμενη κλωνοποίηση ανθρώπινων κυττάρων; Ποιες είναι οι πιθανές λύσεις για το φλέγγον θέμα; (500-600 λέξεις)



Μπορείτε επίσης να διαβάσετε:
http://www.tovima.gr/relatedarticles/article/?aid=106181
http://cgi.di.uoa.gr/~std02035/articles/art05_2.htm
http://ischool.e-steki.gr/downloads/files/2002/2002-gp-ekthesi.pdf (θέματα πανελλαδικών εξετάσεων Γ' Λυκείου 2002)
 
Μπορείτε να δείτε το ντοκιμαντέρ: "Τhe world according to Monsanto" με θέμα  τους κινδύνους που απειλούν τη διατροφή μας και την παραδοσιακή γεωργία.   http://www.freeandreal.org/mmedia/tv/moviecase/the-world-according-to-monsato/                       

Παρασκευή 5 Αυγούστου 2011

ΕΚΤΟ ΘΕΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ: ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ

 
ΚΕΙΜΕΝΟ 1

ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ Ή ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ

Ένα Δίλημμα της εποχής

   Την τελευταία πενταετία όλο και περισσότερα γεγονότα και δραστηριότητες – σε παγκόσμια κλίμακα – πείθουν ότι μια σειρά οργανώσεων, ινστιτούτων, κομμάτων, επιχειρήσεων και μεμονωμένων ατόμων θέτουν ως προτεραιότητα των επιδιώξεών τους την πολιτισμική μεταβολή των κατοίκων του πλανήτη και την στροφή των ενδιαφερόντων τους από τον άκρατο καταναλωτισμό προς την αειφορία.
Αυτό ως αποτέλεσμα του γεγονότος ότι ο πλανήτης μας βρίσκεται μπροστά στην επικίνδυνη καμπή της διατήρησής του ή της αυτοκαταστροφής του.
   Σε ένα ντοκιμαντέρ του 2009 με τίτλο “The Age of stupid” (Η εποχή των ηλιθίων) ένας φανταστικός ιστορικός, που πιθανόν να είναι ο τελευταίος άνθρωπος της γης παρακολουθεί ένα φιλμ αρχείου και αναλογίζεται τα τελευταία χρόνια κατά τα οποία η ανθρωπότητα μπορούσε ακόμη να σωθεί από την παγκόσμια οικολογική κατάρρευση. Καθώς συλλογίζεται τη ζωή διαφόρων ατόμων – ενός Ινδού επιχειρηματία που δημιουργεί μια αεροπορική εταιρεία χαμηλού κόστους, μιας κοινότητας στη Βρετανία που ανησυχεί για την κλιματική αλλαγή αλλά αντιδρά στην εγκατάσταση μιας νέας ανεμογεννήτριας στην περιοχή της, ενός φοιτητή από την Νιγηρία που αγωνίζεται να ζήσει το αμερικανικό όνειρο του καταναλωτισμού και ενός Αμερικανού πετρελαιοπαραγωγού που θεωρεί ότι η δουλειά του δεν έρχεται σε αντίφαση με την αγάπη του για την ύπαιθρο και τη φύση – ο ιστορικός διερωτάται: «Μα γιατί δεν σώσαμε τους εαυτούς μας όταν υπήρχε ακόμη καιρός; Ήμασταν απλώς ηλίθιοι; Ή αυτό που συνέβη ήταν, ότι δεν ήμασταν εντελώς σίγουροι ότι αξίζαμε να σωθούμε;».
   Η απάντηση γράφει ο Erik Assadourian ένας Αμερικανός ανθρωπολόγος, περιβαλλοντολόγος και ακτιβιστής που έχει αφιερώσει τις προσπάθειές του στην σωτηρία του πλανήτη υποστηρίζει ότι η απάντηση στα ανωτέρω ερωτήματα ελάχιστη σημασία έχουν με τη βλακεία ή την τάση αυτοκαταστροφής των ανθρώπων, έχει όμως απόλυτη σχέση με τον πολιτισμό των ανθρώπων, με αυτό που αποκαλούμε συχνά κουλτούρα. Αυτή η Κουλτούρα που αναπτύξαμε και που είχε ως σκοπό την αφθονία και την κατανάλωση έχει δημιουργήσει μία σειρά αλυσιδωτών αλλά και εκρηκτικών καταστάσεων οι οποίες λόγω της προσπάθειας για υπερπαραγωγή και κάλυψη αυτών των συνεχώς αυξανόμενων «αναγκών» για υπερκατανάλωση έχει δημιουργήσει τις προϋποθέσεις ώστε ο άνθρωπος να εξαντλεί όλα τα περιθώρια λογικής και παράλογης «συμπεριφοράς» απέναντι στον πλανήτη και τις πεπερασμένες δυνατότητες ανταπόκρισής του σε αυτή την αχαλίνωτη «ανάγκη» για καταναλωτισμό.
   Αποτέλεσμα αυτής της κουλτούρας της ανθρωπότητας για καταναλωτισμό, για όλο και περισσότερη αφθονία αγαθών είναι οι σοβαρές επιπτώσεις που παρατηρούνται σε μια σειρά παραγόντων του πλανήτη με τεράστιες επιπτώσεις στο οικοσύστημα, δηλαδή α) στη βιοποικιλότητα, β) στο κλίμα, γ) τα θαλάσσια συστήματα, δ) τα δάση, ε) την υγεία – μόλυνση κλπ.
   Έτσι, μια καταγραφή και περιγραφή της κατάστασης του κόσμου σήμερα παρουσιάζει έναν συνδυασμό προόδου, οπισθοδρόμησης και χαμένων ευκαιριών ανά τον κόσμο που επηρέασαν την ποιότητα του περιβάλλοντος και την ευημερία της κοινωνίας.
   Τα γεγονότα είναι επιλεγμένα από τους συνεργάτες του ινστιτούτου Worldwatch και περιλαμβάνονται στην έκδοση τουινστιτούτου με τίτλο «2010: Η κατάσταση του κόσμου. Ο πολιτισμός μας σε μετάβαση – Από τον καταναλωτισμό στην αειφορία».

(πηγή: http://raysofpnyka.wordpress.com/2011/01/12/%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BB%CF%89%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%83-%CE%AE-%CE%B2%CE%B9%CF%89%CF%83%CE%B9%CE%BC%CE%BF%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1/)
 Δείτε το trailer του ντοκιμαντέρ “The Age of stupid”:

 







ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Ευτυχία και καταναλωτισμός

(Γιαβρής Άρης, Η οργάνωση του λόγου, εκδ. Gutenberg, Αθήνα 1990, τ. Α’, σελ. 97-98)

   Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η ευτυχία είναι αποτέλεσμα της ικανοποίησης όλων των αναγκών τους ανεξάρτητα από την ποιότητά τους. Νομίζουν πως η ευτυχία βρίσκεται στον απόλυτο κορεσμό των επιθυμιών, ο οποίος τις περισσότερες φορές μάς φέρνει στο νου ένα γεμάτο στομάχι και την υπνηλία που η κατάσταση αυτή προκαλεί. Δεν πρέπει όμως να συγχέουμε την ευτυχία με την εξάντληση και την άνευ όρων παράδοση στη λειτουργία της πέψης. Η ευτυχία εκφράζει την πληρότητα της ανθρώπινης εμπειρίας, τη χαρά, τη ζωντάνια και την ανανέωση του ανθρώπου. Θα λέγαμε ότι έχει δυναμικό χαρακτήρα, ότι δεν είναι μια παθητική κατάσταση, μια μορφή νάρκης.
   (…) η ευτυχία δεν είναι ένας μετρητής της ποσότητας των αναγκών που ικανοποιούμε. Αν ίσχυε κάτι τέτοιο, ο σύγχρονος άνθρωπος θα έπρεπε να είναι το πιο ευτυχισμένο ον που έζησε μέχρι τώρα στον πλανήτη μας, αφού του δίνεται η δυνατότητα να εκπληρώσει το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών του. Κάτι τέτοιο όμως δε συμβαίνει. Η ευτυχία, έτσι όπως έχει εμπορευματοποιηθεί και ενσωματωθεί στα διαφημιστικά μηνύματα, ταυτίζεται για τους περισσότερους ανθρώπους της εποχής μας με τον καταναλωτισμό και κυρίως με τον πλούτο. Η κατανάλωση έχει θεωρηθεί ένοχη για τα περισσότερα από τα δεινά του σύγχρονου ανθρώπου. Δεν υπάρχει όμως έμβιο ον που δεν «καταναλώνει», που δεν ξοδεύει ενέργεια για να καλύψει τις ανάγκες για την επιβίωσή του. Πολύ περισσότερο μάλιστα που ο άνθρωπος έχει αυτή την ανάγκη για κατανάλωση, αφού μόνο αυτός αναζητεί την ποιότητα στη ζωή του και προσπαθεί να δώσει μια άλλη διάσταση στην ύπαρξή του.
   Είναι γεγονός ότι η εξέλιξη του πολιτισμού συνεπάγεται διεύρυνση των αναγκών του ανθρώπου. Το ραδιόφωνο, η τηλεόραση, η χρήση του αυτοκινήτου, το τηλέφωνο είναι πραγματικές ανάγκες, και ο καθένας μπορεί να αναγνωρίσει τη σπουδαιότητά τους. Το να γίνεται η ζωή πιο εύκολη, το να νιώθουμε ασφαλείς και κυρίως πιο ελεύθεροι από την πίεση της βιοτικής μέριμνας είναι κριτήριο προόδου. Κάτω απ’ αυτό το πρίσμα η κατανάλωση ελαφραίνει τον καθημερινό μόχθο. Όταν όμως γίνεται καταναλωτισμός και καλλιεργείται η εντύπωση ότι αρκεί κανείς να διαθέτει χρήματα για να ικανοποιεί γρήγορα τις κάθε λογής ανάγκες που αφειδώς δημιουργεί η σύγχρονη διαφήμιση, χωρίς να συνειδητοποιεί τα όριά τους (των αναγκών), τότε είναι φυσικό να αυξάνεται η εξάρτησή του από έναν τρόπο ζωής που μόνο άγχος έχει να προσφέρει. Γιατί ο καταναλωτισμός είναι ένας τρόπος ζωής, είναι μια τοποθέτηση απέναντι στη ζωή, βασικό γνώρισμα της οποίας είναι η πεποίθηση πως τα πάντα μπορούν να αξιολογηθούν με το χρήμα. Πραγματικά, ο σύγχρονος άνθρωπος δεν μπορεί να αντισταθεί στα διαφημιστικά μηνύματα και να καταλάβει ποιες είναι οι πραγματικές του ανάγκες. Η μανία της κατανάλωσης (καταναλωτισμός) θεωρείται φυσικό δικαίωμα και, όπως υποστηρίζει ο Έριχ Φρομ, «η ελευθερία σήμερα σημαίνει δυνατότητα για απεριόριστη κατανάλωση». Αν οδηγήσουμε την άποψη αυτή μέχρι τις ακραίες συνέπειές της, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο σύγχρονος άνθρωπος ονομάζει ελευθερία τη δυνατότητα να είναι όλο πιο εξαρτημένος. Πρόκειται για μια αντίφαση που αποτελεί γνώρισμα του πολιτισμού μας και βασική αιτία της κρίσης που διέρχεται.


ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

Α.  Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 80 – 100 λέξεις.

Β1. «η ελευθερία σήμερα σημαίνει δυνατότητα για απεριόριστη κατανάλωση»:    Συμφωνείτε με αυτήν την άποψη; Να αναπτύξετε τη θέση σας σε μια παράγραφο 100 – 120 λέξεων.

Β2. Να βρείτε έναν τουλάχιστον τρόπο πειθούς που χρησιμοποιείται στο κείμενο. 

Β3. κορεσμό, συγχέουμε , εκπληρώσει, διεύρυνση, μόχθο: Να γράψετε από ένα συνώνυμο για την καθεμία από τις παρακάτω λέξεις.

B4. Ποια είναι η συλλογιστική πορεία του κειμένου;

Γ.  Ο Ε. Φρομ έχει πει : "Ο άνθρωπος έχει μεταβληθεί σε homo consumens. Είναι   άπληστος,    παθητικός και προσπαθεί να εξισορροπήσει το εσωτερικό του κενό με    μια συνεχή και αυξανόμενη κατανάλωση". Αφορμώμενοι από το παραπάνω, σε ένα αποδεικτικό δοκίμιο να αιτιολογήσετε την καταναλωτική υπερβολή του σύγχρονου ανθρώπου. Έπειτα να προτείνετε τρόπους περιστολής του φαινομένου. (500-600 λέξεις)

ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ


5.18κατανάλωση / καταναλωτισμός

1.      Να συμπληρώσετε επίθετα που συνδυάζονται με το ουσιαστικό ανάγκες:

ανάγκες  .........................    ανάγκες  .........................
ανάγκες  .........................    ανάγκες  .........................     
ανάγκες  .........................    ανάγκες  .........................     
ανάγκες  .........................    ανάγκες  .........................     
ανάγκες  .........................    ανάγκες  .........................     
ανάγκες  .........................    ανάγκες  .........................     
ανάγκες  .........................    ανάγκες  .........................     
ανάγκες  .........................    ανάγκες  .........................     

2.      Να συμπληρώσετε, με τη μεταφορική λειτουργία της γλώσσας, ουσιαστικά που συνδυάζονται με το επίθετο καταναλωτικός, -ή, -ό.

καταναλωτικός, -ή, -ό    .........................     
καταναλωτικός, -ή, -ό    .........................     
καταναλωτικός, -ή, -ό    .........................     
καταναλωτικός, -ή, -ό    .........................     
καταναλωτικός, -ή, -ό    .........................     
καταναλωτικός, -ή, -ό    .........................     


3.      Να συμπληρώσετε συνώνυμα των λέξεων πλούτος και φτώχεια.
.........................            .........................
.........................            .........................
.........................            .........................
.........................            .........................
.........................            .........................
.........................            .........................
.........................            .........................


4.      Να συμπληρώσετε συνώνυμα του ρήματος υποκύπτω που ταιριάζουν στο γλωσσικό περιβάλλον που δίνεται.

.........................    στους καταναλωτικούς πειρασμούς
.........................    στους καταναλωτικούς πειρασμούς
.........................    από τους καταναλωτικούς πειρασμούς


5.      Να αποδώσετε μεταφορικά τις παρακάτω προτάσεις μετατρέποντας τις φράσεις με τα έντονα γράμματα.

-          Η επιθυμία του σύγχρονου ανθρώπου να καταναλώνει είναι πολύ έντονη.
-          Ο σύγχρονος άνθρωπος επιθυμεί έντονα να καταναλώνει.
-          Αφθονία αγαθών γεμίζει τις αγορές.
-          Η έντονη επίδραση και έλξη που ασκεί η ευημερία.
-          Ο καταναλωτισμός λειτουργεί ως διαδικασία υποδούλωσης του ανθρώπου.
-          Ο καταναλωτής γίνεται εξαρτημένος από τη διαρκή απόκτηση προ΄ι΄όντων.
-          Ο άνθρωπος υποδουλώνεται σε όσους ελέγχουν και καταυθύνουν τον καταναλωτισμό.

(Σπ.Κ. Κούτρας "Πειστικός λόγος" τεύχος Γ')

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

«Ψωνίζω άρα υπάρχω»

Ζωή Λιάκα, εφ. Τα Νέα, 22/7/2009

Προσπαθούν να καλύψουν συναισθηματικές ανάγκες με τον υπερκαταναλωτισμό

«Υπάρχουν ακόμη τα καρτελάκια σε πολλά ρούχα που βρίσκονται στην ντουλάπα μου, τα οποία δεν τα αγόρασα χθες αλλά πριν από πάρα πολύ καιρό. Αυτό ήταν που μου χτύπησε το καμπανάκι και η ερώτηση τέθηκε: χρειάζομαι αλήθεια τόσα πολλά ρούχα και παπούτσια;».
Η Χριστιάννα Μέλλου, 28 ετών, ιδιωτική υπάλληλος, γνωρίζει ότι η καταναλωτική της μανία έχει φτάσει στο απροχώρητο αλλά εξακολουθεί ακόμη και τώρα να ψωνίζει με τους ίδιους ρυθμούς. «Πίστευα ότι όλο αυτό το κλίμα που δημιουργήθηκε εξαιτίας της οικονομικής κρίσης θα το χρησιμοποιούσα ως δικαιολογία για να μπορέσω για μειώσω τις επισκέψεις μου στα καταστήματα. Όμως ούτε αυτό μπόρεσε να λειτουργήσει ανασταλτικά. Εξακολουθώ να καταναλώνω με την ίδια μανία χωρίς να μπορώ να το ελέγξω».
Οι άνθρωποι- κυρίως οι γυναίκες-, όπως επισημαίνει η ψυχολόγος κ. Αλεξάνδρα Καππάτου, για να καλύψουν ορισμένα κενά της ζωής τους οδηγούνται σε μια αλόγιστη αγορά και κατανάλωση αντικειμένων, τα περισσότερα από τα οποία δεν τους είναι απαραίτητα. Σύμφωνα με την ίδια, οι εθισμένοι καταναλωτές «επιζητούν την ικανοποίηση και την ευχαρίστηση και πιθανόν την κάλυψη συναισθηματικών αναγκών μέσα από αυτό. Ωστόσο διαπιστώνουν ότι το συναίσθημα ικανοποιείται για λίγο και μένουν μετά με τη θλίψη και με τις ανάγκες που δεν έχουν καλυφθεί και μπαίνουν σε έναν φαύλο κύκλο. Πίσω από τον υπερβολικό καταναλωτισμό που οδηγεί σε αυτοκαταστροφικές και ακραίες καταστάσεις βρίσκονται άτομα που παρουσιάζουν μία διαταραχή, κυρίως συναισθηματική, η οποία λέγεται διπολική».
Στο βιβλίο του «Αll Consuming», ο Νeal Lawson, πολιτικός αναλυτής και πρόεδρος της αγγλικής ομάδας πίεσης «Compass», περιγράφει τον υπερκαταναλωτισμό «σαν την ηρωίνη της ανθρώπινης ευτυχίας, κάτι που το στηρίζει στο γεγονός ότι οι ανάγκες δεν ικανοποιούνται ποτέ». Προσπαθώντας να αναλύσει περισσότερο τον ακόρεστο καταναλωτισμό, ο συγγραφέας αναφέρει ότι «μια κοινωνία καταναλωτών δεν μπορεί να επιτρέψει να ψωνίζουμε και να είμαστε ικανοποιημένοι γιατί το “σύστημα θα πεθάνει”. Το σύντομο ψυχολογικό ανέβασμα που αισθάνεται ο καταναλωτής είναι η “αποζημίωσή” μας για το ότι δεν έχουμε πλουσιότερη και πληρέστερη ζωή».

Αδιέξοδη συνήθεια

Η Χριστιάννα Μέλλου επισκέπτεται σχεδόν καθημερινά τα μαγαζιά και όπως λέει: «Γνωρίζω ότι είναι μια αδιέξοδη συνήθεια αλλά είναι πολύ δύσκολο να απαλλαγώ από αυτή. Τις περισσότερες φορές υπόσχομαι στον εαυτό μου να πάρω μόνο αυτά που έχω πραγματικά ανάγκη. Ελάχιστες φορές κατάφερα να φανώ συνεπής σε αυτήν την υπόσχεση. Πάντα ξέφευγα κάνοντας το ένα φόρεμα πέντε και τη μια μπλούζα δέκα». Όπως τονίζουν οι ειδικοί, οι καταναλωτές που δοκιμάζουν πάντα κάθε νέο προϊόν που διαφημίζεται αποτελούν την κατηγορία των υπερκαταναλωτικών. Σύμφωνα με έρευνα του Ιδρύματος Αριστείδη Δασκαλόπουλου, υπάρχουν πέντε βασικοί τύποι καταναλωτών, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από συγκεκριμένες τακτικές που ακολουθούν όταν βρίσκονται στα μαγαζιά. Έτσι, οι ευαισθητοποιημένοι καταναλωτές συγκρίνουν πάντα τις τιμές των προϊόντων πριν τα αγοράσουν καθώς επίσης δεν αποκτούν είδη που δεν τους είναι απαραίτητα. 

ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ "ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ" ΜΕ ΤΟ ΘΕΜΑ "ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ" :

       ΚΕΙΜΕΝΟ 4

Επιβαρύνει τη Γη περισσότερο από τη ραγδαία αύξηση του πληθυσμού

Ο αριθμός 32 είναι σημαντικός για την πορεία του πλανήτη. Μετρά τις διαφορές στον τρόπο ζωής μεταξύ των πλούσιων κρατών και του αναπτυσσόμενου κόσμου. Ο ρυθμός με τον οποίο οι άνθρωποι στη Δύση χρησιμοποιούν πηγές όπως το πετρέλαιο και τα μέταλλα και παράγουν απόβλητα είναι 32 φορές μεγαλύτερος απ΄ ό,τι των ανθρώπων στις πιο φτωχές χώρες.
Σήμερα υπάρχουν στη Γη περισσότεροι από 6,5 δισ. άνθρωποι και μέχρι τα μέσα του αιώνα μπορεί να ξεπεράσουμε τα 9 δισ. Αρκετές δεκαετίες πριν, πολλοί θεωρούσαν την αύξηση του πληθυσμού ως την κυριότερη πρόκληση που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα. Τώρα κατανοούμε ότι είναι σημαντική μόνο σε ό,τι αφορά τα όσα παράγουμε και καταναλώνουμε. Εάν οι περισσότεροι από τα 6,5 δισ. κατοίκων της Γης δεν μεταβολίζαμε ούτε καταναλώναμε, δεν θα προκαλούσαμε πρόβλημα έλλειψης πηγών. Το πιο σημαντικό είναι η συνολική παγκόσμια κατανάλωση, δηλαδή το άθροισμα όσων καταναλώνουμε όλοι οι άνθρωποι του πλανήτη.
Κι ερχόμαστε τώρα σε εμάς, το 1 δισ. ανθρώπους που ζούμε στον αναπτυγμένο κόσμο. Ο ρυθμός της κατά κεφαλήν κατανάλωσης για εμάς είναι 32 έναντι πο λύ μικρότερου ρυθμού για τα υπόλοιπα 5,5 δισ. αυτού του πλανήτη. Ο πληθυσμός στον αναπτυσσόμενο κόσμο αυξάνεται ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Κένυα και κάποιοι θεωρούν πως αυτό αποτελεί μεγάλο πρόβλημα. Ναι, μπορεί να αποτελεί πρόβλημα για τα 30 εκατ. Κενυατών, αλλά δεν επιβαρύνει τον υπόλοιπο κόσμο, επειδή οι Κενυάτες καταναλώνουν πολύ λίγα (1 σε σχέση με το δικό μας 32).
Το κρίσιμο ζήτημα για τον πλανήτη είναι ότι ο καθένας από τα 300 εκατ. Αμερικανούς καταναλώνει όσο 32 Κενυάτες. Με δεκαπλάσιο πληθυσμό, οι ΗΠΑ καταναλώνουν 320 φορές περισσότερες φυσικές πηγές από ό,τι η Κένυα.

Η μετανάστευση

Δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι από αναπτυσσόμενες χώρες αποζητούν το όνειρο της ευημερίας μεταναστεύοντας στη Δύση. Κάθε τέτοια μετεγκατάσταση ενός ατόμου σε χώρα υψηλής κατανάλωσης αυξάνει τον συνολικό ρυθμό κατανάλωσης του κόσμου, παρ΄ ότι οι μετανάστες αυτοί δεν πετυχαίνουν εύκολα και γρήγορα τον πλουτισμό. Μεταξύ των αναπτυσσόμενων χωρών που θέλουν να αυξήσουν την κατά κεφαλή κατανάλωση είναι η Κίνα. Έχει την πιο γρήγορα αναπτυσσόμενη οικονομία και το 1,3 δισ. των Κινέζων ελπίζουν κάποτε να ξοδεύουν όσα οι Αμερικανοί. Το ίδιο θέλει και η Ινδία, με την ανάλογη επιβάρυνση στις φυσικές πηγές και τη σταδιακή εξάλειψή τους.
Εάν όλος ο αναπτυσσόμενος κόσμος ξαφνικά φτάσει τη Δύση στην κατανάλωση θα είναι σαν να ζουν πάνω στον πλανήτη 72 δισ. άνθρωποι. Και φυσικά, οι Δυτικοί δεν μπορούμε να πούμε στους υπόλοιπους να μην προσπαθούν να φθάσουν το δικό μας βιοτικό επίπεδο.
Ο Τζάρεντ Ντάιαμοντ είναι καθηγητής Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας.

Να σταματήσουμε την υπερκατανάλωση

Ιδού οι ένοχοι: 32 φορές περισσότερα καταναλώνει ένας Δυτικός από έναν κάτοικο του αναπτυσσόμενου κόσμου

Η ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΛΥΣΗ είναι να εξισωθούν οι ρυθμοί κατανάλωσης, με περιορισμό των όσων απολαμβάνουμε εμείς οι Δυτικοί. Μπορεί σαν πρώτη σκέψη να αντιδρούμε, όμως εκεί θα καταλήξουμε: είτε το κάνουμε εθελοντικά είτε αναγκαστούμε κάποια στιγμή στο, όχι πολύ μακρινό, μέλλον. Άλλωστε, μεγάλο κομμάτι των όσων καταναλώνουμε είναι ουσιαστικά άχρηστα και δεν συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής μας. Οι τάσεις το δείχνουν ξεκάθαρα: μέχρι το τέλος της ζωής μας θα καταναλώνουμε (εκόντες ή άκοντες) λιγότερα απ΄ όσα καταναλώνουμε σήμερα. Κι αυτό σημαίνει ότι υπάρχει λύση στο πρόβλημά μας.

Οι αριθμοί

Αν όλοι καταναλώναμε όσο οι Δυτικοί, θα ήταν σαν να ζουν πάνω στον πλανήτη 72 δισεκατομμύρια άνθρωποι.
 (Πηγή: http://www.vlioras.gr/Philologia/Composition/Katanalosi.htm)